Ιράν: Οι κίνδυνοι διαρροής ραδιενέργειας μετά τα χτυπήματα των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις
Τι αναφέρει ο ΙΑΕΑ
Από τις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ έχει εξαπολύσει σειρά επιθέσεων σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, προκαλώντας ζημιές και φόβους για διαρροή ραδιενεργών και τοξικών υλικών
Από την έναρξη της αιφνιδιαστικής επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν στις 13 Ιουνίου, η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει μια σειρά από συντονισμένες αεροπορικές επιδρομές σε βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, προκαλώντας σοβαρές ζημιές σε ερευνητικούς αντιδραστήρες, μονάδες εμπλουτισμού ουρανίου και κρίσιμες υποδομές, μεταξύ των οποίων οι εγκαταστάσεις στο Νατάνζ, το Ισφαχάν και το Κοντάμπ.
Οι επιθέσεις επιτείνονται από τις πρόσφατες αμερικανικές επιδρομές που σημειώθηκαν τα ξημερώματα της Κυριακής στις εγκαταστάσεις Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν, εντείνοντας την ανησυχία για πιθανή ραδιενεργή διαρροή ή χημικό ατύχημα μεγάλης κλίμακας.
Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), Ραφαέλ Γκρόσι, μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, υπογράμμισε ότι μέχρι στιγμής δεν έχει καταγραφεί διαρροή ραδιενέργειας που να έχει επηρεάσει τον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, προειδοποίησε πως οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν προκαλέσει σημαντική υποβάθμιση της πυρηνικής ασφάλειας και αυξάνουν τον κίνδυνο ανεξέλεγκτων εξελίξεων εντός των εγκαταστάσεων, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή διασπορά ραδιενεργών και τοξικών ουσιών στο εσωτερικό των πληγεισών κτιρίων.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της IAEA, το συνολικό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν υπολογιζόταν στις 17 Μαΐου σε περίπου 9.250 κιλά, εκ των οποίων τα 8.400 αφορούν εξαφθοριούχο ουράνιο. Περίπου 400 κιλά από αυτό το υλικό έχουν ήδη εμπλουτιστεί σε επίπεδο 60%, ένα στάδιο που θεωρείται κρίσιμο καθώς πλησιάζει τα όρια για την παραγωγή πυρηνικού όπλου. Το απόθεμα αυτό δεν βρίσκεται πλέον υπό διεθνή εποπτεία, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, και εκτιμάται ότι είναι τεχνικά επαρκές για την κατασκευή περίπου δέκα πυρηνικών βομβών.
Αναφορές από ιρανικά στρατιωτικά στελέχη και δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών υποστηρίζουν ότι το υλικό αυτό έχει ήδη μεταφερθεί σε μυστικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις υπό τον έλεγχο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Παράλληλα, έχουν μετακινηθεί και φυγοκεντρητές, οι οποίοι ενδέχεται να χρησιμοποιούνται για την περαιτέρω επεξεργασία του ουρανίου με στόχο υψηλότερα επίπεδα εμπλουτισμού, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο της πλήρους στρατιωτικοποίησής του.
Ο κίνδυνος δεν περιορίζεται μόνο στην πιθανή χρήση του ουρανίου για την κατασκευή όπλων, αλλά επεκτείνεται και στην άμεση απειλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Το εξαφθοριούχο ουράνιο, ενώ δεν είναι σχάσιμο από μόνο του, είναι ιδιαίτερα τοξικό και χημικά ασταθές. Αν αποθηκεύεται σε κυλίνδρους που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα, υπάρχει κίνδυνος διαρροής ή ακόμα και έκρηξης σε περίπτωση που εισχωρήσει υγρασία, δημιουργώντας έτσι συνθήκες αλυσιδωτής αντίδρασης πυρηνικής σχάσης. Η ακριβής ποσότητα του υλικού που φυλάσσεται υπό ακατάλληλες συνθήκες ή σε ευάλωτα σημεία δεν είναι γνωστή, γεγονός που καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο επικίνδυνη και απρόβλεπτη.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία, καθώς ο συνδυασμός στρατιωτικής κλιμάκωσης, ανεπαρκούς εποπτείας και δυνητικής ραδιενεργής ή χημικής διαρροής δημιουργεί ένα εξαιρετικά επικίνδυνο περιβάλλον, τόσο για τον ιρανικό λαό όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Οι εκκλήσεις για άμεση αποκλιμάκωση και επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι πλέον πιο επιτακτικές από ποτέ.
Νατάνζ (πολύ χαμηλός· κυρίως χημική τοξικότητα )
Το Νατάνζ, περίπου 300 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης στην επαρχία Ισφαχάν, είναι η κύρια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν. Φιλοξενεί τόσο μια υπόγεια μονάδα εμπλουτισμού καυσίμου για εμπορικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες όσο και μια πιο τεχνολογικά προηγμένη υπέργεια πιλοτική μονάδα εμπλουτισμού. Το πυρηνικό υλικό και ο εξοπλισμός εμπλουτισμού και των δύο μονάδων βρίσκονται υπό διεθνή εποπτεία από τον ΙΑΕΑ.
Η τοποθεσία τράβηξε την παγκόσμια προσοχή αφότου ένας εξόριστος Ιρανός πολιτικός αποκάλυψε το 2002 ότι το Ιράν είχε μεταφέρει κρυφά φυγοκεντρητές στο Νατάνζ, με αποτέλεσμα διεθνείς ανησυχίες ότι η εγκατάσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Η τοποθεσία στο παρελθόν είχε γίνει στόχος κυβερνοεπιθέσεων και δολιοφθορών πολλές φορές και το Ιράν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ ότι βρίσκεται πίσω από αυτές τις επιθέσεις.
Η τοποθεσία δέχθηκε επίθεση τις πρώτες πρωινές ώρες της ισραηλινής επιχείρησης στις 13 Ιουνίου, καταστρέφοντας τον υπέργειο ηλεκτρικό υποσταθμό καθώς και μια εγκατάσταση αποθήκευσης εξαφθοριούχου ουρανίου. Μετά την επίθεση, ο Γκρόσι δήλωσε ότι τα ισότοπα ουρανίου που περιέχονται στο εξαφθοριούχο ουράνιο ενδέχεται να έχουν διασκορπιστεί εντός της εγκατάστασης αποθήκευσης. Η ακτινοβολία από αυτά τα ισότοπα ουρανίου θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνδυνο για τον άνθρωπο σε περίπτωση εισπνοής ή κατάποσης, όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα.
Ο κύριος κίνδυνος εντός της εγκατάστασης αποθήκευσης είναι η χημική τοξικότητα του εξαφθοριούχου ουρανίου και των φθοριούχων ενώσεων που παράγονται σε επαφή με το νερό.
Ο Γκρόσι είπε επίσης ότι οι περίπου 15.000 φυγοκεντρητές που βρίσκονται υπόγεια στο Νατάνζ υπέστησαν σοβαρές ζημιές, αν δεν καταστράφηκαν εντελώς, πιθανότατα ως αποτέλεσμα διακοπών ρεύματος που προκλήθηκαν από τις ισραηλινές επιδρομές που κατέστρεψαν την υπέργεια εγκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ίδια η εγκατάσταση πιστεύεται ότι δεν έχει υποστεί ζημιές από την επίθεση και η ακριβής κατάσταση λειτουργικότητάς της είναι άγνωστη.
Φορντό (πολύ χαμηλός· κυρίως χημική τοξικότητα)
Το Fordow είναι το δεύτερο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν. Βρίσκεται βαθιά στο υπέδαφος, σε βάθος περίπου 80 έως 90 μέτρων, μέσα σε ένα βουνό κοντά στην ιερή πόλη Κομ στο βόρειο Ιράν. Σύμφωνα με τον ΙΑΕΑ, η εγκατάσταση φιλοξενεί σχεδόν 3.000 εξελιγμένους φυγοκεντρητές, που μπορούν να παράγουν μεταξύ 30 και 35 κιλών ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού (60%) ανά μήνα. Το εργοστάσιο θα μπορούσε να αναβαθμιστεί για να παράγει 25 κιλά εξαφθοριούχου ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 90% – που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου – σε μόλις τρεις ημέρες, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Εφόσον εξακολουθούν να βρίσκονται εκεί ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου χωρίς να έχουν φυγαδευτεί σε άλλες μυστικές τοποθεσίες, οι κίνδυνοι είναι παραπλήσιοι με αυτούς που προαναφέρθηκαν για την εγκατάσταση του Νατάνζ.
Ισφαχάν (μέτριος)
Το Ισφαχάν, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, φιλοξενεί ένα τεράστιο κέντρο πυρηνικής τεχνολογίας και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Στην εγκατάσταση λειτουργούν τρεις μικροί ερευνητικοί αντιδραστήρες και σχεδιάζεται η κατασκευή ενός τέταρτου.
Επιπλέον, η τοποθεσία περιλαμβάνει ένα κεντρικό χημικό εργαστήριο, μια μονάδα μετατροπής ουρανίου σε εξαφθοριούχο ουράνιο για χρήση σε φυγοκεντρητές εμπλουτισμού, μια μονάδα παραγωγής καυσίμου αντιδραστήρα, μια εγκατάσταση αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, καθώς και μια μονάδα για τη μετατροπή του εξαφθοριούχου ουρανίου σε οκτοξείδιο του τριουρανίου και την παραγωγή πλακών καυσίμου που χρησιμοποιούνται σε πειράματα στον ερευνητικό αντιδραστήρα της Τεχεράνης.
Το 2021, ο ΙΑΕΑ ανακάλυψε στο εργοστάσιο εξοπλισμό μετατροπής ουρανίου για την παραγωγή μεταλλικού ουρανίου που θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμεύσει για την κατασκευή του πυρήνα ενός πυρηνικού όπλου με εκρηκτική ικανότητα.
Το μεταλλικό ουράνιο είναι λιγότερο χημικά επικίνδυνο από το αέριο εξαφθοριούχο ουράνιο, αλλά ενέχει σημαντικό κίνδυνο διαρροής ακτινοβολίας, αν η μονάδα μετατροπής μετάλλου ουρανίου δεν ακολουθεί τα κατάλληλα πρωτόκολλα ασφαλείας.
Την πρώτη ημέρα της επίθεσης, οι ισραηλινές επιδρομές φέρονται να προκάλεσαν ζημιές σε τέσσερα κτίρια στο Ισφαχάν, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου μετατροπής ουρανίου, του κεντρικού χημικού εργαστηρίου και του εργοστασίου παραγωγής καυσίμων αντιδραστήρων. Δεν μετρήθηκε αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας εκτός του χώρου και η λειτουργική κατάσταση του χώρου είναι άγνωστη.
Κέντρο Ερευνών Τεχεράνης (μέτριος)
Το Ερευνητικό Κέντρο στην Τεχεράνη περιλαμβάνει έναν ερευνητικό αντιδραστήρα και μια εγκατάσταση για την παραγωγή ιατρικών ραδιοϊσοτόπων που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου. Στις 18 Ιουνίου, ο ΙΑΕΑ ανέφερε ότι επλήγη ένα κτίριο στην εγκατάσταση, το οποίο κατασκεύαζε και δοκίμαζε προηγμένους φυγοκεντρικούς ρότορες. Δεν έχουν δημοσιευτεί δορυφορικές εικόνες από την επίθεση, όμως δεν αναμένονται ενδείξεις διαρροής ραδιενέργειας από αυτήν την επίθεση.
Ωστόσο, είναι άγνωστο πόσο μακριά βρισκόταν το κτίριο που χτυπήθηκε από τον ερευνητικό αντιδραστήρα, ο οποίος πιστεύεται ότι λειτουργούσε τη στιγμή της επίθεσης. Σε περίπτωση που επλήγη ο ερευνητικός αντιδραστήρας, οι συνέπειες της ραδιενέργειας θα μπορούσε να είναι σημαντικές.
Μπουσέρ ( πολύ υψηλός)
Ο σταθμός Μπουσέρ, που βρίσκεται στις ακτές του Περσικού Κόλπου, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής του Ιράν. Πρόκειται για έναν ρωσικού σχεδιασμού αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος ισχύος 1000 μεγαβάτ, ο οποίος χρησιμοποιεί καύσιμο που παρέχεται από τη Ρωσία και στη συνέχεια επιστρέφει στη Ρωσία για απόρριψη. Ο σταθμός απασχολεί Ρώσους υπαλλήλους στις εγκαταστάσεις του. Δύο νέοι αντιδραστήρες ρωσικού σχεδιασμού βρίσκονται υπό κατασκευή στις εγκαταστάσεις.
Το Μπουσέρ είναι η πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν όπου μια επίθεση θα μπορούσε να έχει τις πιο σοβαρές συνέπειες για τον πληθυσμό. Επειδή η εγκατάσταση λειτουργεί, υπάρχουν χιλιάδες κιλά πυρηνικού υλικού στις εγκαταστάσεις.
Ο Γκρόσι προειδοποιεί ότι μια επίθεση στον αντιδραστήρα ή στην δεξαμενή αποθήκευσης καυσίμων του Μπουσέρ θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ υψηλή απελευθέρωση ραδιενέργειας στο περιβάλλον.
Ωστόσο, σημαντική απελευθέρωση ραδιενέργειας στο Μπουσέρ θα μπορούσε επίσης να προκληθεί από απώλεια ηλεκτρικής ενέργειας στην εγκατάσταση, αφού τα συστήματα ψύξης θα αναγκάζονταν να κλείσουν, οδηγώντας είτε σε ατύχημα στον αντιδραστήρα, είτε σε πυρκαγιά στη δεξαμενή αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων του εργοστασίου.
Το Ιράν διαθέτει και άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις που είναι λιγότερο κρίσιμες για ένα πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών όπλων, όμως ενέχουν σημαντικούς κινδύνους από την άποψη της διαρροής ραδιενέργειας. Οι υψηλότεροι κίνδυνοι θα μπορούσαν να προέλθουν από πιθανή επίθεση σε λειτουργικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες ή σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων.
Επίσης, επιθέσεις σε γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή σε οποιεσδήποτε άλλες εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να διακόψουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στα συστήματα ψύξης των πυρηνικών αντιδραστήρων ή στις δεξαμενές αποθήκευσης αποβλήτων θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε υψηλή ραδιενεργή μόλυνση, παρόμοια με αυτή που προκλήθηκε σε προηγούμενα ατυχήματα αντιδραστήρων, όπως στο Τσερνόμπιλ ή τη Φουκουσίμα.
Οι επιθέσεις επιτείνονται από τις πρόσφατες αμερικανικές επιδρομές που σημειώθηκαν τα ξημερώματα της Κυριακής στις εγκαταστάσεις Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν, εντείνοντας την ανησυχία για πιθανή ραδιενεργή διαρροή ή χημικό ατύχημα μεγάλης κλίμακας.
Γκρόσι για πυρηνικές εγκαταστάσεις Ιράν: Δεν έχει καταγραφεί διαρροή ραδιενέργειας που να έχει επηρεάσει τον γενικό πληθυσμό
Ο γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), Ραφαέλ Γκρόσι, μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, υπογράμμισε ότι μέχρι στιγμής δεν έχει καταγραφεί διαρροή ραδιενέργειας που να έχει επηρεάσει τον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, προειδοποίησε πως οι ισραηλινές επιθέσεις έχουν προκαλέσει σημαντική υποβάθμιση της πυρηνικής ασφάλειας και αυξάνουν τον κίνδυνο ανεξέλεγκτων εξελίξεων εντός των εγκαταστάσεων, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για πιθανή διασπορά ραδιενεργών και τοξικών ουσιών στο εσωτερικό των πληγεισών κτιρίων.Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της IAEA, το συνολικό απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν υπολογιζόταν στις 17 Μαΐου σε περίπου 9.250 κιλά, εκ των οποίων τα 8.400 αφορούν εξαφθοριούχο ουράνιο. Περίπου 400 κιλά από αυτό το υλικό έχουν ήδη εμπλουτιστεί σε επίπεδο 60%, ένα στάδιο που θεωρείται κρίσιμο καθώς πλησιάζει τα όρια για την παραγωγή πυρηνικού όπλου. Το απόθεμα αυτό δεν βρίσκεται πλέον υπό διεθνή εποπτεία, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, και εκτιμάται ότι είναι τεχνικά επαρκές για την κατασκευή περίπου δέκα πυρηνικών βομβών.
Αναφορές από ιρανικά στρατιωτικά στελέχη και δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών υποστηρίζουν ότι το υλικό αυτό έχει ήδη μεταφερθεί σε μυστικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις υπό τον έλεγχο του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Παράλληλα, έχουν μετακινηθεί και φυγοκεντρητές, οι οποίοι ενδέχεται να χρησιμοποιούνται για την περαιτέρω επεξεργασία του ουρανίου με στόχο υψηλότερα επίπεδα εμπλουτισμού, χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο της πλήρους στρατιωτικοποίησής του.
Ο κίνδυνος δεν περιορίζεται μόνο στην πιθανή χρήση του ουρανίου για την κατασκευή όπλων, αλλά επεκτείνεται και στην άμεση απειλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Το εξαφθοριούχο ουράνιο, ενώ δεν είναι σχάσιμο από μόνο του, είναι ιδιαίτερα τοξικό και χημικά ασταθές. Αν αποθηκεύεται σε κυλίνδρους που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα, υπάρχει κίνδυνος διαρροής ή ακόμα και έκρηξης σε περίπτωση που εισχωρήσει υγρασία, δημιουργώντας έτσι συνθήκες αλυσιδωτής αντίδρασης πυρηνικής σχάσης. Η ακριβής ποσότητα του υλικού που φυλάσσεται υπό ακατάλληλες συνθήκες ή σε ευάλωτα σημεία δεν είναι γνωστή, γεγονός που καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο επικίνδυνη και απρόβλεπτη.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία, καθώς ο συνδυασμός στρατιωτικής κλιμάκωσης, ανεπαρκούς εποπτείας και δυνητικής ραδιενεργής ή χημικής διαρροής δημιουργεί ένα εξαιρετικά επικίνδυνο περιβάλλον, τόσο για τον ιρανικό λαό όσο και για την ευρύτερη περιοχή. Οι εκκλήσεις για άμεση αποκλιμάκωση και επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι πλέον πιο επιτακτικές από ποτέ.
Tα διαθέσιμα στοιχεία για την επικινδυνότητα από διαρροή στις Ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις
Νατάνζ (πολύ χαμηλός· κυρίως χημική τοξικότητα )
Το Νατάνζ, περίπου 300 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης στην επαρχία Ισφαχάν, είναι η κύρια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν. Φιλοξενεί τόσο μια υπόγεια μονάδα εμπλουτισμού καυσίμου για εμπορικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες όσο και μια πιο τεχνολογικά προηγμένη υπέργεια πιλοτική μονάδα εμπλουτισμού. Το πυρηνικό υλικό και ο εξοπλισμός εμπλουτισμού και των δύο μονάδων βρίσκονται υπό διεθνή εποπτεία από τον ΙΑΕΑ.
Η τοποθεσία τράβηξε την παγκόσμια προσοχή αφότου ένας εξόριστος Ιρανός πολιτικός αποκάλυψε το 2002 ότι το Ιράν είχε μεταφέρει κρυφά φυγοκεντρητές στο Νατάνζ, με αποτέλεσμα διεθνείς ανησυχίες ότι η εγκατάσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Η τοποθεσία στο παρελθόν είχε γίνει στόχος κυβερνοεπιθέσεων και δολιοφθορών πολλές φορές και το Ιράν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ ότι βρίσκεται πίσω από αυτές τις επιθέσεις.
Η τοποθεσία δέχθηκε επίθεση τις πρώτες πρωινές ώρες της ισραηλινής επιχείρησης στις 13 Ιουνίου, καταστρέφοντας τον υπέργειο ηλεκτρικό υποσταθμό καθώς και μια εγκατάσταση αποθήκευσης εξαφθοριούχου ουρανίου. Μετά την επίθεση, ο Γκρόσι δήλωσε ότι τα ισότοπα ουρανίου που περιέχονται στο εξαφθοριούχο ουράνιο ενδέχεται να έχουν διασκορπιστεί εντός της εγκατάστασης αποθήκευσης. Η ακτινοβολία από αυτά τα ισότοπα ουρανίου θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνδυνο για τον άνθρωπο σε περίπτωση εισπνοής ή κατάποσης, όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα.
Ο κύριος κίνδυνος εντός της εγκατάστασης αποθήκευσης είναι η χημική τοξικότητα του εξαφθοριούχου ουρανίου και των φθοριούχων ενώσεων που παράγονται σε επαφή με το νερό.
Ο Γκρόσι είπε επίσης ότι οι περίπου 15.000 φυγοκεντρητές που βρίσκονται υπόγεια στο Νατάνζ υπέστησαν σοβαρές ζημιές, αν δεν καταστράφηκαν εντελώς, πιθανότατα ως αποτέλεσμα διακοπών ρεύματος που προκλήθηκαν από τις ισραηλινές επιδρομές που κατέστρεψαν την υπέργεια εγκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ίδια η εγκατάσταση πιστεύεται ότι δεν έχει υποστεί ζημιές από την επίθεση και η ακριβής κατάσταση λειτουργικότητάς της είναι άγνωστη.
Φορντό (πολύ χαμηλός· κυρίως χημική τοξικότητα)
Το Fordow είναι το δεύτερο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν. Βρίσκεται βαθιά στο υπέδαφος, σε βάθος περίπου 80 έως 90 μέτρων, μέσα σε ένα βουνό κοντά στην ιερή πόλη Κομ στο βόρειο Ιράν. Σύμφωνα με τον ΙΑΕΑ, η εγκατάσταση φιλοξενεί σχεδόν 3.000 εξελιγμένους φυγοκεντρητές, που μπορούν να παράγουν μεταξύ 30 και 35 κιλών ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού (60%) ανά μήνα. Το εργοστάσιο θα μπορούσε να αναβαθμιστεί για να παράγει 25 κιλά εξαφθοριούχου ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 90% – που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου – σε μόλις τρεις ημέρες, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Εφόσον εξακολουθούν να βρίσκονται εκεί ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου χωρίς να έχουν φυγαδευτεί σε άλλες μυστικές τοποθεσίες, οι κίνδυνοι είναι παραπλήσιοι με αυτούς που προαναφέρθηκαν για την εγκατάσταση του Νατάνζ.
Ισφαχάν (μέτριος)
Το Ισφαχάν, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, φιλοξενεί ένα τεράστιο κέντρο πυρηνικής τεχνολογίας και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Στην εγκατάσταση λειτουργούν τρεις μικροί ερευνητικοί αντιδραστήρες και σχεδιάζεται η κατασκευή ενός τέταρτου.
Επιπλέον, η τοποθεσία περιλαμβάνει ένα κεντρικό χημικό εργαστήριο, μια μονάδα μετατροπής ουρανίου σε εξαφθοριούχο ουράνιο για χρήση σε φυγοκεντρητές εμπλουτισμού, μια μονάδα παραγωγής καυσίμου αντιδραστήρα, μια εγκατάσταση αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, καθώς και μια μονάδα για τη μετατροπή του εξαφθοριούχου ουρανίου σε οκτοξείδιο του τριουρανίου και την παραγωγή πλακών καυσίμου που χρησιμοποιούνται σε πειράματα στον ερευνητικό αντιδραστήρα της Τεχεράνης.
Το 2021, ο ΙΑΕΑ ανακάλυψε στο εργοστάσιο εξοπλισμό μετατροπής ουρανίου για την παραγωγή μεταλλικού ουρανίου που θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμεύσει για την κατασκευή του πυρήνα ενός πυρηνικού όπλου με εκρηκτική ικανότητα.
Το μεταλλικό ουράνιο είναι λιγότερο χημικά επικίνδυνο από το αέριο εξαφθοριούχο ουράνιο, αλλά ενέχει σημαντικό κίνδυνο διαρροής ακτινοβολίας, αν η μονάδα μετατροπής μετάλλου ουρανίου δεν ακολουθεί τα κατάλληλα πρωτόκολλα ασφαλείας.
Την πρώτη ημέρα της επίθεσης, οι ισραηλινές επιδρομές φέρονται να προκάλεσαν ζημιές σε τέσσερα κτίρια στο Ισφαχάν, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου μετατροπής ουρανίου, του κεντρικού χημικού εργαστηρίου και του εργοστασίου παραγωγής καυσίμων αντιδραστήρων. Δεν μετρήθηκε αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας εκτός του χώρου και η λειτουργική κατάσταση του χώρου είναι άγνωστη.
Κέντρο Ερευνών Τεχεράνης (μέτριος)
Το Ερευνητικό Κέντρο στην Τεχεράνη περιλαμβάνει έναν ερευνητικό αντιδραστήρα και μια εγκατάσταση για την παραγωγή ιατρικών ραδιοϊσοτόπων που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου. Στις 18 Ιουνίου, ο ΙΑΕΑ ανέφερε ότι επλήγη ένα κτίριο στην εγκατάσταση, το οποίο κατασκεύαζε και δοκίμαζε προηγμένους φυγοκεντρικούς ρότορες. Δεν έχουν δημοσιευτεί δορυφορικές εικόνες από την επίθεση, όμως δεν αναμένονται ενδείξεις διαρροής ραδιενέργειας από αυτήν την επίθεση.
Ωστόσο, είναι άγνωστο πόσο μακριά βρισκόταν το κτίριο που χτυπήθηκε από τον ερευνητικό αντιδραστήρα, ο οποίος πιστεύεται ότι λειτουργούσε τη στιγμή της επίθεσης. Σε περίπτωση που επλήγη ο ερευνητικός αντιδραστήρας, οι συνέπειες της ραδιενέργειας θα μπορούσε να είναι σημαντικές.
Μπουσέρ ( πολύ υψηλός)
Ο σταθμός Μπουσέρ, που βρίσκεται στις ακτές του Περσικού Κόλπου, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής του Ιράν. Πρόκειται για έναν ρωσικού σχεδιασμού αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος ισχύος 1000 μεγαβάτ, ο οποίος χρησιμοποιεί καύσιμο που παρέχεται από τη Ρωσία και στη συνέχεια επιστρέφει στη Ρωσία για απόρριψη. Ο σταθμός απασχολεί Ρώσους υπαλλήλους στις εγκαταστάσεις του. Δύο νέοι αντιδραστήρες ρωσικού σχεδιασμού βρίσκονται υπό κατασκευή στις εγκαταστάσεις.
Το Μπουσέρ είναι η πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν όπου μια επίθεση θα μπορούσε να έχει τις πιο σοβαρές συνέπειες για τον πληθυσμό. Επειδή η εγκατάσταση λειτουργεί, υπάρχουν χιλιάδες κιλά πυρηνικού υλικού στις εγκαταστάσεις.
Ο Γκρόσι προειδοποιεί ότι μια επίθεση στον αντιδραστήρα ή στην δεξαμενή αποθήκευσης καυσίμων του Μπουσέρ θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ υψηλή απελευθέρωση ραδιενέργειας στο περιβάλλον.
Ωστόσο, σημαντική απελευθέρωση ραδιενέργειας στο Μπουσέρ θα μπορούσε επίσης να προκληθεί από απώλεια ηλεκτρικής ενέργειας στην εγκατάσταση, αφού τα συστήματα ψύξης θα αναγκάζονταν να κλείσουν, οδηγώντας είτε σε ατύχημα στον αντιδραστήρα, είτε σε πυρκαγιά στη δεξαμενή αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων του εργοστασίου.
Άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις
Το Ιράν διαθέτει και άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις που είναι λιγότερο κρίσιμες για ένα πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών όπλων, όμως ενέχουν σημαντικούς κινδύνους από την άποψη της διαρροής ραδιενέργειας. Οι υψηλότεροι κίνδυνοι θα μπορούσαν να προέλθουν από πιθανή επίθεση σε λειτουργικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες ή σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων.Επίσης, επιθέσεις σε γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή σε οποιεσδήποτε άλλες εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να διακόψουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στα συστήματα ψύξης των πυρηνικών αντιδραστήρων ή στις δεξαμενές αποθήκευσης αποβλήτων θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε υψηλή ραδιενεργή μόλυνση, παρόμοια με αυτή που προκλήθηκε σε προηγούμενα ατυχήματα αντιδραστήρων, όπως στο Τσερνόμπιλ ή τη Φουκουσίμα.
