Σε ένα πυρακτωμένο γεωπολιτικά σκηνικό με τις ισορροπίες να έχουν εμφανώς διαταραχθεί, τη στιγμή που η παγκόσμια κοινή γνώμη παρακολουθεί την αρχή της επιβολής νέων συσχετισμών στη Μέση Ανατολή, η πολυαναμενόμενη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, στη Χάγη, που ξεκινά την Τρίτη, αποτελεί αν μη τι άλλο στοίχημα. Μέχρι πριν από μία βδομάδα, η απάντηση στο ερώτημα ποιο θα ήταν το κεντρικό θέμα και ο βασικός πρωταγωνιστής της Συνόδου, θα ήταν απλή. Μα φυσικά η Ουκρανία. Λίγες ημέρες, όμως, αφότου άνοιξε το «κουτί της Πανδώρας» και οι σχέσεις ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν οδηγήθηκαν σε ακραία όξυνση, με την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο να είναι γεγονός, τα δεδομένα άλλαξαν.

Το ζήτημα του Ιράν και της διαχείρισης του πυρηνικού του προγράμματος κατέδειξε, τις πορηγούμενες ημέρες, ένα κενό επικοινωνίας ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι οι δύο πλευρές έχουν γεφυρώσει το χάσμα αναφορικά με το ουκρανικό ζήτημα, ο χειρισμός του Ιράν αποτελεί καυτή πατάτα. Η μεν Ουάσινγκτον συμμετέχει σε πυραυλικές επιθέσεις κατά του Ιράν, η δε Γηραιά Ήπειρος είχε πραηγματοποιήσει συνομιλίες με το Ιράν προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης. Ωστόσο, το γεγονός ότι η Τεχεράνη επιτίθεται σε στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, θα θέσει όχι μόνο σε ύψιστη επιφυλακή το ΝΑΤΟ - που ήδη καταδικάζει τις εν λόγω ενέργειες - αλλά και θα συσπειρώσει Αμερική και Ευρώπη. 

Το μενού της Συνόδου του ΝΑΤΟ και οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι

Στην πολυαναμενόμη Σύνοδο, δύο συνεχιζόμενοι πόλεμοι αναμένεται να δυναμιτίσουν το κλίμα, τη στιγμή που βασικοί πρωταγωνιστές της κορυφαίας αμυντικής διαδικασίας έχουν αναδειχθεί οι Βολοντίμιρ Ζελένσκι, Ντόναλντ Τραμπ και Μαρκ Ρούτε. Με αγωνία αναμένεται εάν οι ΗΠΑ θα εγκρίνουν μία νέα φάση στήριξης στο Κίεβο μετά τα δύο απανωτά ναυάγια στις συνομιλίες με τη Ρωσία στην Κωνσταντινούπολη και με τη Μόσχα να μην σταματά να προβαίνει σε κινήσεις κλιμάκωσης. Παρά το γεγονός ότι η προσοχή έχει μετατεθεί από την Ουκρανία στη Μέση Ανατολή, οι διεργασίες δεν παύουν να είναι πυρετώδεις για να καταρτιστεί ένα συνεκτικό σχέδιο για εκεχειρία στα ουκρανικά εδάφη.

Πριν από λίγο καιρό οι ΗΠΑ είχαν προτείνει, σε συνεργασία με την Ευρώπη, σχέδιο κατάπαυσης 60 ημερών που ναυάγησε, με τον Τραμπ να μην επανέρχεται με νέα πρόταση και τη Ρωσία να επιμένει στην προσάρτηση των ανατολικών εδαφών της Ουκρανίας. Στην πολυπαραγοντική, ωστόσο, εξίσωση του πολέμου ένας νέος συντελεστής αλλάζει τα δεδομένα. Η στήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ και η καταδίκη των ιρανικών επιθέσεων έχουν προκαλέσει τον εκνευρισμό του Βλαντίμιρ Πούτιν που σε συνεργασία με τον Κινέζο ομόλογό του εκφράζουν ανοιχτά τη διαφωνία τους με τον Νετανιάχου αλλά και την Ουάσινγκτον. Μάλιστα, η ανοιχτή διαφοροποίηση του Ρώσου προέδρου από τις θέσεις Τραμπ αναμένεται να διαμορφώσει ένα νέο σκηνικό, με την πιθανότητα ο Τραμπ να σκληρύνει τη στάση του απέναντι στη Μόσχα με ενδεχόμενη αύξηση των κυρώσεων να μην θεωρείται απίθανη.

Η ενίσχυση των αμυντικών δαπανών

Πέραν των τεταμένων εξελίξεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, κατά τη σύνοδό τους στην Ολλανδία, οι ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ αναμένεται να συζητήσουν πώς θα ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες, ενώ ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε προειδοποίησε πρόσφατα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ εναντίον της δυτικής συμμαχίας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, τονίζοντας ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ πρέπει να διαθέτουν αξιόπιστη άμυνα. Πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, κάλεσε τα μέλη του ΝΑΤΟ να δεσμευτούν να δαπανήσουν το 5% του εθνικού τους εισοδήματος για την άμυνα.

Ένας από τους πρωταγωνιστές της Συνόδου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει δηλώσει ότι η μη συμμετοχή της χώρας του στη Σύνοδο θα χάριζε «μια νίκη» στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος απορρίπτει κατηγορηματικά ένταξη της Ουκρανίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία. «Λάβαμε πρόσκληση για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό», δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο Ουκρανός πρόεδρος ύστερα από συνάντηση που είχε με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

Στα τέλη Μαΐου, ο Ζελένσκι προέτρεψε τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ να προσκαλέσουν την Ουκρανία στη Σύνοδο Κορυφής, προχωρώντας στο εξής μήνυμα: «Αν η Ουκρανία δεν είναι παρούσα στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, αυτό θα είναι μια νίκη για τον Πούτιν, όχι εναντίον της Ουκρανίας, αλλά εναντίον του ΝΑΤΟ».

Το ενδεχόμενο απουσίας Τραμπ 

Προβληματισμό εγείρει, την ίδια στιγμή, η στάση του Νόναλντ Τραμπ, εάν δηλαδή την τελευταία στιγμή αποφασίσει να μην προσέλθει στη Σύνοδο, αν και έχει γνωστοποιήσει πως θα δώσει το «παρών». Μία ενδεχόμενη απουσία του θα βάθαινε το ρήγμα με τους υπόλοιπους συμμάχους και θα επιβεβαίωνε μία προσπάθεια απαξίωσης του θεσμού.

Σύμφωνα, πάντως, με καλά ενημερωμένες πηγές τις οποίες επικαλούνται διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, ο χρόνος των διεργασιών στο ΝΑΤΟ αναμένεται να συντμηθεί μετά και το πρόσφατο συμβάν της έκτακτης αποχώρησης του Αμερικανού προέδρου από τη Σύνοδο των G7 στον Καναδά λόγω βεβαρημένου προγράμματος του τελευταίου.

Το πρόγραμμα SAFE και τα εξοπλιστικά 

Με τους αμυντικούς εξοπλισμούς αλλά και τη γεωπολιτική σταθερότητα να αναμένεται να τεθούν στην κορυφή της ατζέντας, με ενδιαφέρον αναμένεται τι θα συζητηθεί για ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το SAFE, ποιες ρήτρες θα τεθούν επί τάπητος και σε ποιους ελιγμούς θα προβεί η Τουρκία.

Εκείνο που θα μονοπωλήσει την ατζέντα εκτός από τα αμυντικά προγράμματα, είναι ο σχηματισμός συμμαχιών ικανών να αποτρέψουν απειλές όσον αφορά σε επίπεδο κυριαρχίας κρατών. Με το ζήτημα, δε, του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος να δημιουργεί ένα θρίλερ πάνω από τη διπλωματική σκηνή, τα σενάρια για την επόμενη μέρα στην άμυνα δεν θα μπορούσαν να τεθούν εκτός συζητήσεων.

Ισχυροί αμυντικοί μηχανισμοί όπως του Ισραήλ, με το Irom Dome, αλλά και η συνεχιζόμενη ουκρανική αντίσταση με απλά drones αναμένεται επίσης να σχολιαστούν από τα μέλη της Βορειοατλαντική Συμμαχίας, όπως και οι πυρηνικές δυνάμεις και ο φόβος ενεργοποίησής τους. Τόσο οι επόμενες κινήσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, πάντως, όσο και η τροπή της σύγκρουσης των ΗΠΑ με το Ιράν διαμορφώνουν ένα νέο σκηνικό, κάτι που θέτει σε αυξημένη επιφυλακή το ΝΑΤΟ που καλείται να ισχυροποιήσει τα αμυντικά του προγράμματα και καλεί τα κράτη-μέλη του, σε ταραχώδεις περιόδους, να δαπανούν περισσότερα για τον στρατιωτικό εξοπλισμό.

*Δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»