Άρθρο με τίτλο «Ο Τραμπ πυροδοτεί τον νέο Διαφωτισμό της Ευρώπης» δημοσίευσε το Politico και μεταξύ άλλων σημειώνεται ότι η «ΕΕ στοχεύει να αρπάξει μια σπάνια ευκαιρία που δημιουργήθηκε από την καταστολή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των ΗΠΑ από τον Λευκό Οίκο». «Ο πόλεμος του Ντόναλντ Τραμπ εναντίον μερικών από τα πιο εμβληματικά κολέγια της Αμερικής αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τον ευρωπαϊκό ακαδημαϊκό χώρο και την έρευνα. Τώρα η ΕΕ δέχεται πιέσεις να το εκμεταλλευτεί», σημειώνει στην ανάλυσή της η Έλενα Τζορντάνο.

Διαβάστε: Στο κυνήγι φοιτητών πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο, μετά τον "πόλεμο" Τραμπ απέναντι στο Χάρβαρντ

Καθηγητές πανεπιστημίων και διευθυντές ερευνητικών κέντρων σε όλη την ήπειρο βλέπουν θετικά στοιχεία στην καταστολή της αμερικανικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, η οποία περιλαμβάνει στοχοποίηση καθηγητών και φοιτητών, καθώς και γνωστών ιδρυμάτων του Ivy League όπως το Χάρβαρντ και το Κολούμπια, ενώ παράλληλα παγώνουν δισεκατομμύρια δολάρια από ομοσπονδιακή χρηματοδότηση.

«Αυτή είναι η ευκαιρία για την Ευρώπη να ξεκινήσει έναν νέο Διαφωτισμό και να δημιουργήσει νέες συνεργασίες σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Αλέν-Λορέν Βερμπέκε, καθηγητής Νομικής στο ερευνητικό πανεπιστήμιο KU Leuven του Βελγίου, ο οποίος διδάσκει επίσης στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ από το 2007.

Κινητοποιήσεις μετά τα μέτρα

Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και κορυφαίοι πολιτικοί έχουν κινητοποιηθεί μετά τα μέτρα στο εσωτερικό των ΗΠΑ που πήρε ο Τραμπ, δημιουργώντας νέες πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην προσέλκυση κορυφαίων ξένων ταλέντων στην Ευρώπη, προσφέροντας γενναιόδωρες απολαβές και μεγαλύτερη ακαδημαϊκή ελευθερία.

Ήδη, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Νορβηγία έχουν ξεκινήσει στοχευμένες πρωτοβουλίες για την προσέλκυση ξένων ερευνητών προσφέροντας χρηματοδότηση, θεσμική υποστήριξη και μακροπρόθεσμες ευκαιρίες σταδιοδρομίας σε τομείς όπως η υγεία, το κλίμα και η τεχνητή νοημοσύνη.

Ομοίως, ευρωπαϊκά πανεπιστήμια όπως το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών (VUB) του Βελγίου και το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille (AMU) της Γαλλίας έχουν διαθέσει κεφάλαια για την πρόσληψη μεταδιδακτορικών επιστημόνων που είναι «θύματα πολιτικών και ιδεολογικών παρεμβάσεων» στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αποκάλυψαν ένα σχέδιο ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ με τίτλο «Επιλέξτε την Ευρώπη για την Επιστήμη» με στόχο την προσέλκυση ξένων ερευνητών στην ΕΕ.

Κεφάλαια μετεγκατάστασης

«Διπλασιάζουμε το πιθανό ποσό που μπορούν να ζητήσουν ως κεφάλαια μετεγκατάστασης οι ερευνητές που έρχονται να εγκατασταθούν στην Ευρώπη από οπουδήποτε στον κόσμο», δήλωσε η Μαρία Λεπτίν, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC), του δημόσιου φορέα επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας του μπλοκ, το οποίο συνεργάζεται με την Κομισιόν για την προώθηση αυτής της πρωτοβουλίας, σημειώνοντας όμως ότι «όχι εξαιτίας όσων συμβαίνουν στις ΗΠΑ, έπρεπε να το κάνουμε ούτως ή άλλως».

Η Επιτροπή ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα σχέδια για την επιτάχυνση των διαδικασιών έκδοσης θεωρήσεων για την προσέλκυση Αμερικανών ερευνητών και οι υπουργοί Έρευνας της ΕΕ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες στις 23 Μαΐου για να συζητήσουν πώς να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στην επιστήμη και την καινοτομία.

«Ας εκμεταλλευτούμε αυτή τη δυναμική και αυτήν την ευκαιρία και ας προσελκύσουμε τα πιο λαμπρά και καλύτερα ταλέντα του κόσμου», δήλωσε η Επίτροπος για τις Νεοσύστατες Επιχειρήσεις, την Έρευνα και την Καινοτομία, Εκατερίνα Ζαχαρίεβα.

Ενισχύοντας σημαντικά την έρευνα και την ακαδημαϊκή της ανάπτυξη, η ΕΕ θα μπορέσει να ενισχύσει την οικονομική της ανταγωνιστικότητα και καινοτομία, ενώ παράλληλα θα βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσει κρίσιμες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και η υγειονομική περίθαλψη.

«Η έρευνα είναι το θεμέλιο των εταιρειών του αύριο. Επενδύοντας στην έρευνα, επενδύουμε στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και στις θέσεις εργασίας του αύριο», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Έρευνας, Φιλίπ Μπατίστ.

Προειδοποιήσεις

Ενώ ο Τραμπ με την πολιτική του έχει παράσχει στους Ευρωπαίους την πολιτική ώθηση για να επενδύσουν περισσότερο στην επιστήμη και την έρευνα, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να κάνει πολύ περισσότερα για να ενισχύσει τη θέση της και να επιτύχει πραγματική ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ.

«Θα ήταν ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι μόνο μερικές επιπλέον αμοιβές υψηλού επιπέδου θα είναι αρκετές», πιστεύει η Λεπτίν, που εξηγεί ότι «αυτό που χρειάζονται οι ερευνητές υψηλού επιπέδου είναι καλές υποδομές, καλή υποστήριξη από τα ερευνητικά τους ιδρύματα. Οι νέοι χρειάζονται καλές επαγγελματικές προοπτικές, χρειάζονται καλή μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση». Άρα, «εναπόκειται κυρίως στις χώρες μέλη της ΕΕ να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να κάνουν την έρευνα ελκυστική».

Επιφυλακτικοί και φοβισμένοι

Κορυφαίοι Ευρωπαίοι ακαδημαϊκοί παρατηρούν ότι οι ομόλογοί τους στις ΗΠΑ γίνονται όλο και πιο επιφυλακτικοί και φοβισμένοι εν μέσω των καταπιεστικών πολιτικών του Τραμπ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι οποίες συχνά βασίζονται στο πρόσχημα της εξάλειψης του φερόμενου αντισημιτισμού και της λεγόμενης “woke” ατζέντας στις πανεπιστημιουπόλεις.

Ο Γιαν Ντανκέρτ, πρύτανης του VUB, δήλωσε ότι Αμερικανοί ερευνητές έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν ανώνυμους λογαριασμούς email και πλατφόρμες κρυπτογραφημένων μηνυμάτων για να επικοινωνούν με συναδέλφους τους στο εξωτερικό. «Αυτό δείχνει ότι ανησυχούν πολύ για τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν με ιδρύματα εκτός ΗΠΑ», είπε.

Η κατάσταση δεν διαγράφεται πολύ καλύτερη και εντός των αμερικανικών συνόρων. «Η συνεργασία με συναδέλφους στις ΗΠΑ έχει γίνει ολοένα και πιο δύσκολη από τότε που ο Τραμπ ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του τον Ιανουάριο», δήλωσε ο Φρανκ Όλιβερ Γκλόκνερ από το κέντρο περιβαλλοντικών δεδομένων Pangaea, που επεσήμανε ότι «ορισμένοι ερευνητές δεν μπορούν πλέον να συμμετάσχουν σε βιντεοδιασκέψεις χωρίς την έγκριση ανώτατων διευθυντικών στελεχών. Αυτή είναι η πρώτη φορά που ακούμε για κάτι τέτοιο… και άλλαξε από τη μια μέρα στην άλλη».

Ο Ντανκέρτ επιβεβαιώνει την ανησυχία αυτή: «Αυτό που βλέπουμε από τους συναδέλφους στις ΗΠΑ είναι ότι υιοθετούν ένα είδος αυτολογοκρισίας», είπε. «Είναι πολύ πιο προσεκτικοί σχετικά με τις επαφές που έχουν και τον τρόπο που επικοινωνούν. Σαν να κοιτάζουν συνεχώς πίσω από την πλάτη τους».