Η κλιμάκωση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει μετατοπίσει τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από την ατζέντα των διεθνών ειδήσεων, αλλά η ίδια η Μόσχα φαίνεται αναποφάσιστη για το τι να κάνει με έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Από τη μία πλευρά, η Ρωσία έχει επενδύσει σημαντικά σε διάφορα έργα στο Ιράν τα τελευταία τρία χρόνια, τα οποία θα μπορούσαν τώρα να πάνε χαμένα. Ταυτόχρονα, η Μόσχα ελπίζει να επωφεληθεί από την αστάθεια στη Μέση Ανατολή μέσω της αύξησης των τιμών του πετρελαίου και της μείωσης του ενδιαφέροντος για την Ουκρανία.

Η διφορούμενη στάση της Ρωσίας απέναντι στη σύγκρουση

Αν και η Ρωσία έσπευσε να καταδικάσει τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές κατά του Ιράν, η πρώτη επίσημη αντίδρασή της κατευθύνθηκε περισσότερο προς την Τεχεράνη. Παράλληλα με τις αναπόφευκτες κατηγορίες κατά της Δύσης, η δήλωση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε τον επερχόμενο γύρο έμμεσων συνομιλιών ΗΠΑ και Ιράν στο Ομάν και την ετοιμότητα των ΗΠΑ να συμμετάσχουν. Με άλλα λόγια, αντί να υποστηρίξει τον ιρανό σύμμαχό της, η Μόσχα τον κάλεσε να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον, παρά τη μειονεκτική του θέση.

Η επακόλουθη ρητορική της ρωσικής πλευράς αποτελείται επίσης σχεδόν αποκλειστικά από εκκλήσεις για αποκλιμάκωση, κάτι που δεν εκπλήσσει, δεδομένου ότι η Ρωσία δεν έχει πραγματική επιρροή στο Ισραήλ, το οποίο αυτή τη στιγμή έχει την πρωτοβουλία.

Θα μπορούσε η Ρωσία να βοηθήσει το Ιράν;

Φυσικά, η Μόσχα θα ήθελε να δράσει ως διαμεσολαβητής σε πιθανές διαπραγματεύσεις, αλλά η ικανότητα του Κρεμλίνου να φέρει κάτι μοναδικό στο τραπέζι μειώνεται με την ημέρα. Όταν επρόκειτο για τη συμφωνία για τα πυρηνικά, η Ρωσία ήταν η μόνη χώρα που ήταν διατεθειμένη να αφαιρέσει το υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο από το Ιράν. Αλλά εάν το ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος επιλυθεί με στρατιωτικά μέσα, μπορεί να μην χρειάζεται να αφαιρεθεί τίποτα. Και ως απλός διαμεσολαβητής, η Ρωσία δεν έχει περισσότερα να προσφέρει από το Ομάν ή το Κατάρ.

Δεν αξίζει να περιμένουμε καμία στρατιωτική βοήθεια για το Ιράν από τη ρωσική πλευρά. Τυχαία, το ιρανικό κοινοβούλιο κύρωσε τη συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τη Ρωσία κατά τη διάρκεια των ισραηλινών επιδρομών. Όταν οι πρόεδροι των δύο χωρών υπέγραψαν τη συμφωνία πριν από έξι μήνες, παρουσιάστηκε ως θεμελιωδώς νέο επίπεδο συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας. Αλλά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά ότι η Ρωσία και το Ιράν δεν έχουν γίνει στρατιωτικοί σύμμαχοι.

Οι ρωσικές επενδύσεις στο Ιράν σε κίνδυνο

Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ρωσία στις τρέχουσες συνθήκες είναι η απειλή για όλα τα έργα στο Ιράν στα οποία επενδύει ενεργά από το 2022. Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της ισραηλινής επιχείρησης, ο Ιρανός πρέσβης στη Μόσχα είπε ότι η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής της χώρας το 2024. Ο πρέσβης δεν διευκρίνισε συγκεκριμένους όγκους επενδύσεων, αλλά οι ρωσικές επενδύσεις εκτιμήθηκαν σε 2,76 δισεκατομμύρια δολάρια το προηγούμενο έτος. Η Μόσχα σχεδίαζε να επενδύσει περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο σε έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Τώρα το μέλλον αυτών των έργων είναι αμφίβολο. Φυσικά, κανείς στη Μόσχα δεν περίμενε ότι η Τεχεράνη θα γινόταν κορυφαίος οικονομικός εταίρος όπως η Κίνα, η Ινδία ή η Τουρκία. Η κλίμακα της συνεργασίας ήταν πάντα πολύ πιο μέτρια και ήταν καταδικασμένη να παραμείνει έτσι. Αλλά παρόλα αυτά, το Ιράν είχε τα πλεονεκτήματά του: η Τεχεράνη θεωρούνταν αξιόπιστος εταίρος, αφού ήταν επίσης υπό κυρώσεις και, σε αντίθεση με το Πεκίνο, το Νέο Δελχί και την Κωνσταντινούπολη, δεν έδινε προσοχή στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Η στρατηγική σημασία του Ιράν για τη Ρωσία

Τα ιρανικά έργα έγιναν όλο και πιο σημαντικά και για άλλους λόγους. Πρώτον, η Μόσχα χρησιμοποίησε το Ιράν ως πεδίο δοκιμών για μοντέλα ενοποίησης, όπως η διασύνδεση εθνικών συστημάτων πληρωμών, μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και η ένταξή του σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης και οι BRICS. Η επιτυχία αυτής της εμπειρίας καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το πόσο ενδιαφερόμενες θα ήταν άλλες χώρες να αναπτύξουν παρόμοια συνεργασία με τη Ρωσία.

Δεύτερον, το Ιράν ήταν μια σημαντική εναλλακτική λύση για τη Ρωσία για τη διέλευση εμπορευμάτων κατά μήκος του διαδρόμου Βορρά και Νότου. Όταν η Μόσχα έχασε τις συνήθεις μεταφορικές της διαδρομές μέσω της Ευρώπης μετά την εισβολή στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο είδε πολύ καθαρά ότι μια χώρα δεν μπορεί ποτέ να έχει πάρα πολλές διαδρομές διέλευσης.

Τέλος, το Ιράν ήταν ακόμη και έτοιμο να δεχτεί ρωσικά έργα που είχαν αποτύχει σε άλλες χώρες, όπως ένας προγραμματισμένος κόμβος φυσικού αερίου στην Τουρκία. Μετά από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, αυτή η ιδέα έπρεπε να εγκαταλειφθεί επειδή η Άγκυρα ήθελε έλεγχο των ροών φυσικού αερίου, ενώ η Ευρώπη, της οποίας οι αγορές ήταν ο κύριος στόχος του έργου, ήταν αποφασισμένη να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου και να στραφεί σε πιο πράσινες ενέργειες.

Τα βραχυπρόθεσμα οφέλη για τη Ρωσία από τον πόλεμο στο Ιράν

Παρόλα αυτά, το αβέβαιο μέλλον του Ιράν δεν εμποδίζει τη Ρωσία να ελπίζει ότι θα επωφεληθεί από έναν νέο πόλεμο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη αυξηθεί από τότε που το Ισραήλ άρχισε τις αεροπορικές του επιδρομές, και η αστάθεια στη Μέση Ανατολή θα τις ωθήσει μόνο περαιτέρω προς τα πάνω. Όσο περισσότερο κλιμακώνονται οι εντάσεις, τόσο περισσότερο θα εκτοξευθούν οι τιμές, ειδικά εάν οι μάχες εξαπλωθούν στον Περσικό Κόλπο ή εάν η Τεχεράνη αποφασίσει να κλείσει το Στενό του Χορμούζ.

Ένα άλλο πλεονέκτημα για τη Ρωσία είναι ότι οι αμοιβαίες επιθέσεις του Ισραήλ και του Ιράν θα μπορούσαν να εκτρέψουν τη δυτική προσοχή και τους πόρους από την Ουκρανία. Και εάν οι ισραηλινές βόμβες αρχίσουν να σκοτώνουν ιρανούς πολίτες σε τακτική βάση, η Ρωσία θα δείξει με χαρά τα "δυτικά διπλά στάνταρ" σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τις δράσεις της στην Ουκρανία.

Τέλος, εάν η σύγκρουση παραταθεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αυξήσουν τη βοήθεια στο Ισραήλ, κάτι που αναπόφευκτα θα επηρεάσει την ικανότητά τους να συνεχίσουν να υποστηρίζουν το Κίεβο. Υπάρχει μικρή αμφιβολία ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δίνει προτεραιότητα στις σχέσεις με το Ισραήλ έναντι εκείνων με την Ουκρανία.

Η ρωσική ηγεσία γενικά εκτιμά τα τακτικά κέρδη έναντι του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, οπότε μπορεί κάλλιστα να πιστεύει ότι η νέα κρίση στη Μέση Ανατολή είναι πιθανό να λειτουργήσει υπέρ της Ρωσίας. Ωστόσο, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ένας άλλος από τους στενούς συμμάχους της Μόσχας στην περιοχή φαίνεται να καταρρέει. Μόλις πριν από έξι μήνες, η Ρωσία έπρεπε να συμβιβαστεί με την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, από όπου τώρα εκδιώκεται από τη νέα κυβέρνηση, ακυρώνοντας χρόνια επενδύσεων. Τώρα το ίδιο πράγμα μπορεί να συμβεί στο Ιράν.

Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν πιθανότατα θα βοηθήσει τη Ρωσία να ισοσκελίσει τον φετινό προϋπολογισμό χωρίς μεγάλο έλλειμμα, χάρη στις εκτοξευόμενες τιμές του πετρελαίου. Αλλά η ζημία στη φήμη θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Οι εταίροι της Ρωσίας ηττώνται ο ένας μετά τον άλλον, κάνοντας τη Μόσχα να χάνει επιρροή μαζί τους.