ΗΠΑ και Ιαπωνία, οι παλιοί αντίπαλοι του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου και επί δεκαετίες σύµµαχοι, ανακοίνωσαν πως βαδίζουν προς µια νέα εποχή συνεργασίας, ενισχύοντας τους µηχανισµούς κοινής άµυνας και ανοίγοντας τον δρόµο για την επέκταση της αµυντικής ασπίδας AUKUS στον Ειρηνικό.

Εξελίξεις που βάζουν «στο µάτι» την Κίνα, το αντίπαλον δέος των ΗΠΑ στην Ανατολική Ασία, µε την ευρύτερη περιοχή να µπαίνει όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της αµερικανικής αµυντικής πολιτικής και τον ρόλο της Ιαπωνίας να αναβαθµίζεται περαιτέρω. Οπως δήλωσε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο οποίος µαζί µε τη σύζυγό του, Τζιλ, υποδέχθηκαν το πρωθυπουργικό ζεύγος της Ιαπωνίας στον Λευκό Οίκο την Τετάρτη, «αυτή είναι η πιο σηµαντική αναβάθµιση της συµµαχίας µας από τότε που πρωτοδηµιουργήθηκε».

Στην κοινή συνέντευξη Τύπου µετά το δείπνο, ο Αµερικανός πρόεδρος από κοινού µε τον Φούµιο Κισίντα προδιέγραψαν τις γραµµές της συνεργασίας, που  περιλαµβάνουν, µεταξύ άλλων, ένα κοινό αµυντικό αεροπορικό δίκτυο και αµυντική «αρχιτεκτονική» µεταξύ Ιαπωνίας, ΗΠΑ και Αυστραλίας. «Μαζί οι χώρες µας θα κάνουν σηµαντικά βήµατα, για να ενισχύσουν την αµυντική συνεργασία ασφαλείας», σηµείωσε ο Μπάιντεν. «Εκµοντερνίζουµε τη διοίκηση και τις δοµές ελέγχου, αυξάνουµε τη διασυνδεσιµότητα και τον σχεδιασµό, ώστε  οι στρατοί µας να εργάζονται µαζί µε αποτελεσµατικό τρόπο», πρόσθεσε.

Και καθώς µέσα στους επόµενους µήνες ο υπουργός Αµυνας, Λόιντ Οστιν, και ο Ιάπωνας οµόλογός του θα επεξεργαστούν τις λεπτοµέρειες της ενισχυµένης στρατιωτικής συνεργασίας, που επί της ουσίας θέτει οριστικό τέρµα στον πασιφισµό της Ιαπωνίας µετά το τέλος του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου, η συµµαχία AUKUS «θα εξετάσει πώς η Ιαπωνία µπορεί να συµµετάσχει στη δουλειά της», όπως και επίσηµα πλέον επιβεβαίωσε ο Αµερικανός πρόεδρος.

Την προοπτική διεύρυνσης της AUKUS είχαν αναφέρει ήδη οι «Financial Times» από τις αρχές της εβδοµάδας. Η Κίνα βρίσκεται εµφανώς στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής, µε τον Μπάιντεν πάντως, ο οποίος συνοµίλησε µε τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, την προπερασµένη εβδοµάδα, να επιµένει πως η αναβαθµισµένη συµµαχία είναι «καθαρά αµυντική» στη φύση της. Αλλωστε, και η υπουργός Οικονοµικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, συνοµίλησε µε τον Κινέζο πρωθυπουργό, Λι Τσιανγκ, στο Πεκίνο την προπερασµένη εβδοµάδα.

Οι ιστορικές αναφορές

Η διµερής συνάντηση έβριθε ιστορικών αναφορών. Αλλωστε, ποιος µπορεί να ξεχάσει την πυρηνική καταστροφή στη Χιροσίµα και το Ναγκασάκι; Ο Αµερικανός πρόεδρος, που είχε επισκεφθεί πέρυσι τη Χιροσίµα για τη Σύνοδο του G7 και ξεναγήθηκε στο Μουσείο Ειρήνης, δήλωσε πως θα ήταν εύκολο για τις δύο χώρες να παραµείνουν αντίπαλοι, µε δεδοµένη την αιµατοβαµµένη ιστορία τους.

«Αντ’ αυτού, κάναµε µια καλύτερη επιλογή: Γίναµε οι πιο στενοί φίλοι». Και πρόσθεσε: «Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ είπε πως στόχος του ήταν να δηµιουργήσει µια συµµαχία µεταξύ των χωρών µας που δεν µπορεί να καταστραφεί. Σήµερα ο κόσµος µπορεί να δει ότι ο στόχος επετεύχθη και η συµµαχία µας είναι ανίκητη». Αναφέρθηκε επίσης στο δώρο των 3.000 κερασιών που η Ιαπωνία έκανε στις ΗΠΑ πριν από εκατό χρόνια και οι οποίες ανθίζουν κάθε άνοιξη στην Ουάσινγκτον, χαρακτηρίζοντάς τις ένα από τα πιο σηµαντικά διπλωµατικά δώρα στην ιστορία των ΗΠΑ, µαζί µε το Αγαλµα της Ελευθερίας από τη Γαλλία.

Η Ιαπωνία έχει δεσµευθεί να φυτέψει ακόµα 250 δέντρα, στα 250ά γενέθλια των ΗΠΑ, το 2026. Με τους αρχηγούς των δύο κρατών να έχουν ανοίξει τον δρόµο, ακολούθησε αργότερα µέσα στην εβδοµάδα η τριµερής σύνοδος ΗΠΑ - Ιαπωνίας - Φιλιππίνων Μέρος της συνεργασίας -στην οποία περιλαµβάνονται συνολικά 70 ανακοινώσειςαποτελεί και το ∆ιάστηµα, µε δύο Ιάπωνες αστροναύτες να συµµετέχουν σε µελλοντικές αµερικανικές διαστηµικές αποστολές, η µία εκ των οποίων στη Σελήνη, µε το πρόγραµµα «Artemis» της NASA, όπου θα προσσεληνωθεί για πρώτη φορά Ιάπωνας.

Περιλαµβάνει ακόµα ανταλλαγές φοιτητών και µια κοινή ερευνητική πρωτοβουλία στον τοµέα της Τεχνητής Νοηµοσύνης µεταξύ του αµερικανικού Πανεπιστηµίου Κάρνεγκι Μέλον και του Πανεπιστηµίου Κέιο του Τόκιο, καθώς και ανταλλαγές ειδικών στην ΑΙ µεταξύ των Πανεπιστηµίων Ουάσινγκτον και Ουάσινγκτον Στέιτ και του ιαπωνικού Πανεπιστηµίου Τσουκούµπα, αλλά και νέες υποτροφίες.

Περιορισµένες, πάντως, ήταν οι δηλώσεις των δύο πλευρών όταν ρωτήθηκαν για το θέµα της εξαγοράς για 14,1 δισ. δολάρια της U.S. Steel από τη Nippon Steel. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός τη χαρακτήρισε µια «επένδυση» στις ΗΠΑ, εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι συζητήσεις θα είναι παραγωγικές και για τις δύο πλευρές. Ο Αµερικανός πρόεδρος, ο οποίος νωρίτερα -και πιεζόµενος από την προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ και την ατζέντα Τραµπ για περισσότερες δουλειές για τους Αµερικανούς- είχε πει ότι ήταν «ζωτικής σηµασίας» η εταιρεία να παραµείνει σε αµερικανικό ιδιοκτησιακό καθεστώς και λειτουργία, δήλωσε ότι παραµένει πιστός στη «δέσµευσή του προς τους Αµερικανούς εργαζόµενους».

Οι δύο ηγέτες συνοµίλησαν για τη Βόρεια Κορέα, την Ταϊβάν και την Κίνα, όπως τόνισε ο κ. Κισίντα, ο οποίος απηύθυνε έκκληση για µια «διεθνή τάξη βασισµένη στο κράτος του νόµου». «Μεµονωµένες προσπάθειες να αλλάξει το στάτους κβο µε τη βία ή τον εξαναγκασµό είναι εντελώς απαράδεκτες, απ’ όπου κι αν προέρχονται», τόνισε παράλληλα. Και αποδεικνύοντας πως η συµµαχία δεν έχει µοναδικό αποδέκτη την Κίνα, σηµείωσε: «Σε σχέση µε την επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία… σήµερα µπορεί να είναι η Ουκρανία, αύριο η Ανατολική Ασία».

* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 13/4