Ιράν: Συνομιλίες με Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία στην Κωνσταντινούπολη - Για το πυρηνικό του πρόγραμμα
Επαφές με τον Άξονα Ε3
Το Ιράν διεξάγει σήμερα συνομιλίες με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία για το πυρηνικό του πρόγραμμα, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ
Το Ιράν διεξάγει σήμερα στην Τουρκία κρίσιμες συνομιλίες για το πυρηνικό του πρόγραμμα με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με τις ΗΠΑ. Οι διπλωματικές προσπάθειες εντείνονται, καθώς η διεθνής κοινότητα επιδιώκει να επαναφέρει το Ιράν σε ένα πλαίσιο ελέγχου του πυρηνικού του προγράμματος, μετά την κατάρρευση της συμφωνίας του 2015.
Ωστόσο, η συμφωνία αυτή μετατράπηκε ουσιαστικά σε κενό γράμμα μετά τη μονομερή απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος, που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, έχει ασκήσει έκτοτε ασφυκτική πίεση στο Ιράν για τη διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας.
Σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό Le Point, ο Αραγτσί προειδοποίησε την E3 εναντίον της συνέχισης της «στρατηγικής της σύγκρουσης». Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι το Ιράν είναι «έτοιμο να γυρίσει σελίδα» στις σχέσεις του με την Ευρώπη.
Το Ιράν εμπλουτίζει σήμερα ουράνιο σε ποσοστό 60%, πολύ υψηλότερα από το όριο του 3,67% που προέβλεπε η συμφωνία του 2015, αλλά αρκετά χαμηλότερα από το επίπεδο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Τα αποθέματά του σε σχάσιμο υλικό προκαλούν έντονη ανησυχία στις δυτικές κυβερνήσεις και το Ισραήλ.
Ο Αλί Σαμχανί, σύμβουλος του Ιρανού ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πρόσφατα στο NBC News ότι το Ιράν δεσμεύεται:
- Να μην κατασκευάσει ποτέ πυρηνικά όπλα
- Να απαλλαγεί από τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που διαθέτει
- Να περιορίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στα επίπεδα που απαιτούνται για ειρηνική χρήση
- Να επιτρέψει σε επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να επιβλέπουν τη διαδικασία
Σε αντάλλαγμα, το Ιράν ζητεί την άμεση άρση όλων των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί εις βάρος του.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες τονίζουν ότι διατηρούν τη δυνατότητα ενεργοποίησης της ρήτρας «snapback» για την επαναφορά των κυρώσεων σε περίπτωση που το Ιράν αθετήσει τις υποχρεώσεις του.
Ο επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας προειδοποίησε ότι μια τέτοια «στρατηγική αναμέτρησης» ενέχει τον κίνδυνο να προκαλέσει παγκόσμια κρίση διάδοσης των πυρηνικών, που θα έπληττε πρωτίστως τους ίδιους τους Ευρωπαίους.
Η ιρανική κυβέρνηση επιμένει στο δικαίωμά της να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο, το οποίο θεωρεί αδιαπραγμάτευτο, αλλά δηλώνει ανοιχτή στη μείωση του επιπέδου και της ποσότητας του εμπλουτισμού.
Οι εξελίξεις των επόμενων ημερών θα είναι καθοριστικές για το μέλλον του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και τις σχέσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας με τη διεθνή κοινότητα.
Ο άξονας Ε3 και η ιστορία της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν
Η τριάδα των ευρωπαϊκών χωρών, γνωστή ως E3, αποτελούσε μέρος των μεγάλων δυνάμεων που υπέγραψαν τη διεθνή συμφωνία του 2015 με το Ιράν. Το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ) προέβλεπε αυστηρούς περιορισμούς στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα τη χαλάρωση των διεθνών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης.Ωστόσο, η συμφωνία αυτή μετατράπηκε ουσιαστικά σε κενό γράμμα μετά τη μονομερή απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος, που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, έχει ασκήσει έκτοτε ασφυκτική πίεση στο Ιράν για τη διαπραγμάτευση νέας συμφωνίας.
Οι σημερινές διαπραγματεύσεις και οι θέσεις του Ιράν
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας Αμπάς Αραγτσί, οι σημερινές διαπραγματεύσεις θα διεξαχθούν σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών. Πηγή του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών επιβεβαίωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο την πραγματοποίηση των συνομιλιών.Σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό Le Point, ο Αραγτσί προειδοποίησε την E3 εναντίον της συνέχισης της «στρατηγικής της σύγκρουσης». Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι το Ιράν είναι «έτοιμο να γυρίσει σελίδα» στις σχέσεις του με την Ευρώπη.
Οι ανησυχίες της Δύσης και η θέση του Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα
Οι δυτικές δυνάμεις, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, και το Ισραήλ υποστηρίζουν εδώ και χρόνια ότι η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο. Η Τεχεράνη από την πλευρά της διαψεύδει κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς και υπερασπίζεται το κυριαρχικό δικαίωμά της να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα αποκλειστικά για πολιτικούς σκοπούς, κυρίως για την παραγωγή ενέργειας.Το Ιράν εμπλουτίζει σήμερα ουράνιο σε ποσοστό 60%, πολύ υψηλότερα από το όριο του 3,67% που προέβλεπε η συμφωνία του 2015, αλλά αρκετά χαμηλότερα από το επίπεδο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Τα αποθέματά του σε σχάσιμο υλικό προκαλούν έντονη ανησυχία στις δυτικές κυβερνήσεις και το Ισραήλ.
Οι παράλληλες διαπραγματεύσεις Ιράν-ΗΠΑ και οι πρόσφατες εξελίξεις
Η σημερινή συνάντηση πραγματοποιείται λίγες μόνο ημέρες μετά τον τέταρτο κύκλο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, με τη μεσολάβηση του Ομάν. Σύμφωνα με τον αμερικανικό ιστότοπο Axios, η κυβέρνηση Τραμπ επέδωσε «γραπτή πρόταση» συμφωνίας την περασμένη Κυριακή.Ο Αλί Σαμχανί, σύμβουλος του Ιρανού ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πρόσφατα στο NBC News ότι το Ιράν δεσμεύεται:
- Να μην κατασκευάσει ποτέ πυρηνικά όπλα
- Να απαλλαγεί από τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που διαθέτει
- Να περιορίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στα επίπεδα που απαιτούνται για ειρηνική χρήση
- Να επιτρέψει σε επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να επιβλέπουν τη διαδικασία
Σε αντάλλαγμα, το Ιράν ζητεί την άμεση άρση όλων των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί εις βάρος του.
Η στάση της Ευρώπης και οι προειδοποιήσεις
Στα τέλη Απριλίου, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν-Νοέλ Μπαρό, διεμήνυσε ότι η E3 δεν θα διστάσει «δευτερόλεπτο» να επαναφέρει σε ισχύ τις κυρώσεις κατά της Τεχεράνης εάν κρίνει ότι απειλείται η ευρωπαϊκή ασφάλεια.Ευρωπαίοι διπλωμάτες τονίζουν ότι διατηρούν τη δυνατότητα ενεργοποίησης της ρήτρας «snapback» για την επαναφορά των κυρώσεων σε περίπτωση που το Ιράν αθετήσει τις υποχρεώσεις του.
Ο επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας προειδοποίησε ότι μια τέτοια «στρατηγική αναμέτρησης» ενέχει τον κίνδυνο να προκαλέσει παγκόσμια κρίση διάδοσης των πυρηνικών, που θα έπληττε πρωτίστως τους ίδιους τους Ευρωπαίους.
Οι προοπτικές για μια νέα συμφωνία
Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πρόσφατα στο Ριάντ ότι έτεινε στους Ιρανούς ηγέτες «κλάδο ελαίας», προσθέτοντας ωστόσο ότι η προσφορά αυτή δεν θα διαρκέσει επ' αόριστον. Χθες υποστήριξε ότι οι δύο πλευρές πλησιάζουν σε συμφωνία.Η ιρανική κυβέρνηση επιμένει στο δικαίωμά της να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο, το οποίο θεωρεί αδιαπραγμάτευτο, αλλά δηλώνει ανοιχτή στη μείωση του επιπέδου και της ποσότητας του εμπλουτισμού.
Οι εξελίξεις των επόμενων ημερών θα είναι καθοριστικές για το μέλλον του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και τις σχέσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας με τη διεθνή κοινότητα.
