New York Times: Πώς η Ευρώπη "σκλήρυνε" στο μεταναστευτικό
Το ρεπορτάζ του αμερικανικού μέσου
Μπορεί η στροφή της Ευρώπης στο μεταναστευτικό να μην έχει φτάσει στο επίπεδο της καταστολής των ροών που οδήγησε τις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ, ωστόσο υπάρχει αλλαγή
Σκληραίνει και στην Ευρώπη η γραμμή απέναντι στους παράτυπους μετανάστες, με όλο το πολιτικό φάσμα στη Γηραιά Ήπειρο, είτε πρόκειται για δυνάμεις στα δεξιά, είτε στα αριστερά αυτού, να φαίνεται πως υιοθετούν σχετικές απόψεις. Η στροφή αυτή δεν έχει προκαλέσει την ίδια αναταραχή που προκάλεσε η καταστολή των μεταναστευτικών ροών από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ, αλλά ήδη θεωρείται παγιωμένη και βαθιά, σημειώνουν αναφορικά με το ζήτημα οι New York Times.
Σε πολλά έθνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κεντρώοι ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους συντηρητικούς σε μια προσπάθεια να διευκολύνουν την απέλαση των παράτυπων μεταναστών. Η πολιτική της Δανίας για τους πρόσφυγες έχει γίνει ένα μοντέλο που και άλλοι ηγέτες θέλουν να αντιγράψουν. Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης εργάζονται πάνω σε νέους κανόνες που θα βοηθήσουν στην αποστολή των αιτούντων άσυλο σε τρίτες χώρες. Το μπλοκ, σύναψε πρόσφατα συμφωνία για την ανάπτυξη πρακτόρων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η οποία δεν είναι μέλος της Ε.Ε., για την καλύτερη αστυνόμευση των συνόρων.
Ορισμένες από αυτές τις ιδέες έχουν ήδη συναντήσει επικρίσεις από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Υπάρχει τώρα αυτή η πραγματικά ευρεία συναίνεση μεταξύ σχεδόν όλων των πολιτικών στρατοπέδων», δήλωσε ο Martin Hofmann, σύμβουλος στο Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μεταναστευτικής Πολιτικής. «Θα είμαστε πιο σκληροί, θα είμαστε πιο αυστηροί», τόνισε.
Η μετανάστευση επιταχύνθηκε και πάλι, αμέσως μετά την κορύφωση της πανδημίας Covid. Από τότε, όμως, ο αριθμός των μεταναστών που φθάνουν έχει μειωθεί. Μειώθηκαν κατά περίπου 20% τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, μετά από μια απότομη μείωση πέρυσι, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία που συνέλεξε η Frontex, η υπηρεσία συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, οι απελάσεις αυξήθηκαν, αλλά με αργό ρυθμό.
Ωστόσο, η μετανάστευση κατά μήκος ορισμένων διαδρομών παραμένει σημαντική. Η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της Κομισιόν, τόνισε σε πρόσφατη επιστολή της προς τους πολιτικούς ηγέτες ότι οι αφίξεις από τη Λιβύη στην Ελλάδα αυξάνονται κατακόρυφα και δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει «να επιμείνει στην ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων».
Ο Hofmann δήλωσε ότι επειδή τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα είναι συχνά υποκατάστατο μιας ευρύτερης απογοήτευσης από την αντιληπτή έλλειψη ευκαιριών, το υψηλό κόστος ζωής και την απώλεια του κοινωνικού στάτους, μια μείωση των αφίξεων μεταναστών από μόνη της είναι απίθανο να αμβλύνει την ισχύ του ζητήματος.
Πριν από λίγο καιρό, όταν η βρετανική κυβέρνηση πρότεινε την αποστολή αιτούντων άσυλο στη Ρουάντα, ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα δήλωσε ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί άλλη μια αναπαράσταση «μιας συνεχιζόμενης τάσης εξωτερίκευσης της πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης στην Ευρώπη», η οποία, όπως είπε, αποτελεί «θέμα ανησυχίας για το παγκόσμιο σύστημα προστασίας των δικαιωμάτων των προσφύγων».
Πρόσφατα, η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, προσπάθησε να κρατήσει τους αιτούντες άσυλο στην Αλβανία.
Αν και οι Ιταλοί δικαστές έχουν μπλοκάρει προς το παρόν την προσπάθειά της, η von der Leyen την αποκάλεσε «παράδειγμα εξωστρεφούς σκέψης». Τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να ανακατευθύνει τους αιτούντες σε τρίτες χώρες, ενώ εργάζεται για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας απέλασης των αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις έχουν απορριφθεί.
Το βάθος της αλλαγής φάνηκε πλήρως τον περασμένο μήνα, όταν η Mette Frederiksen, η σοσιαλδημοκράτισσα, αριστερόστροφη πρωθυπουργός της Δανίας, στάθηκε στο πλευρό της αυστηρά συντηρητικής Μελόνι στη Ρώμη για να υποστηρίξει αυστηρότερους μεταναστευτικούς κανόνες.
Η κ. Φρέντερικσεν, η χώρα της οποίας έχει σχετικά λίγες αιτήσεις ασύλου, επέβλεπε επί σειρά ετών μία από τις πιο περιοριστικές πολιτικές της Ευρώπης. Άλλοι επιδιώκουν τώρα να υιοθετήσουν μια παρόμοια προσέγγιση.
Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, ο κεντροδεξιός ηγέτης της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, αποκάλεσε αυτό το μήνα τη Δανία «πρότυπο» για τη μεταναστευτική πολιτική.
Η Μελόνι και η Φρέντρικσεν, παρουσίασαν μια ανοιχτή επιστολή στην οποία υποστήριξαν ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα - ο 75χρονος ακρογωνιαίος λίθος για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη - «θέτει πάρα πολλούς περιορισμούς στη δυνατότητα των κρατών να αποφασίζουν ποιον θα απελάσουν από τα εδάφη τους».
Την επιστολή υπέγραψαν επίσης ηγέτες από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Τσεχική Δημοκρατία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία.
Η Μελόνι δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι το γεγονός ότι οι υπογράφοντες ανήκουν σε διαφορετικές «πολιτικές οικογένειες» δείχνει «πώς το θέμα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον πέρα από διαφορετικές ευαισθησίες».
Οι συμφωνίες με χώρες όπως η Λιβύη και η Τυνησία έχουν συμβάλει στην επιβράδυνση της εισροής μεταναστών, δήλωσε η Camille Le Coz, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Αλλά το έκαναν αυτό «με τεράστιο κόστος για τα ανθρώπινα δικαιώματα», είπε, όπως όταν, το 2023, οι αρχές της Τυνησίας πέταξαν Αφρικανούς μετανάστες σε μια έρημο.
Η Γερμανία έχει πλέον θεσπίσει ελέγχους στα χερσαία σύνορά της, ένα βήμα που οι αντίπαλοί της, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων γειτόνων της, έχουν επικρίνει ως υπονόμευση της δέσμευσης των μελών της Ε.Ε. για ελεύθερη κυκλοφορία εντός του μπλοκ.
Η πολωνική κυβέρνηση ανέστειλε τα δικαιώματα ασύλου, καθώς οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορα με τη Λευκορωσία, η οποία είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Πολωνία υποστήριξε ότι οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι αξιωματούχοι ενθαρρύνουν σκόπιμα τη μετανάστευση σε μια προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Ευρώπης.
Η Magdalena Czarzynska-Jachim, δήμαρχος του Σόποτ της Πολωνίας, δήλωσε, ότι το Σόποτ υποδέχεται εδώ και καιρό Ουκρανούς εργάτες και, πιο πρόσφατα, οικογένειες που διέφυγαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ουκρανία δεν είναι μέλος της Ε.Ε.
Συμφωνεί ότι τα σύνορα πρέπει να προστατεύονται, αλλά ανησυχεί επίσης ότι τα πρόσφατα μηνύματα κινδυνεύουν να χαρακτηρίσουν ευρέως τους μετανάστες ως εγκληματίες. «Οι νόμιμοι μετανάστες είναι οι γείτονές μας», είπε. «Δεν είναι ληστές», επεσήμανε χαρακτηριστικά.
Σε πολλά έθνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κεντρώοι ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους συντηρητικούς σε μια προσπάθεια να διευκολύνουν την απέλαση των παράτυπων μεταναστών. Η πολιτική της Δανίας για τους πρόσφυγες έχει γίνει ένα μοντέλο που και άλλοι ηγέτες θέλουν να αντιγράψουν. Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης εργάζονται πάνω σε νέους κανόνες που θα βοηθήσουν στην αποστολή των αιτούντων άσυλο σε τρίτες χώρες. Το μπλοκ, σύναψε πρόσφατα συμφωνία για την ανάπτυξη πρακτόρων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η οποία δεν είναι μέλος της Ε.Ε., για την καλύτερη αστυνόμευση των συνόρων.
Ορισμένες από αυτές τις ιδέες έχουν ήδη συναντήσει επικρίσεις από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Υπάρχει τώρα αυτή η πραγματικά ευρεία συναίνεση μεταξύ σχεδόν όλων των πολιτικών στρατοπέδων», δήλωσε ο Martin Hofmann, σύμβουλος στο Διεθνές Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μεταναστευτικής Πολιτικής. «Θα είμαστε πιο σκληροί, θα είμαστε πιο αυστηροί», τόνισε.
Τι αναφέρεται στο ρεπορτάζ των New York Times σχετικά με τη «στροφή» στη μεταναστευτική πολιτική
Η στροφή αυτή οδηγείται από μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων που βοήθησε να τροφοδοτηθούν τα εθνικιστικά, ακροδεξιά και λαϊκιστικά κόμματα μετά την υποδοχή από την Ευρώπη περισσότερων από ένα εκατομμύριο Σύρων, Ιρακινών, Αφγανών και άλλων, οι οποίοι ζητούσαν άσυλο πριν από μια δεκαετία.Η μετανάστευση επιταχύνθηκε και πάλι, αμέσως μετά την κορύφωση της πανδημίας Covid. Από τότε, όμως, ο αριθμός των μεταναστών που φθάνουν έχει μειωθεί. Μειώθηκαν κατά περίπου 20% τους πρώτους πέντε μήνες του 2025, μετά από μια απότομη μείωση πέρυσι, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία που συνέλεξε η Frontex, η υπηρεσία συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, οι απελάσεις αυξήθηκαν, αλλά με αργό ρυθμό.
Ωστόσο, η μετανάστευση κατά μήκος ορισμένων διαδρομών παραμένει σημαντική. Η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της Κομισιόν, τόνισε σε πρόσφατη επιστολή της προς τους πολιτικούς ηγέτες ότι οι αφίξεις από τη Λιβύη στην Ελλάδα αυξάνονται κατακόρυφα και δήλωσε ότι η Ευρώπη πρέπει «να επιμείνει στην ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων».
Ο Hofmann δήλωσε ότι επειδή τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα είναι συχνά υποκατάστατο μιας ευρύτερης απογοήτευσης από την αντιληπτή έλλειψη ευκαιριών, το υψηλό κόστος ζωής και την απώλεια του κοινωνικού στάτους, μια μείωση των αφίξεων μεταναστών από μόνη της είναι απίθανο να αμβλύνει την ισχύ του ζητήματος.
Η μεταφορά των αιτούντων άσυλο και η σύγκλιση των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη
Κατά την άποψή του, οι πολιτικές που φαίνεται να λειτουργούν για την αναχαίτιση της μετανάστευσης είναι πιθανό να διατηρήσουν την απήχησή τους και να συνεχίσουν να αποκτούν δυναμική. Σε αυτές περιλαμβάνεται η μεταφορά των αιτούντων άσυλο, την οποία διερευνά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.Πριν από λίγο καιρό, όταν η βρετανική κυβέρνηση πρότεινε την αποστολή αιτούντων άσυλο στη Ρουάντα, ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα δήλωσε ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί άλλη μια αναπαράσταση «μιας συνεχιζόμενης τάσης εξωτερίκευσης της πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης στην Ευρώπη», η οποία, όπως είπε, αποτελεί «θέμα ανησυχίας για το παγκόσμιο σύστημα προστασίας των δικαιωμάτων των προσφύγων».
Πρόσφατα, η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, προσπάθησε να κρατήσει τους αιτούντες άσυλο στην Αλβανία.
Αν και οι Ιταλοί δικαστές έχουν μπλοκάρει προς το παρόν την προσπάθειά της, η von der Leyen την αποκάλεσε «παράδειγμα εξωστρεφούς σκέψης». Τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να ανακατευθύνει τους αιτούντες σε τρίτες χώρες, ενώ εργάζεται για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας απέλασης των αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις έχουν απορριφθεί.
Το βάθος της αλλαγής φάνηκε πλήρως τον περασμένο μήνα, όταν η Mette Frederiksen, η σοσιαλδημοκράτισσα, αριστερόστροφη πρωθυπουργός της Δανίας, στάθηκε στο πλευρό της αυστηρά συντηρητικής Μελόνι στη Ρώμη για να υποστηρίξει αυστηρότερους μεταναστευτικούς κανόνες.
Η κ. Φρέντερικσεν, η χώρα της οποίας έχει σχετικά λίγες αιτήσεις ασύλου, επέβλεπε επί σειρά ετών μία από τις πιο περιοριστικές πολιτικές της Ευρώπης. Άλλοι επιδιώκουν τώρα να υιοθετήσουν μια παρόμοια προσέγγιση.
Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, ο κεντροδεξιός ηγέτης της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, αποκάλεσε αυτό το μήνα τη Δανία «πρότυπο» για τη μεταναστευτική πολιτική.
Η Μελόνι και η Φρέντρικσεν, παρουσίασαν μια ανοιχτή επιστολή στην οποία υποστήριξαν ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα - ο 75χρονος ακρογωνιαίος λίθος για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη - «θέτει πάρα πολλούς περιορισμούς στη δυνατότητα των κρατών να αποφασίζουν ποιον θα απελάσουν από τα εδάφη τους».
Την επιστολή υπέγραψαν επίσης ηγέτες από την Αυστρία, το Βέλγιο, την Τσεχική Δημοκρατία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία.
Η Μελόνι δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι το γεγονός ότι οι υπογράφοντες ανήκουν σε διαφορετικές «πολιτικές οικογένειες» δείχνει «πώς το θέμα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον πέρα από διαφορετικές ευαισθησίες».
Οι συμφωνίες με χώρες όπως η Λιβύη και η Τυνησία έχουν συμβάλει στην επιβράδυνση της εισροής μεταναστών, δήλωσε η Camille Le Coz, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Αλλά το έκαναν αυτό «με τεράστιο κόστος για τα ανθρώπινα δικαιώματα», είπε, όπως όταν, το 2023, οι αρχές της Τυνησίας πέταξαν Αφρικανούς μετανάστες σε μια έρημο.
Η Γερμανία έχει πλέον θεσπίσει ελέγχους στα χερσαία σύνορά της, ένα βήμα που οι αντίπαλοί της, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων γειτόνων της, έχουν επικρίνει ως υπονόμευση της δέσμευσης των μελών της Ε.Ε. για ελεύθερη κυκλοφορία εντός του μπλοκ.
Η πολωνική κυβέρνηση ανέστειλε τα δικαιώματα ασύλου, καθώς οι μετανάστες έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορα με τη Λευκορωσία, η οποία είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Πολωνία υποστήριξε ότι οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι αξιωματούχοι ενθαρρύνουν σκόπιμα τη μετανάστευση σε μια προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Ευρώπης.
Ανησυχίες για τους μετανάστες που παραμένουν στην Ευρώπη - «Οι νόμιμοι μετανάστες είναι γείτονές μας, δεν είναι ληστές»
Ορισμένοι, ανησυχούν ότι η αλλαγή του τόνου γύρω από το μεταναστευτικό θα μπορούσε να βλάψει τους μετανάστες που παραμένουν στην Ευρώπη. Στις πρόσφατες πολωνικές προεδρικές εκλογές, ο εθνικιστής υποψήφιος κέρδισε εν μέρει με το σύνθημα «Πρώτα η Πολωνία, πρώτα οι Πολωνοί».Η Magdalena Czarzynska-Jachim, δήμαρχος του Σόποτ της Πολωνίας, δήλωσε, ότι το Σόποτ υποδέχεται εδώ και καιρό Ουκρανούς εργάτες και, πιο πρόσφατα, οικογένειες που διέφυγαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Ουκρανία δεν είναι μέλος της Ε.Ε.
Συμφωνεί ότι τα σύνορα πρέπει να προστατεύονται, αλλά ανησυχεί επίσης ότι τα πρόσφατα μηνύματα κινδυνεύουν να χαρακτηρίσουν ευρέως τους μετανάστες ως εγκληματίες. «Οι νόμιμοι μετανάστες είναι οι γείτονές μας», είπε. «Δεν είναι ληστές», επεσήμανε χαρακτηριστικά.
