Μία από τις πιο κρίσιμες εξελίξεις στην κλιμακούμενη ένταση στη Μέση Ανατολή εκτυλίχθηκε τις τελευταίες ώρες, αφότου το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορική επίθεση κατά του πυρηνικού αντιδραστήρα της Αράκ στο κεντρικό Ιράν. Το πυρηνικό συγκρότημα της Αράκ (IR-40) αποτελούσε για χρόνια αντικείμενο ανησυχίας για τη διεθνή κοινότητα. Αν και δεν ήταν ενεργό τη στιγμή της επίθεσης, είχε κατασκευαστεί για να λειτουργεί ως αντιδραστήρας βαρέος ύδατος, ένα σύστημα που μπορεί θεωρητικά να παράγει πλουτώνιο — υλικό με πιθανή χρήση σε πυρηνικά όπλα.

Αράκ: Το πριν και το μετά από το "χειρουργικό" χτύπημα του Ισραήλ στο πυρηνικό εργοστάσιο του Ιράν

Το Ισραήλ φέρεται να προειδοποίησε για την επικείμενη επίθεση, καλώντας μέσω ανοικτών διαύλων τους κατοίκους της περιοχής να απομακρυνθούν. Το χτύπημα ήταν χειρουργικό: σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες, οι ισραηλινές δυνάμεις στόχευσαν τον πυρήνα του αντιδραστήρα, προκαλώντας κρατήρα στην κεντρική θόλο.

Ο αντιδραστήρας  πριν την επίθεση, στις 18 Ιουνίου

arak3

Ο αντιδραστήρας μετά την επίθεση, στις 19 Ιουνίου

arak2


Αν και οι Ιρανικές αρχές επιβεβαίωσαν το συμβάν, τόνισαν ότι δεν υπήρξε απώλεια ζωής ούτε διαρροή ραδιενέργειας, ενώ χαρακτήρισαν την επίθεση ως «παραβίαση του διεθνούς δικαίου και πράξη επιθετικότητας».


Αντιδράσεις και γεωπολιτικές επιπτώσεις μετά το πλήγμα

Η ΙΑΕΑ επιβεβαίωσε ότι οι εγκαταστάσεις δεν περιείχαν ραδιενεργά υλικά κατά τη στιγμή της επίθεσης, γεγονός που απέτρεψε πιθανή περιβαλλοντική καταστροφή. Παρόλα αυτά, το συμβάν έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία.

Η Ρωσία και η Κίνα καταδίκασαν την επίθεση, κάνοντας λόγο για «επικίνδυνη κλιμάκωση», ενώ οι ΗΠΑ εμφανίστηκαν πιο προσεκτικές, καλώντας σε «συγκράτηση και διπλωματία». Το Ιράν, από την πλευρά του, κατέθεσε επίσημη διαμαρτυρία στα Ηνωμένα Έθνη και δήλωσε ότι διατηρεί το δικαίωμα απάντησης.

Η ισραηλινή κυβέρνηση υπεραμύνθηκε της ενέργειας, δηλώνοντας πως «δεν θα επιτρέψει ποτέ στο Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα». Την ίδια ώρα, η Ουάσιγκτον φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο συντονισμένων ενεργειών με το Ισραήλ, αναμένοντας αποφάσεις τις επόμενες εβδομάδες.

Η επιβεβαίωση της ΙΑΕΑ για το πλήγμα

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) επιβεβαίωσε σήμερα τα ισραηλινά πλήγματα στον υπό κατασκευή ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέος ύδατος του Χοντάμπ (πρώην Αράκ) και σε παρακείμενες εγκαταστάσεις στο Ιράν.

Ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος, όπως είχε σχεδιαστεί αρχικά, θα μπορούσε να παράγει πλουτώνιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικού όπλου, αν και η Τεχεράνη έχει κατ’ επανάληψη διαβεβαιώσει πως το πυρηνικό της πρόγραμμα αφορά αποκλειστικά μη στρατιωτικούς σκοπούς.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2015 με τη Δύση, η εν λόγω εγκατάσταση επανασχεδιάστηκε, ο πυρήνας του αντιδραστήρα αφαιρέθηκε και σφραγίστηκε με σκυρόδεμα. Το Ιράν είχε ενημερώσει την ΙΑΕΑ ότι ο αντιδραστήρας αναμενόταν να τεθεί σε λειτουργία το 2026.

«Η ΙΑΕΑ έχει πληροφορίες ότι ο ερευνητικός αντιδραστήρας βαρέος ύδατος του Χοντάμπ (πρώην Αράκ), ο οποίος είναι υπό κατασκευή, επλήγη. Δεν λειτουργούσε και δεν περιείχε πυρηνικό υλικό, επομένως δεν υπήρχαν ραδιολογικές επιπτώσεις», αναφέρει ανάρτηση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας στην πλατφόρμα Χ.

Το βαρύ ύδωρ, γνωστό και ως οξείδιο του δευτερίου, χρησιμοποιείται ως επιβραδυντής νετρονίων κατά τη διαδικασία πυρηνικής σχάσης που απελευθερώνει θερμότητα στον αντιδραστήρα.

Σε προηγούμενη ανάρτησή του για την ισραηλινή επίθεση στο Χοντάμπ, η ΙΑΕΑ ανέφερε πως δεν είχε πληροφορίες που να υποδηλώνουν ότι είχε πληγεί η παρακείμενη εγκατάσταση παραγωγής βαρέος ύδατος. Ακολούθως όμως επιβεβαίωσε το πλήγμα.

«Παρότι η ζημιά στην παρακείμενη μονάδα παραγωγής βαρέος ύδατος δεν ήταν αρχικά ορατή, πλέον εκτιμάται πως τα βασικά κτίρια της εγκατάστασης επλήγησαν, συμπεριλαμβανομένης της μονάδας απόσταξης», αναφέρει ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας.