Ιδιαίτερα αμφίρροπη αναμένεται να είναι η δεύτερη πολιτική αναμέτρηση στις προεδρικές εκλογές στην Πολωνία, ανάμεσα στον φιλοευρωπαίο δήμαρχο Βαρσοβίας, Ράφαλ Τρζασκόφσκι, και τον εθνικιστή δεξιό ιστορικού Κάρολ Ναβρότσκι, τον οποίο υποστηρίζει το κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), που κυβέρνησε την Πολωνία την οκταετία 2015-2023. Τα μάτια της Ευρώπης είναι στραμμένα εκεί εν όψει του β’ γύρου των εκλογών, που θα διεξαχθεί αύριο, Κυριακή (1/6) και η διαφορά ανάμεσα στους δύο υποψηφίους για την προεδρία στην Πολωνία, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, είναι εντός του περιθωρίου στατιστικού λάθους.

Η διαφορά στον πρώτο γύρο της 18ης Μαΐου ήταν πολύ μικρότερη της αναμενόμενης με τον Τρασκόφσκι να εξασφαλίζει οριακό προβάδισμα. Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές στην Πολωνία είχε επικρατήσει οριακά ο απερχόμενος συντηρητικός λαϊκιστής Αντρέι Ντούντα του φιλοευρωπαίου δημάρχου της Βαρσοβίας, Ράφαλ Τρασκόφσκι (51% έναντι 49%).  


Εκλογές Πολωνία: Στην κόψη του ξυραφιού η μάχη του β΄γύρου - Τι διακυβεύεται

Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Πολωνία θα κρίνει κατά πόσον μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της ΕΕ και ένα από τα μέλη του ΝΑΤΟ με τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες εν συγκρίσει με το μέγεθός του μπορεί να παραμείνει αξιόπιστος εταίρος, καθώς ο εμπορικός πόλεμος και η πολιτική ασφάλειας του Τραμπ ασκούν πίεση στην Ευρώπη. Μια ήττα του Τρασκόφσκι θα έθετε σε κίνδυνο τις προσπάθειες για την επιστροφή της Πολωνίας στο κυρίαρχο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και την απελευθέρωση περισσότερων κοινοτικών κονδυλίων από τις Βρυξέλλες. 

Ο φιλοδυτικός Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ χρειάζεται στο ύπατο αξίωμα της χώρας έναν σύμμαχο για να μπορέσει να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις που είχε υποσχεθεί όταν επικράτησε στις βουλευτές εκλογές του Οκτωβρίου του 2023, σχετικά με το Κράτος Δικαίου. Μολονότι ο Τουσκ απολαμβάνει ιδιαίτερης εκτίμησης στο εξωτερικό ως ο πολιτικός, που αντιμετώπισε και νίκησε τον λαϊκισμό , η δημοτικότητά του στην Πολωνία μειώνεται λόγω της απογοήτευσης πολλών για τις μη υλοποιημένες δεσμεύσεις του. Σύμφωνα με έρευνα του CBOS τον Απρίλιο, το 50% των Πολωνών είχε αρνητική γνώμη για την κυβερνητική συμμαχία του Τουσκ και μόνο το 37% θετική.

Επιπλέον, η αυριανή εκλογική αναμέτρηση έχει προσλάβει χαρακτήρα δημοψηφίσματος για το μέλλον της Πολωνίας, περιλαμβανομένου του ρόλου της στην Ευρώπη, για τα δικαιώματα των γυναικών, την εθνική ταυτότητα και την υποστήριξη προς τη γειτονική Ουκρανία. Την ίδια ώρα τα ανταγωνιστικά ΜΜΕ στη χώρα των 37 εκατομμυρίων τροφοδοτούν το κλίμα πόλωσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε ενώσει αρχικά τους Πολωνούς αναφορικά με την υποστήριξη των προσφύγων και τις προσπάθειες ανάσχεσης της ρωσικής απειλής, αλλά πλέον το ουκρανικό διχάζει, κάτι που διαφαίνεται έντονα στις προεδρικές εκλογές.


Δύο εκ διαμέτρου αντίθετοι υποψήφιοι

Ο Τρασκόφσκι και ο Ναβρότσκι αντιπροσωπεύουν τα δύο διαφορετικά οράματα για την Πολωνία. Γιος επιφανούς μουσικού της τζαζ και πολύγλωσσος ο 53χρονος φιλοευρωπαίος δήμαρχος Βαρσοβίας, Ράφαλ Τρζασκόφσκι είχε εκλεγεί στο παρελθόν ευρωβουλευτής με το κόμμα του Τουσκ. Υποστηρίζει την προάσπιση των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και την χαλάρωση του νόμου για τις αμβλώσεις.

Ο 42χρονος, άπειρος πολιτικά, εθνικιστής δεξιός ιστορικός Κάρολ Ναβρότσκι κατέβηκε στην κούρσα κατακεραυνώνοντας την πολιτική της κυβέρνησης στο μεταναστευτικό και κατηγορώντας τον Τουσκ ότι εκτελεί τις εντολές των Βρυξελλών, όσον αφορά στην κλιματική ατζέντα τις ΕΕ. Τις τελευταίες εβδομάδες αρνείται τις κατηγορίες ότι ίσως εκμεταλλεύτηκε έναν ηλικιωμένο άνδρα, από τον οποίο αγόρασε ένα μικρό διαμέρισμα και ότι μετείχε σε κύκλωμα διακίνησης ιερόδουλων την εποχή που ήταν φοιτητής και εργαζόταν ως φύλακας ασφαλείας σε ξενοδοχείο. Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι συμμετείχε προ 20ετίας σε προσχεδιασμένες συγκρούσεις χούλιγκαν.

Η ψήφος στον Ναβρότσκι θεωρείται από πολλούς ως βασική ευκαιρία για να φρενάρει η διαδικασία ολοκλήρωσης με τους Ευρωπαίους συμμάχους. Σε επίσκεψη στην Πολωνία αυτή την εβδομάδα, η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Κρίστι Νόεμ, προέτρεψε τους Πολωνούς να ψηφίσουν τον Ναβρότσκι για να διασφαλίσουν ότι η Πολωνία θα έχει στενούς δεσμούς με τον Τραμπ.

Η συμμετοχή, οι αναποφάσιστοι και οι ψήφοι της διασποράς θα παίξουν καθοριστικό ρόλο

Καθοριστικό ρόλο στο ποιος θα αναδειχθεί ο νέος πρόεδρος της Πολωνίας αναμένεται να παίξει η προσέλευση, καθώς επίσης και το πού θα πάνε οι ψήφοι του ακροδεξιού Σλάβομιρ Μέντσεν, που είχε αποσπάσει ποσοστό 14,8% στον Α΄γύρο. Ο Μέντσεν αρνήθηκε να στηρίξει δημοσίως έναν εκ των δύο αντιπάλων, που προσπαθούν να προσελκύσουν τους ψηφοφόρους του.

Η μάχη θα κριθεί στο νήμα, σύμφωνα με τον Άλεξ Στσέρμπιακ, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ, καθώς το 5% των Πολωνών ψηφοφόρων δηλώνουν μέχρι την τελευταία στιγμή αναποφάσιστοι. Αυτό «μπορεί να σημαίνει ότι μπορεί να προσέλθουν στις κάλπες απογοητευμένοι υποστηρικτές της κυβέρνησης » υπέρ του Τρασκόφσκι ή μεγαλύτεροι σε ηλικία ψηφοφόροι που δεν συμμετείχαν στον πρώτο γύρο να πάνε να ψηφίσουν τον Ναβρότσκι ή να δούμε κάποια άλλη μικρή μετατόπιση, που θα μπορούσε τελικά να κρίνει το αποτέλεσμα», είπε.

Επιπροσθέτως, σημαντικό ρόλο στην έκβαση της μάχης θα μπορούσε να παίξει επίσης η ψήφος της πολωνικής διασποράς, με περίπου 700.000 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους στο εξωτερικό. «Το αποτέλεσμα είναι αδύνατο να προβλεφθεί. Υπάρχουν πάρα πολλά κινούμενα μέρη και ακόμη και η παραμικρή αλλαγή κατά τη διάρκεια της ημέρας [των εκλογών] θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία», σημειώνει ο Μπεν Στάνλεί, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο SWPS της Βαρσοβίας.