Σε μία δυσοίωνη εκτίμηση για τον πόλεμο στα ουκρανικά εδάφη προχωρά το αμερικανικό δίκτυο Politico εξηγώντας πως η σύρραξη μοιάζει σχεδόν αδύνατον ότι θα τελειώσει σύντομα. Σε ανάλυσή του το δημοσίευμα υπογραμμίζει ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διέλυσε τις δύο βασικές υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας, οι οποίες είχαν επικεντρωθεί σε κορυφαίους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Η κίνηση αυτή προκάλεσε τις πρώτες διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας το 2022. Στο Κίεβο εκατοντάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν κοντά στο προεδρικό συγκρότημα, ενώ πλήθη βετεράνων, εν ενεργεία στρατιωτών και πολιτών συγκεντρώθηκαν σε δεκάδες άλλες πόλεις. Παρά τις συγκεντρώσεις, ο Ζελένσκι ενέκρινε τον νέο νόμο, ο οποίος θα παραχωρήσει ουσιαστικές εξουσίες επί του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και της Εξειδικευμένης Εισαγγελίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAP) στον πολιτικά διορισμένο γενικό εισαγγελέα.

Καθώς οι ίδιοι οι πολίτες της χώρας και η ΕΕ αυξάνουν την πίεση στον Ζελένσκι, ο Ουκρανός ηγέτης φάνηκε να κάνει μια μικρή παραχώρηση το βράδυ της Τετάρτης, λέγοντας στην τακτική ομιλία του ότι θα προωθήσει νέα νομοθεσία ανταποκρινόμενη στα αιτήματα των διαμαρτυριών, η οποία θα διασφαλίσει ότι «θα τεθούν σε ισχύ όλοι οι κανόνες για την ανεξαρτησία των θεσμών κατά της διαφθοράς». Τι εννοούσε ακριβώς όμως παραμένει ασαφές με τους πολίτες να συνεχίζουν να είναι οργισμένοι παρά το γεγονός ότι διαβεβαίωσε τους Ουκρανούς ότι δεν είχε καμία πρόθεση να υπονομεύσει το έργο κανενός από τους δύο οργανισμούς, υπονοώντας ότι οι αλλαγές ήταν απαραίτητες για την προστασία των οργανισμών από τη ρωσική επιρροή.

Η δυσαρέσκεια της ΕΕ με τον Ζελένσκι

Παρά τις διαβεβαιώσεις όμως του Ζελένσκι, αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ είναι δυσαρεστημένοι με τις εκκαθαρίσεις και τους ανασχηματισμούς που οδήγησαν στην αποχώρηση πιο ανεξάρτητων υπουργών και αξιωματούχων από την κυβέρνηση, όπως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα και ο πρώην επικεφαλής του εθνικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Κουδρίτσκι. Αξιωματούχοι της ΕΕ εξέφρασαν επίσης φόβους ότι η αναζήτηση προδοτών και συνεργατών της Ρωσίας που διοργανώνουν οι αρχές μετατρεπόταν σε πολιτικό κυνήγι μαγισσών με στόχο τη φίμωση των επικριτών.

Σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από την έγκριση του νέου νόμου, η Ευρωπαία Επίτροπος για τη Διεύρυνση, Μάρτα Κος, δήλωσε ότι η κατάσταση θα βλάψει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ουκρανίας. «Ανεξάρτητοι φορείς όπως η NABU και η SAPO είναι απαραίτητοι για την πορεία της Ουκρανίας προς την ΕΕ», έγραψε. Εν τω μεταξύ, οι πρέσβεις των χωρών της G7 στο Κίεβο εξέδωσαν κοινή δήλωση εκφράζοντας τις «σοβαρές ανησυχίες» τους. Άλλοι κορυφαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες εξέφρασαν επίσης την αποδοκιμασία τους, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία απαίτησε απαντήσεις από τον Ζελένσκι.

Το ερώτημα που προκύπτει, σύμφωνα με τον αρθρογράφο του Politico, είναι γιατί οι αξιωματούχοι της ΕΕ εκφράζουν δημόσια τις ανησυχίες τους για αυτή τη μονοπώληση της εξουσίας μόλις τώρα;

Όπως επισημαίνει, αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η κίνηση σχετικά με τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς ήταν τόσο κραυγαλέα. Σύμφωνα με αξιωματούχους τόσο από δημόσια αρχεία όσο και από την υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς που μίλησαν στο Politico υπό τον όρο της ανωνυμίας, η NABU είχε ξεκινήσει έρευνες για τις συναλλαγές εμπλεκομένων στο προεδρικό αξίωμα και υπουργών. Επιπλέον, η προεδρική διοίκηση είχε αρχίσει να καταδιώκει ακτιβιστές κατά της διαφθοράς, όπως ο Βιτάλι Σαμπούνιν, επικεφαλής της ΜΚΟ Κέντρο Δράσης κατά της Διαφθοράς.

Οι μεγάλες αντιδράσεις που προκάλεσε η απόφαση αυτή του Ζελένσκι τράβηξε και την προσοχή της ΕΕ. Το Kyiv Independent, ένα αγγλόφωνο μέσο ενημέρωσης που διαβάζεται στενά στις Βρυξέλλες, είχε τον τίτλο του έντονα επικριτικού του άρθρου: «Ο Ζελένσκι μόλις πρόδωσε τη δημοκρατία της Ουκρανίας — και όλους όσους αγωνίζονται γι' αυτήν».

Ο βουλευτής της αντιπολίτευσης, Μίκολα Κνιαζίτσκι, συμφωνεί επίσης ότι η αφορμή για την εκκαθάριση των υπηρεσιών ήταν η στόχευση προσώπων που εμπλέκονται στην προεδρία. «Η NABU παραλίγο να απαγγείλει κατηγορίες εναντίον αρκετών εξαιρετικά ισχυρών προσώπων και οι αρχές έπρεπε να προστατευτούν επειγόντως», δήλωσε στο Politico.

Υποψιάζεται επίσης ότι οι Ζελένσκι και Γερμάκ ένιωσαν ότι θα μπορούσαν να περιορίσουν την ανεξαρτησία των υπηρεσιών και να αποφύγουν την τιμωρία. «Πιστεύουν ότι ούτε η ΕΕ ούτε οι ΗΠΑ θα δείξουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς όσο έκαναν πριν, καθώς θα εξακολουθούν να είναι αναγκασμένοι να υποστηρίζουν την Ουκρανία», κατέληξε ο Κνιαζίτσκι.