Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ αποφάσισε την έγκριση του «SAFE» για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα αφήνοντας ανοικτό παράθυρο για τη συμμετοχή τρίτων χωρών όπως η Τουρκία. Μέσω του SAFE, η ΕΕ θα διαθέσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος και βάσει εθνικών σχεδίων.

Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μακράς διάρκειας σε ανταγωνιστικές τιμές, τα οποία θα αποπληρώνονται από τα δικαιούχα κράτη μέλη. Το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE θα παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ.

ΕΕ: Το παράθυρο για τη συμμετοχή τρίτων χωρών και η Τουρκία

Με βάση τη νομοθετική πράξη του «SAFE» που εγκρίθηκε, ανοίγει ο δρόμος για τη συμμετοχή και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, σε κοινές επενδύσεις στην ευρωπαϊκή άμυνα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΕ «το «SAFE» ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες του ΕΟΧ-ΕΖΕΣ (Ελβετία, η Ισλανδία, το Λίχτενσταϊν και η Νορβηγία) θα αντιμετωπίζονται με τους ίδιους όρους με τα κράτη μέλη. Όχι μόνο θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες, αλλά και να αγοράζουν από τις βιομηχανίες τους.

Το «SAFE» θα επιτρέψει επίσης στις προσχωρούσες χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις εν δυνάμει υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες.

Επιπλέον, η SAFE προσφέρει τη δυνατότητα σύναψης πρόσθετης διμερούς ή πολυμερούς συμφωνίας με τα εν λόγω τρίτα κράτη, βάσει της οποίας θα μπορούσαν να ανοίξουν οι όροι επιλεξιμότητας».

Τι σημαίνουν στην πράξη όλα τα παραπάνω; Ότι η Τουρκία δεν αποκλείεται από τη συμμετοχή της στα προγράμματα. Επιπρόσθετα οι τουρκικές αμυντικές εταιρείες θα μπορούν να συμμετέχουν μέσω κοινοπραξιών και σχετικών συμφωνιών μετόχων.

Ποιες δράσεις αφορά

Οι επιλέξιμες δραστηριότητες που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του SAFE θα αφορούν τον πρώτο κατάλογο των τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:

  • Πυρομαχικά και πύραυλοι- συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων πλήγματος ακριβείας σε βάθος- δυνατότητες μάχης εδάφους και τα συστήματα υποστήριξής τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού των στρατιωτών και των όπλων πεζικού- προστασία κρίσιμων υποδομών- κυβερνοχώρος- στρατιωτική κινητικότητα, συμπεριλαμβανομένης της αντι-κινητικότητας,
  • Συστήματα αεράμυνας και πυραυλικής άμυνας- θαλάσσιες επιφανειακές και υποβρύχιες δυνατότητες- μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα καταπολέμησης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- στρατηγικοί καταλύτες, όπως, ενδεικτικά, στρατηγικές αερομεταφορές, ανεφοδιασμός αέρος-αέρος και συστήματα C4ISTAR, καθώς και διαστημικά μέσα και υπηρεσίες- προστασία διαστημικών μέσων- τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος.

Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία 2 θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, απαιτώντας από τους αναδόχους να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος που προμηθεύονται.

Η δικλείδα ασφαλείας για τη συμμετοχή των τρίτων χωρών

Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμήθειας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των κατασκευαστικών στοιχείων που προέρχονται από χώρες εκτός της ΕΕ, των κρατών ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και της Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35 % του εκτιμώμενου κόστους των κατασκευαστικών στοιχείων του τελικού προϊόντος.

Η ΕΕ δεσμεύεται να ενισχύσει και να εμβαθύνει περαιτέρω τη διατλαντική συνεργασία και δέσμευση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, καθώς και τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ. «Σε αυτό το πλαίσιο, το SAFE θα προσπαθήσει να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα, να συνεχίσει τη βιομηχανική συνεργασία και να εξασφαλίσει αμοιβαία πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής με αξιόπιστους εταίρους» καταλήγει η ανακοίνωση.