Τριάμισι χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τα ρωσικά στρατεύματα παραμένουν εγκλωβισμένα σε έναν εξοντωτικό πόλεμο χαρακωμάτων, αντιμετωπίζοντας συγκλονιστικές απώλειες χωρίς να έχουν επιτύχει την αεροπορική κυριαρχία. Αντίθετα, μέσα σε 48 ώρες από την έναρξη των επιχειρήσεων κατά του Ιράν, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι εξασφάλισε πλήρη έλεγχο του εναέριου χώρου πάνω από το δυτικό τμήμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Τεχεράνης.

Διαβάστε: Νέες απειλές Χαμενεΐ: Το Ισραήλ έκανε τεράστιο λάθος και θα τιμωρηθεί

Το ισραήλ κατέκτησε τον εναέριο χώρο του Ιράν

Η ισραηλινή πολεμική αεροπορία άρχισε να εκτελεί βομβαρδισμούς από το εσωτερικό του Ιράν, εγκαταλείποντας τη στρατηγική των ακριβών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. Αυτή η δραματική διαφορά στην αεροπορική αποτελεσματικότητα εγείρει το κρίσιμο ερώτημα: γιατί η Ρωσία δεν κατάφερε να πετύχει, τόσα χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αυτό που πέτυχε το Ισραήλ σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα;

Παρότι οι δύο πόλεμοι διαφέρουν σημαντικά από πολλές απόψεις, με την ισραηλινή εκστρατεία να μην περιλαμβάνει χερσαίες επιχειρήσεις, η πρακτική αυτών των συγκρούσεων ενισχύει μια θεμελιώδη αρχή που οι στρατηγοί γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες: ο έλεγχος του αέρα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας. «Οι δύο εκστρατείες αποδεικνύουν τη θεμελιώδη σημασία της αεροπορικής υπεροχής για την επίτευξη των στρατιωτικών στόχων», δηλώνει ο απόστρατος αντιστράτηγος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Ντέιβιντ Ντεπτούλα, κοσμήτορας του Ινστιτούτου Αεροδιαστημικών Σπουδών Μίτσελ, ο οποίος επέβλεψε τις αεροπορικές επιχειρήσεις κατά των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν το 2001.

Η σημασία της αεροπορικής υπεροχής

Η αεροπορική κυριαρχία παρέχει στους Ισραηλινούς «τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν ολόκληρη τη γκάμα των επιθετικών τους όπλων σε μεγαλύτερη κλίμακα και πιο αποτελεσματικά», επισημαίνει ο απόστρατος Βρετανός στρατάρχης Μάρτιν Σάμπσον, πρώην διευθυντής των βρετανικών αεροπορικών επιχειρήσεων κατά του Ισλαμικού Κράτους. Οι Ισραηλινοί αναμφίβολα έμαθαν από τις ρωσικές αποτυχίες και τις ουκρανικές επιτυχίες καθώς σχεδίαζαν τη δική τους εκστρατεία. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν στρατιωτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές, η ισραηλινή αεροπορία υπερτερεί σημαντικά έναντι της ρωσικής, ενώ η Ουκρανία διαθέτει πολύ ισχυρότερες αμυντικές δυνατότητες από το Ιράν.

«Το Ισραήλ κατάφερε να αιφνιδιάσει και να υπερκεράσει την ιρανική αεράμυνα, η οποία αποτελεί πολύ ευκολότερο σύνολο στόχων από την ουκρανική αεράμυνα σχεδόν από κάθε άποψη», εξηγεί ο Μάικλ Κόφμαν, ανώτερος συνεργάτης του Carnegie Endowment και ειδικός στον ρωσικό και ουκρανικό στρατό. Η ασυμμετρία στην ποιοτική ικανότητα μεταξύ της ισραηλινής και της ρωσικής αεροπορίας είναι τεράστια και εύκολα διαπιστώσιμη. Η ουκρανική αεράμυνα, βασισμένη κυρίως σε σοβιετικής εποχής συστήματα S-300 και Buk, ήταν σημαντικά ισχυρότερη και καλύτερα οργανωμένη το 2022 σε σύγκριση με την ιρανική όταν το Ισραήλ επιτέθηκε.

Η καλύτερη εκπαίδευση και η πιο δυνατή άμυνα

Ο απόστρατος Βρετανός στρατάρχης Έντουαρντ Στίνγκερ, διευθυντής της αεροπορικής εκστρατείας στη Λιβύη το 2011, τονίζει ότι η συνολική κουλτούρα, η εξελιγμένη εκπαίδευση και η καινοτομία της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωσή της στις δυνατότητες πληροφοριών και στον κυβερνοχώρο, αποτελούν βασικούς λόγους για τους οποίους οι Ισραηλινοί πέτυχαν εκεί που οι Ρώσοι απέτυχαν. Η Τεχεράνη βασίζεται σε ένα ανομοιογενές μείγμα από S-300, κινεζικές συστοιχίες και αυτοσχέδια συστήματα αεράμυνας τοπικής κατασκευής, τα οποία αποδείχθηκαν ανεπαρκή απέναντι στην ισραηλινή τεχνολογική υπεροχή.

Η παραπλάνηση των Ιρανών

Το στοιχείο του αιφνιδιασμού αποδείχθηκε εξίσου κρίσιμο. Χάρη στις έγκαιρες προειδοποιήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών για την επικείμενη ρωσική εισβολή, η ουκρανική στρατιωτική διοίκηση είχε κρύψει το μεγαλύτερο μέρος της κινητής αεράμυνάς της τον Φεβρουάριο του 2022. Μετά την κατάρριψη αρκετών ρωσικών αεροσκαφών πάνω από ουκρανικές πόλεις, τα επανδρωμένα ρωσικά αεροσκάφη σταμάτησαν να επιχειρούν πέρα από τη γραμμή του μετώπου, κατάσταση που παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα. Για να πλήξει στόχους βαθιά στην Ουκρανία, η Ρωσία εξαρτάται από περιορισμένες ποσότητες πυραύλων κρουζ, βαλλιστικών πυραύλων ή μη επανδρωμένων αεροσκαφών με περιορισμένο ωφέλιμο φορτίο.

Αντίθετα, το Ιράν αιφνιδιάστηκε εν μέρει λόγω των παραπλανητικών ισραηλινών απειλών για εξαπόλυση επίθεσης εάν οι προγραμματισμένες συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν της 15ης Ιουνίου δεν οδηγούσαν σε πρόοδο. Ο πόλεμος ξεκίνησε δύο ημέρες νωρίτερα από το αναμενόμενο. «Ουσιαστικά, αυτό που έκανε το Ισραήλ με το Ιράν είναι ακριβώς αυτό που ήθελε να επιτύχει η Ρωσία με την Ουκρανία: πίστευαν ότι θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν μια μυστική επιχείρηση, να διεισδύσουν και να αποκεφαλίσουν το ουκρανικό καθεστώς», αναλύει ο Μάικλ Χόροβιτς, ισραηλινός γεωπολιτικός αναλυτής.

«Όμως αποδείχθηκε ότι η ουκρανική κοινωνία διαθέτει ανθεκτικότητα και κανείς δεν μπορεί να διεισδύσει τόσο εύκολα. Αντίθετα, όταν αναφερόμαστε στο Ιράν, το καθεστώς είναι τόσο αντιδημοφιλές που είναι σχετικά εύκολο να βρεθούν άνθρωποι πρόθυμοι να συνεργαστούν με το Ισραήλ». Αυτή η σύγκριση αναδεικνύει τη σημασία όχι μόνο της στρατιωτικής τεχνολογίας και τακτικής, αλλά και των κοινωνικοπολιτικών παραγόντων που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των σύγχρονων στρατιωτικών επιχειρήσεων.