Μια αναπάντεχη εξέλιξη ενδέχεται να σηματοδοτεί με αντικείμενο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ο φερόμενος σχεδιασμός του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, όπως αναφέρει το CNN, επικαλούμενο τέσσερις πηγές που γνωρίζουν το θέμα, φαίνεται να έχει συζητήσει την πιθανότητα να βοηθήσει το Ιράν να αποκτήσει πρόσβαση σε έως και 30 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ενός ειρηνικού πυρηνικού προγράμματος για την παραγωγή ενέργειας, την άρση κυρώσεων και την απελευθέρωση δισεκατομμυρίων δολαρίων σε περιορισμένα ιρανικά κεφάλαια. Όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με το δημοσίευμα του αμερικανικού δικτύου, αποτελούν μέρος μιας εντατικοποιούμενης προσπάθειας του Αμερικανού προέδρου να φέρει την Τεχεράνη πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν στο αμερικανικό μέσο πως βασικοί παράγοντες από τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή έχουν συνομιλήσει με τους Ιρανούς παρασκηνιακά, ακόμη και εν μέσω των στρατιωτικών επιδρομών στο Ιράν και το Ισραήλ τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αυτές οι συζητήσεις συνεχίστηκαν αυτή την εβδομάδα μετά τη σύναψη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, σημειώνεται.

Το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για το Ιράν - Ο αδιαπραγμάτευτος όρος και τα κίνητρα της Ουάσινγκτον

Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ τόνισαν στο CNN ότι έχουν «πέσει στο τραπέζι» διάφορες προτάσεις. Είναι προκαταρκτικές και εξελίσσονται με έναν σταθερό μη διαπραγματεύσιμο όρο, σημειώνεται: μηδενικός ιρανικός εμπλουτισμός ουρανίου, κάτι που το Ιράν σταθερά αρνείται, θεωρώντας το ως παραβίαση κυριαρχικού δικαιώματος. Αλλά τουλάχιστον ένα προκαταρκτικό σχέδιο πρότασης, που περιγράφηκε στο CNN από δύο πηγές, περιλαμβάνει διάφορα κίνητρα για το Ιράν.

Ορισμένες λεπτομέρειες διαμορφώθηκαν σε μια μυστική συνάντηση που διήρκεσε μερικές ώρες μεταξύ του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, και των συμμάχων των ΗΠΑ στον Κόλπο, στον Λευκό Οίκο, την περασμένη Παρασκευή, την ημέρα πριν από τις αμερικανικές στρατιωτικές επιδρομές κατά του Ιράν, δήλωσαν στο CNN δύο πηγές που γνωρίζουν τη συνάντηση.

Μεταξύ των όρων που συζητούνται, οι οποίοι δεν έχουν αναφερθεί προηγουμένως, είναι μια εκτιμώμενη επένδυση 20-30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα νέο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα χωρίς εμπλουτισμό που θα χρησιμοποιηθεί για σκοπούς πολιτικής ενέργειας, δήλωσαν στο CNN αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ και πηγές που γνωρίζουν την πρόταση στο αμερικανικό μέσο. Ένας αξιωματούχος επέμεινε ότι τα χρήματα δεν θα προέρχονται απευθείας από τις ΗΠΑ, οι οποίες προτιμούν οι Άραβες εταίροι τους να πληρώσουν το λογαριασμό. Η επένδυση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις ενέργειας του Ιράν έχει συζητηθεί σε προηγούμενους γύρους πυρηνικών συνομιλιών τους τελευταίους μήνες.

«Οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να ηγηθούν αυτών των συνομιλιών» με το Ιράν, δήλωσε ο αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ στο CNN. «Και κάποιος θα χρειαστεί να πληρώσει για το πυρηνικό πρόγραμμα που θα κατασκευαστεί, αλλά εμείς δεν θα αναλάβουμε αυτή τη δέσμευση». Άλλα κίνητρα περιλαμβάνουν την πιθανή άρση ορισμένων κυρώσεων κατά του Ιράν και την άδεια στην Τεχεράνη να αποκτήσει πρόσβαση στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε ξένους τραπεζικούς λογαριασμούς και από τα οποία περιορίζεται να κάνει ελεύθερη χρήση, σύμφωνα με το σχέδιο που περιγράφηκε στο CNN.

Το σχέδιο για ανακατασκευή της εγκατάστασης στο Φορντό

Μια άλλη ιδέα που προτάθηκε την περασμένη εβδομάδα και εξετάζεται αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με το CNN, είναι οι υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ σύμμαχοι στον Κόλπο να πληρώσουν για την ανακατασκευή της πυρηνικής εγκατάστασης Φορντό – την οποία οι ΗΠΑ χτύπησαν με βόμβες διείσδυσης καταφυγίων το σαββατοκύριακο – και η αντικατάστασή της με μια ειρηνική, μη εμπλουτισμένη μονάδα.  «Υπάρχουν πολλές ιδέες που ρίχνονται από διαφορετικούς ανθρώπους και πολλοί από αυτούς προσπαθούν να είναι δημιουργικοί», δήλωσε μία από τις πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις στο CNN.

«Νομίζω ότι είναι εντελώς αβέβαιο τι θα συμβεί εδώ», δήλωσε μια ξεχωριστή πηγή που γνωρίζει τους πρώτους πέντε γύρους συνομιλιών μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν που έγιναν πριν από τις ισραηλινές και αμερικανικές επιδρομές στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Ο Γουίτκοφ δήλωσε στο CNBC την Τετάρτη ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν μια «ολοκληρωμένη συμφωνία ειρήνης», και ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ τόνισε ότι όλες οι προτάσεις σχεδιάζονται για να εμποδίσουν το Ιράν από το να αποκτήσει πυρηνικό όπλο.

Οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι το Ιράν μπορεί να έχει ένα πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς πολιτικούς σκοπούς, αλλά ότι δεν μπορεί να εμπλουτίσει το ουράνιο για αυτό το πρόγραμμα. Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν προτείνει ότι το Ιράν θα μπορούσε να εισάγει το εμπλουτισμένο ουράνιο. Ο Γουίτκοφ παρομοίασε το δυνητικό πρόγραμμα με αυτό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

«Τώρα το ζήτημα και η συνομιλία με το Ιράν θα είναι, πώς θα ξαναχτίσουμε ένα καλύτερο πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα για εσάς που δεν έχει δυνατότητα εμπλουτισμού;» δήλωσε στο CNBC.

Η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει ένα σχέδιο με όρους στους Ιρανούς, σύμφωνα με το αμερικανικό μέσο. Ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι οι ΗΠΑ και το Ιράν θα καθίσουν την επόμενη εβδομάδα – αν και ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Esmail Baghaei δήλωσε ότι δεν γνώριζε για συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα, και άνθρωποι που συμμετέχουν στον προγραμματισμό είπαν ότι οι λεπτομέρειες εξακολουθούσαν να επεξεργάζονται. Πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις δήλωσαν στο CNN ότι δεν έχουν οριστεί ημερομηνίες ακόμη.

Παρά την έντονη διπλωματία που ηγείται ο Γουίτκοφ παρασκηνιακά, ο Τραμπ αυτή την εβδομάδα υποβάθμισε δημόσια την αναγκαιότητα μιας πυρηνικής συμφωνίας, λέγοντας την Τετάρτη ότι πίστευε ότι μια τέτοια συμφωνία δεν ήταν «αναγκαία». «Δεν με νοιάζει αν έχω συμφωνία ή όχι», είπε. «Θα μπορούσα να πάρω μια δήλωση ότι δεν θα γίνουν πυρηνικά, πιθανότατα θα ζητήσουμε αυτό», είπε ο Τραμπ στη σύνοδο του ΝΑΤΟ την Τετάρτη. Ο Αμερικανός πρόεδρος πρόσθεσε ότι η κυβέρνησή του θα ζητούσε τον ίδιο τύπο δεσμεύσεων που επιδίωξε στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν πριν από τη πιο πρόσφατη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. «Το μόνο που θα ζητούσαμε είναι αυτό που ζητούσαμε και πριν», είπε ο Τραμπ, προσθέτοντας ότι θέλει «όχι πυρηνικά».

Ενώ ο πρόεδρος φάνηκε δημόσια αδιάφορος για τη σύναψη μιας νέας συμφωνίας μετά την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, πολλοί από τους συμβούλους του πιστεύουν ότι η επιδίωξη μιας μακροπρόθεσμης συμφωνίας θα εξασφαλίσει τη μακροζωία της κατάπαυσης του πυρός.

Ο ρόλος του Κατάρ

Οι όροι που αναπτύχθηκαν στη μυστική συνάντηση του Γουίτκοφ έχουν αποτελέσει αντικείμενο συνεχούς συζήτησης μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν μέσω περιφερειακών μεσολαβητών – κυρίως των Καταριανών – τις τελευταίες ημέρες. Το Κατάρ διαδραμάτισε επίσης βασικό ρόλο στη διαμεσολάβηση της εύθραυστης κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, και θα συνεργάζεται πολύ στενά με τις ΗΠΑ για να εξασφαλίσει ότι οι μάχες μεταξύ τους δεν θα επαναληφθούν, πρόσθεσε για το ζήτημα μία από τις πηγές στο CNN.

Υπάρχει ελπίδα εντός της αμερικανικής κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ ότι μετά τα γεγονότα των τελευταίων δύο εβδομάδων το Ιράν είναι πιο πιθανό να δεχθεί τις αμερικανικές συνθήκες και να σταματήσει τις προσπάθειες που θα μπορούσαν να το φέρουν πιο κοντά στην ανάπτυξη πυρηνικού όπλου. Αλλά ιρανοί ειδικοί αναφέρουν το πιθανό σενάριο ότι το ιρανικό καθεστώς μπορεί τώρα να αποφασίσει ότι χρειάζεται ένα πυρηνικό όπλο. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα το ιρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε νομοθεσία για να τερματίσει τη συνεργασία με τον πυρηνικό φύλακα του ΟΗΕ, σηματοδοτώντας μια επιθυμία να συγκαλύψει περαιτέρω το πυρηνικό τους πρόγραμμα.

Πριν από την ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν περίπου δύο εβδομάδες πριν, οι ΗΠΑ και οι Ιρανοί είχαν πραγματοποιήσει πέντε γύρους διαπραγματεύσεων για να προσπαθήσουν να φτάσουν σε ένα πλαίσιο για μια νέα πυρηνική συμφωνία. Οι ΗΠΑ είχαν παρουσιάσει μια πρόταση στην Τεχεράνη, και το Ιράν αναμενόταν να απαντήσει κατά τη διάρκεια ενός προγραμματισμένου έκτου γύρου διαπραγματεύσεων στο Ομάν. Αυτές οι συνομιλίες χαλάστηκαν από τις ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν.

Το Σάββατο, πριν από τις αμερικανικές επιδρομές σε τρεις από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η κυβέρνηση Τραμπ επικοινώνησε με το Ιράν μέσω μεσολαβητών. Το μήνυμά τους ήταν διττό: οι επερχόμενες αμερικανικές επιδρομές θα ήταν περιορισμένες, αλλά επίσης ότι οι αμερικανικοί όροι για μια διπλωματική συμφωνία με το Ιράν ήταν σαφείς και απλοί: όχι εμπλουτισμός ουρανίου, δήλωσαν πηγές στο CNN.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio, ο οποίος υπηρετεί επίσης ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, δήλωσε την Τετάρτη ότι οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία θα εξαρτηθεί από την προθυμία του Ιράν να διαπραγματευτεί άμεσα με τις ΗΠΑ, όχι μέσω μεσολαβητών. «Θα θέλαμε να έχουμε ειρηνικές σχέσεις με οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο. Και έτσι προφανώς αυτό θα εξαρτηθεί από την προθυμία του Ιράν όχι μόνο να ασχοληθεί με την ειρήνη, αλλά να διαπραγματευτεί άμεσα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μέσω μιας διαδικασίας τρίτης ή τέταρτης χώρας», δήλωσε ο Rubio σε συνέντευξη τύπου μαζί με τον Τραμπ στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη.

Ο Γουίτκοφ την Τετάρτη δήλωσε ότι υπάρχουν «σημάδια» ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία. «Έχουμε συνομιλίες με τους Ιρανούς. Υπάρχουν πολλοί μεσολαβητές που μας προσεγγίζουν», δήλωσε στο CNBC. «Νομίζω ότι είναι έτοιμοι».

Με πληροφορίες από CNN