Κλιμάκωση ή διπλωματία στη Μέση Ανατολή; Η "υπολογισμένη και χορογραφημένη" επίθεση του Ιράν κατά ΗΠΑ στο Κατάρ και ο ελιγμός διαλόγου της Τεχεράνης
Τι σηματοδοτούν οι ιρανικές επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις
Το Ιράν εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση κατά αμερικανικής βάσης στο Κατάρ σε αντίποινα για τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ. Η αντίδραση Τραμπ και οι προοπτικές αποκλιμάκωσης
Η πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά της αμερικανικής βάσης Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ αποτελεί άμεση απάντηση στους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Παρά την έντονη συμβολική και γεωπολιτική βαρύτητα, διεθνείς αναλυτές και ιδίως το BBC εκλαμβάνουν την κίνηση ως «υπολογισμένη και χορογραφημένη» απάντηση που αποσκοπεί στην αποκλιμάκωση της έντασης.
Διαβάστε: Τραμπ για επίθεση του Ιράν σε αμερικανική βάση στο Κατάρ: "Αδύναμη απάντηση, ευχαριστώ που μας ειδοποίησαν - Την περιμέναμε και την αντιμετωπίσαμε αποτελεσματικά"
Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC, δεν αναφέρθηκαν απώλειες, ενώ φαίνεται πως οι ΗΠΑ είχαν λάβει προειδοποίηση. Αυτή η τακτική είχε ακολουθηθεί και το 2020, όταν το Ιράν απάντησε στην εξόντωση του Κασέμ Σουλεϊμανί. Η χρήση έξι πυραύλων, μολονότι επικίνδυνη, απέχει από τις μαζικές επιθέσεις με drone και βαλλιστικούς πυραύλους που το Ιράν έχει τη δυνατότητα να εξαπολύσει.
Η ενέργεια προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Κατάρ, το οποίο κάνει λόγο για κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας του. Η Ντόχα έχει καταδικάσει το ισραηλινό πλήγμα κατά του Ιράν και έχει ταχθεί υπέρ της διπλωματικής αποκλιμάκωσης, ενώ διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Τεχεράνη, κυρίως λόγω της συνεκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον Περσικό.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών σε ανάρτησή του είπε ότι η αντίδραση της Τεχεράνης ήταν «αδύναμη και αναμενόμενη», ενώ ευχαρίστησε το Ιράν γιατί είχε προειδοποιήσει για την επίθεση, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν απώλειες.
Το σημαντικότερο κατά τον Τραμπ ήταν ότι το Ιράν «έβγαλε από μέσα του όλο το μίσος και, ελπίζω, δεν θα υπάρξει περαιτέρω βία. Θέλω να ευχαριστήσω το Ιράν για την έγκαιρη προειδοποίηση, που μας επέτρεψε να αποφύγουμε την απώλεια ζωών ή τραυματισμούς».
Έγινε γνωστό ότι το Ιράν ενημέρωσε τις ΗΠΑ, μέσω δύο διπλωματικών διαύλων, αρκετές ώρες πριν από τις επιθέσεις που εξαπέλυσε στο Κατάρ. Η Τεχεράνη είχε επίσης ενημερώσει και την Ντόχα για τις προθέσεις της.
Σε δηλώσεις του στο Reuters, Ιρανός αξιωματούχος είπε ότι το Ιράν θα συνεχίσει τις ενέργειες σε αντίποινα στις επιθέσεις που δέχτηκε στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, αλλά επισήμανε ότι η Τεχεράνη έχει τον αναγκαίο ορθολογισμό για να προσφύγει στη διπλωματία.
Η αγορά του πετρελαίου προεξοφλεί ότι η επίθεση ήταν μια κρίση που θα εκτονωθεί γρήγορα. Το πετρέλαιο έφτασε να υποχωρήσει ακόμη και 7% με τις τιμές να έχουν υποχωρήσει γύρω στα 68,5 δολάρια, ενώ τις προηγούμενες ημέρες οι τιμές του αργού και του μπρεντ είχαν πάρει την ανιούσα.
Διαβάστε: Τραμπ για επίθεση του Ιράν σε αμερικανική βάση στο Κατάρ: "Αδύναμη απάντηση, ευχαριστώ που μας ειδοποίησαν - Την περιμέναμε και την αντιμετωπίσαμε αποτελεσματικά"
Η στρατηγική του Ιράν πίσω από την επίθεση στο Κατάρ
Σε πρώτη ανάγνωση, η επίθεση φάνηκε να σηματοδοτεί μείζονα κλιμάκωση και να απειλεί με εμπλοκή άλλων χωρών του Κόλπου σε περιφερειακό πόλεμο. Ωστόσο, οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η Τεχεράνη δεν επιδίωξε τη μέγιστη δυνατή πρόκληση, αλλά μια ελεγχόμενη επίδειξη ισχύος.Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC, δεν αναφέρθηκαν απώλειες, ενώ φαίνεται πως οι ΗΠΑ είχαν λάβει προειδοποίηση. Αυτή η τακτική είχε ακολουθηθεί και το 2020, όταν το Ιράν απάντησε στην εξόντωση του Κασέμ Σουλεϊμανί. Η χρήση έξι πυραύλων, μολονότι επικίνδυνη, απέχει από τις μαζικές επιθέσεις με drone και βαλλιστικούς πυραύλους που το Ιράν έχει τη δυνατότητα να εξαπολύσει.
Το διπλό μήνυμα της Τεχεράνης και η αντίδραση του Κατάρ
Το μήνυμα του Ιράν φαίνεται πως ήταν διπλό: αφενός να αποδείξει πως τιμά τις υποσχέσεις του για αντίποινα, αφετέρου να αποφύγει τη γενικευμένη πολεμική ανάφλεξη. Επιδίωξε να σώσει το γόητρό του, χωρίς να προκαλέσει άμεση και αδιάκριτη σύγκρουση με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.Η ενέργεια προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Κατάρ, το οποίο κάνει λόγο για κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας του. Η Ντόχα έχει καταδικάσει το ισραηλινό πλήγμα κατά του Ιράν και έχει ταχθεί υπέρ της διπλωματικής αποκλιμάκωσης, ενώ διατηρεί παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Τεχεράνη, κυρίως λόγω της συνεκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον Περσικό.
Η κρίσιμη αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ
Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Αν επιλέξει να μην απαντήσει στρατιωτικά, η νύχτα αυτή μπορεί να καταγραφεί ως το «υψηλότερο κύμα» της σύγκρουσης ΗΠΑ και Ιράν. Αν όμως επιλέξει την κλιμάκωση, το φετινό καλοκαίρι μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο για τη Μέση Ανατολή.Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών σε ανάρτησή του είπε ότι η αντίδραση της Τεχεράνης ήταν «αδύναμη και αναμενόμενη», ενώ ευχαρίστησε το Ιράν γιατί είχε προειδοποιήσει για την επίθεση, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν απώλειες.
Το σημαντικότερο κατά τον Τραμπ ήταν ότι το Ιράν «έβγαλε από μέσα του όλο το μίσος και, ελπίζω, δεν θα υπάρξει περαιτέρω βία. Θέλω να ευχαριστήσω το Ιράν για την έγκαιρη προειδοποίηση, που μας επέτρεψε να αποφύγουμε την απώλεια ζωών ή τραυματισμούς».
Τα χαρακτηριστικά της επίθεσης και οι διπλωματικές επαφές
Ομοβροντία από 10 πυραύλους μικρού και μεσαίου βεληνεκούς εξαπολύθηκε κατά της αμερικανικής αεροπορικής βάσης Αλ Ουντέιντ, σε μικρή απόσταση από την πρωτεύουσα του Κατάρ, τη Ντόχα. Ενεργοποιήθηκε η αεράμυνα και κανένας πύραυλος δεν βρήκε τον στόχο του, ενώ δεν υπήρξαν τραυματισμοί ή άλλες καταστροφές.Έγινε γνωστό ότι το Ιράν ενημέρωσε τις ΗΠΑ, μέσω δύο διπλωματικών διαύλων, αρκετές ώρες πριν από τις επιθέσεις που εξαπέλυσε στο Κατάρ. Η Τεχεράνη είχε επίσης ενημερώσει και την Ντόχα για τις προθέσεις της.
Μηνύματα αποκλιμάκωσης και οικονομικές επιπτώσεις
Μήνυμα με σαφείς προειδοποιήσεις αλλά και προσπάθεια διαφοροποίησης από την έννοια της επιθετικότητας απηύθυνε ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Σε ανάρτησή του στο X, ο Χαμενεΐ επισήμανε ότι «το Ιράν δεν έβλαψε κανέναν», αλλά προειδοποίησε ότι «δεν θα δεχθούμε καμία επιθετικότητα υπό οποιεσδήποτε συνθήκες».Σε δηλώσεις του στο Reuters, Ιρανός αξιωματούχος είπε ότι το Ιράν θα συνεχίσει τις ενέργειες σε αντίποινα στις επιθέσεις που δέχτηκε στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, αλλά επισήμανε ότι η Τεχεράνη έχει τον αναγκαίο ορθολογισμό για να προσφύγει στη διπλωματία.
Η αγορά του πετρελαίου προεξοφλεί ότι η επίθεση ήταν μια κρίση που θα εκτονωθεί γρήγορα. Το πετρέλαιο έφτασε να υποχωρήσει ακόμη και 7% με τις τιμές να έχουν υποχωρήσει γύρω στα 68,5 δολάρια, ενώ τις προηγούμενες ημέρες οι τιμές του αργού και του μπρεντ είχαν πάρει την ανιούσα.
