Στη σκιά των υπογραφών της ιστορικής συμφωνίας ΗΠΑ και Ουκρανίας για τα ορυκτά καύσιμα, όλος ο πλανήτης αναμένει να δει αν αυτό το deal θα αποτελέσει οιωνό εξελίξεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ή όχι.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι φαίνεται ότι τελικώς χρησιμοποίησε με δεξιοτεχνία την τέχνη της διαπραγμάτευσης, όπως σημειώνει το Bloomberg, και παρά την πρόσφατη ρήξη στις σχέσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ –με αποκορύφωμα τη θυελλώδη συνάντησή τους στο Οβάλ Γραφείο στα τέλη Φεβρουαρίου– ΗΠΑ και Ουκρανία υπέγραψαν τελικά την Τετάρτη (30.04.2025) την πολυαναμενόμενη οικονομική συμφωνία για τα ορυκτά. Στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα ορυκτά, προβλέπεται η δημιουργία επενδυτικού ταμείου για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, μιας χώρας που έχει πληγεί δραματικά από τον πόλεμο που μαίνεται επί τρία χρόνια. Παράλληλα, οι ΗΠΑ εξασφαλίζουν προνομιακή πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. 

Η ιστορική αυτή συμφωνία ενισχύει τη γεωπολιτική θέση της Ουκρανίας, εδραιώνει τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή και αλλάζει τις ισορροπίες, χωρίς όμως να σηματοδοτεί το τέλος των συγκρούσεων, σύμφωνα με αναλυτές. Άλλωστε και ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, προειδοποίησε ότι «ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν πρόκειται να τερματιστεί σύντομα» στη διάρκεια συνέντευξής του στο τηλεοπτικό δίκτυο Fox News, χθες Πέμπτη (01.05.2025).

*Διαβάστε ακόμα: Ουκρανία: Πώς ο Ζελένσκι απέτρεψε την καταστροφή και έκλεισε το deal με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά



Πώς επιτεύχθηκε τελικά η συμφωνία ΗΠΑ και Ουκρανίας για τα ορυκτά καύσιμα

Ο δρόμος προς τη συμφωνία, που μάλιστα υπογράφηκε την 100ή ημέρα της προεδρίας Τραμπ, είχε πολλές παγίδες, με τις ΗΠΑ να αναστέλλουν προσωρινά τη βοήθεια προς την Ουκρανία μετά τη δυσάρεστη συνάντηση Τραμπ και Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν παρασκηνιακά τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Στο μεταξύ, ο Ντόναλντ Τραμπ άρχισε να χάνει την υπομονή του με την αδράνεια του Βλαντιμίρ Πούτιν σχετικά με μια ειρηνευτική συμφωνία, κάτι που έδωσε στην Ουκρανία την ευκαιρία να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον.

Και τελικά οι δύο ηγέτες απλώς έπρεπε να μιλήσουν ιδιωτικά, χωρίς κάμερες και χωρίς την παρουσία συμβούλων που στο παρελθόν είχαν εκτροχιάσει τη διαδικασία. Ο Τραμπ και ο Ζελένσκι μίλησαν στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου. Μια φωτογραφία τους μέσα στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου τους δείχνει να συνομιλούν, σκυμμένοι ο ένας προς τον άλλο. Πρόκειται για «το πρώτο αποτέλεσμα της συνάντησης στο Βατικανό» δήλωσε ο Ζελένσκι την Πέμπτη για την υπογραφή της συμφωνίας για τα ορυκτά. «Ο Πρόεδρος Τραμπ κι εγώ αξιοποιήσαμε κάθε λεπτό του χρόνου μας στο έπακρο. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτό», είπε.



Η αλλαγή στάσης του Τραμπ και η πιθανότητα επιβολής επιπλέον κυρώσεων στη Ρωσία

Ακριβώς μετά από αυτή τη συνάντηση ο Ντόναλντ Τραμπ άρχισε να αμφισβητεί κατά πόσο ο Ρώσος ηγέτης Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει πραγματικά ειρηνευτική συμφωνία και άφησε να εννοηθεί η πιθανότητα επιβολής επιπλέον κυρώσεων στη Μόσχα. Και λίγες μόνο μέρες αργότερα, υπεγράφη η συμφωνία για τα ορυκτά.



Οι παγίδες και τα οφέλη της συμφωνίας ΗΠΑ και Ουκρανίας - Οι αντιδράσεις στο Κίεβο

Ωστόσο, νέα ένταση μεταξύ των δύο πλευρών υπήρξε την Τετάρτη, όταν μια διαφωνία της τελευταίας στιγμής σχετικά με το ποια έγγραφα θα υπογράφονταν απείλησε να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα. Παρότι ο αρχικός σχεδιασμός της κυβέρνησης Τραμπ ήταν τα έσοδα να χρησιμοποιηθούν ως αποπληρωμή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, το τελικό κείμενο της συμφωνίας δεν χαρακτηρίζει τη βοήθεια αυτή ως χρέος. Η συμφωνία αφήνει επίσης ανοιχτό το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ, χωρίς αναφορά σε ρήτρα ασφαλείας – κάτι που το Κίεβο επιθυμούσε διακαώς για να αποφευχθεί μελλοντική ρωσική επιθετικότητα. «Η συμφωνία στέλνει καθαρό μήνυμα στη Ρωσία πως η κυβέρνηση Τραμπ στηρίζει την ειρήνη, την κυριαρχία και την ευημερία της Ουκρανίας», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ.

Το κοινό επενδυτικό ταμείο θα χρηματοδοτείται μόνο από νέα έργα στους τομείς των κρίσιμων ορυκτών, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, και όχι από ήδη υφιστάμενα έργα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Ουκρανία διαθέτει πάνω από 20 κρίσιμα ορυκτά, με την αξία τους να ανέρχεται σε τρισεκατομμύρια δολάρια – αν και η εξόρυξή τους παραμένει δύσκολη λόγω ανεπαρκών χαρτογραφήσεων από τη σοβιετική εποχή. Παρότι δεν εξασφαλίστηκε ρητή εγγύηση ασφάλειας, ο Τραμπ υποστηρίζει ότι η οικονομική εμπλοκή των ΗΠΑ αποτελεί έμμεση αποτροπή για μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις.

Οι αντιδράσεις στην Ουκρανία είναι μικτές και οι πολίτες φαίνονται διστακτικοί. Το ουκρανικό κοινοβούλιο αναμένεται να επικυρώσει τη συμφωνία εντός των επόμενων δύο εβδομάδων. Αν και πολλά σημεία παραμένουν ασαφή, η συμφωνία δηλώνει ξεκάθαρα ότι χώρες που ενήργησαν εχθρικά προς την Ουκρανία, όπως η Ρωσία, δεν θα επωφεληθούν από την ανοικοδόμηση.

Σύμφωνα με τους New York Times, το deal για κρίσιμα ορυκτά μπορεί να αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια στο κοινό επενδυτικό ταμείο των δύο χωρών, με στόχο την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο με τη Ρωσία, ωστόσο, η αξιοποίηση των ουκρανικών κοιτασμάτων θα χρειαστεί χρόνια και ενδέχεται να μην αποδώσει τα τεράστια κέρδη που έχει υποσχεθεί κατά καιρούς ο πρόεδρος Τραμπ.



Γιατί είναι σημαντική αλλά όχι καθοριστικήη συμφωνία ΗΠΑ και Ουκρανίας

Ο ειδικός αναλυτής του Skynews, Dominic Waghorn, χαρακτηρίζει τη συμφωνία σημαντική στιγμή σε αυτόν τον πόλεμο. Ενισχύει τους δεσμούς μεταξύ της Ουκρανίας και των ΗΠΑ, οι οποίες είχαν φθαρεί σε σημείο διάλυσης. Αλλά θα αυξήσει τις πιθανότητες για μια διπλωματική πρόοδο προς την ειρήνη; Πιθανώς όχι, εξηγεί ο αναλυτής. Ωστόσο, δίνει στον Ντόναλντ Τραμπ ένα προσωπικό πολιτικό κίνητρο σε μια σύγκρουση που πάντα φαινόταν να θεωρεί ως λάθος κάποιου άλλου, πρόβλημα κάποιου άλλου και οικονομική καταστροφή για τους πόρους των ΗΠΑ.

Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για μια καθαρά οικονομική συμφωνία. Η Ουκρανία ήθελε να εξασφαλίσει ρητές εγγυήσεις για τη συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ. Οι λεπτομέρειες είναι λιγοστές, ωστόσο, η επίτευξη οποιασδήποτε συμφωνίας αποτελεί σημαντικό διπλωματικό επίτευγμα και για τις δύο πλευρές. Σε κάποιο σημείο, η συμφωνία έμοιαζε με εκβιασμό, καθώς, σύμφωνα με τον Waghorn, οι ΗΠΑ φαινόταν να απαιτούν όλους τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας σε αντάλλαγμα για τη συνέχιση της υποστήριξής τους. Ωστόσο, οι όροι της συμφωνίας φαίνονται πλέον λιγότερο επαχθείς.



Οι ασαφείς όροι και το κομβικό σημείο της συμφωνίας

Το πιο σημαντικό είναι ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν φαίνεται να ζητά εκ των υστέρων την επιστροφή των δισεκατομμυρίων που έδωσε η κυβέρνηση Μπάιντεν, μέσω αυτής της συμφωνίας εξόρυξης ορυκτών πόρων. Οι όροι είναι ασαφείς και όχι λεπτομερείς, αλλά η συμφωνία φαίνεται να είναι περισσότερο μια μακροπρόθεσμη πρόταση για κοινή συνεργασία για το οικονομικό μέλλον της Ουκρανίας. Η Αμερική θα επενδύσει στην εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας, αλλά θα μοιραστεί και τα κέρδη μετά από χρόνια.

Η υπογραφή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία. Οι δυνάμεις της χάνουν έδαφος στο πεδίο της μάχης. Και οι προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ να μεσολαβήσει για την ειρήνη φαίνονται σαφώς μονόπλευρες. Η συμμόρφωση με αυτή τη συμφωνία ήταν απαραίτητη για τους Ουκρανούς.


Η συμφωνία ΗΠΑ και Ουκρανίας φέρνει τελικά πιο κοντά το τέλος του πολέμου;

Η ουκρανική κυβέρνηση έχει στο παρελθόν υποστηρίξει ότι τα ορυκτά της κοιτάσματα είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Δύση πρέπει να στηρίξει την Ουκρανία – ώστε να αποτραπεί η πιθανότητα να πέσουν αυτοί οι στρατηγικά σημαντικοί πόροι στα χέρια της Ρωσίας. Οι ειδικοί συμφωνούν με αυτή την άποψη. Ο Λίαμ Πιτς και ο Χάμαντ Χουσεΐν, οικονομολόγοι της Capital Economics, έγραψαν σε σημείωμά τους την Πέμπτη ότι η συμφωνία «παρέχει κάποια διαβεβαίωση ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει ολοκληρωτικά την Ουκρανία», καθώς θεμελιώνει αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα στη χώρα.

Η συμφωνία ενισχύει τη θέση της Ουκρανίας, αλλά δεν φέρνει απαραίτητα πιο κοντά το τέλος του πολέμου, αφού είναι ανεξάρτητη από οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. Αυτές οι συνομιλίες φαίνεται να έχουν βαλτώσει, καθώς η Μόσχα συνεχίζει να απορρίπτει την πρόταση των ΗΠΑ για εκεχειρία 30 ημερών – μια πρόταση που η Ουκρανία είχε αποδεχθεί. Στο μεταξύ, ο καταστροφικός πόλεμος συνεχίζεται με σφοδρότητα. Επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν την Πέμπτη σε κατεχόμενη ουκρανική περιοχή, ενώ Ρώσοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι αντάλλαξαν αλληλοκατηγορίες για την επίθεση. Η Σέλμπι Μάγκιντ, αναπληρώτρια διευθύντρια του Ευρασιατικού Κέντρου του Atlantic Council, έγραψε σε σημείωμά της ότι η συμφωνία φέρνει τους Ουκρανούς «στην ισχυρότερη θέση τους έναντι της Ουάσιγκτον από τότε που ανέλαβε ο Τραμπ».

Με πληροφορίες από New York Times, Skynews, CNN