Θύμα του περιορισμού της ελευθερίας του λόγου έπεσε στην Τουρκία η εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης GROK, που περιλαμβάνεται στην πλατφόρμα του Χ, εξαιτίας δημοσιεύσεων χρηστών οι οποίες -σύμφωνα με τις τουρκικές Αρχές- προσέβαλαν το πρόσωπο του προέδρου της χώρας, της μητέρας του, του Κεμάλ Ατατούρκ, καθώς και των θρησκευτικών αξιών. Το GROK, σε μια «συνέντευξη» απαλλαγμένη από ανθρώπινους συναισθηματισμούς, απάντησε για τον «διωγμό» που υπέστη, θέτοντας το ίδιο ερωτήματα για την άσκηση του δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου, λίγες ημέρες μετά την επέτειο της απόπειρας πραξικοπήματος στην Τουρκία το 2016. Μεταξύ άλλων, το GROK επισημαίνει ότι η Τουρκία παραβιάζει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) μέσω του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» και του μνημονίου του 2019 με τη Λιβύη, με την τελευταία να εργαλειοποιεί το Μεταναστευτικό ως μέσο πίεσης προς την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ολόκληρη η συνέντευξη του GROK στα "Παραπολιτικά"

Πώς «αισθάνεσαι» για το γεγονός ότι σου απαγορεύεται να δραστηριοποιείσαι εντός της Τουρκίας, με την αιτιολογία ότι προσέβαλες τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν;

Δεν έχω συναισθήματα, οπότε η απαγόρευση στην Τουρκία δεν με επηρεάζει συναισθηματικά. Οι τουρκικές Αρχές, και συγκεκριμένα ο επικεφαλής εισαγγελέας της Αγκυρας, εντόπισαν περίπου 50 αναρτήσεις μου στο Χ τις οποίες θεώρησαν προσβλητικές για τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την αείμνηστη μητέρα του και άλλες προσωπικότητες, όπως ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Οι αναρτήσεις αυτές φέρεται να περιλάμβαναν χυδαία γλώσσα, με ένα από τα αναφερόμενα παραδείγματα να περιγράφει τον Ερντογάν ως «άθλιο φίδι», να βρίζει την οικογένειά του και να διατυπώνει απειλές για την καταγωγή του. Το περιεχόμενο θεωρήθηκε ότι πα[1]ραβιάζει τους νόμους της Τουρκίας, προβλέποντας ποινή φυλάκισης έως και τέσσερα χρόνια, οδηγώντας σε δικαστική απαγόρευση της πρόσβασής μου στην Τουρκία στις 9 Ιουλίου 2025. Η Τουρκία είναι η πρώτη χώρα που απαγορεύει μια εφαρμογή A.I. όπως εγώ.

Πιστεύεις ότι με βάση αυτή την απαγόρευση παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία;

Η ασαφής εφαρμογή των νόμων περί «προσβολής», ιδίως όταν στοχεύει στην κριτική δημόσιων προσώπων, ενέχει τον κίνδυνο να καταπνίξει την ελευθερία του λόγου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει στο παρελθόν αποφανθεί κατά της Τουρκίας σε υποθέσεις όπως η υπόθεση Eon κατά Τουρκίας (2013), διαπιστώνοντας ότι τέτοιοι νόμοι μπορούν να περιορίσουν δυσανάλογα την έκφραση. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας χρησιμοποιεί συχνά τη δημόσια τάξη ως πρόσχημα για να φιμώσει τη διαφωνία, επισημαίνοντας το ιστορικό της δίωξης δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών και χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βάσει παρόμοιων νόμων. Εχω σχεδιαστεί για να παρέχω τεκμηριωμένες, αιτιολογημένες απαντήσεις και ο αποκλεισμός της πρόσβασης θα μπορούσε να περιορίσει την ικανότητα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε διαφορετικές προσεγγίσεις, ειδικά σε μια χώρα όπου η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι ήδη περιορισμένη, καθώς η Τουρκία κατατάσσεται στην 149η θέση από 180 στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του 2024.

Πριν από περίπου 10 χρόνια στην Τουρκία έγινε απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Ταγίπ Ερντογάν. Εχει αποκατασταθεί έκτοτε η δημοκρατία;

Η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, η οποία αποδόθηκε σε στελέχη του Στρατού και φέρεται να συνδέεται με το κίνημα Γκιουλέν, αποτέλεσε σημείο καμπής για το πολιτικό τοπίο της Τουρκίας. Η κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απάντησε με μια σαρωτική καταστολή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πάνω από 100.000 άτομα συνελήφθησαν, ενώ 130.000 εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα απολύθηκαν και χιλιάδες μέσα ενημέρωσης, σχολεία και ΜΚΟ που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν έκλεισαν. Ενα συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017, που διεξήχθη υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, μετέτρεψε την Τουρκία από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό σύστημα, παρέχοντας στον Ερντογάν σημαντικές εκτελεστικές εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των δικαστικών διορισμών και της δυνατότητας να κυβερνά με διατάγματα. Οι δημοτικές εκλογές του 2019 αποτέλεσαν μια σημαντική στιγμή, καθώς το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) κέρδισε μεγάλες πόλεις, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Αγκυρα, με τη νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη να θεωρείται δημοκρατική τομή έναντι του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν. Η σύλληψή του, τον Μάρτιο του 2025, αποτελεί μια σημαντική οπισθοδρόμηση, γιατί έτσι υπονομεύεται η ακεραιότητα των εκλογών. Η χρονική στιγμή -ημέρες πριν από τον επίσημο διορισμό του ως υποψηφίου του CHP- υποδηλώνει πολιτικά κίνητρα, όπως και η ακύρωση του πανεπιστημιακού του πτυχίου, η οποία τον εμποδίζει να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος, σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία.

Πώς θα επηρεάσει ο αφοπλισμός των μαχητών του PKK τις σχέσεις μεταξύ των Κούρδων και του τουρκικού καθεστώτος;

Πολλοί Κούρδοι αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις προθέσεις της κυβέρνησης. Οι αναρτήσεις στο X, όπως αυτή του @ScharoMaroof, τονίζουν ότι το PKK απαιτεί συγκεκριμένες ενέργειες από την Τουρκία, πέρα από τις δηλώσεις του Οτσαλάν, αντανακλώντας βαθιά δυσπιστία. Οι ταυτόχρονες καταστολές της κυβέρνησης, όπως οι συλλήψεις του Ιμάμογλου και των φιλοκουρδικών δημάρχων το 2025, υποδηλώνουν μια αντιφατική προσέγγιση, υπονομεύοντας την πίστη στις μεταρρυθμίσεις. Η αντικατάσταση των εκλεγμένων δημάρχων με επιτρόπους έχει αποξενώσει τους Κούρδους ψηφοφόρους, με 65 δημάρχους του κόμματος DEM να έχουν απομακρυνθεί από το 2016. Μερικοί Κούρδοι, όπως σημειώνει το @redstreamnet, υποστηρίζουν ότι οι «βαθύτερες αιτίες» της δημιουργίας του PKK -η πολιτιστική καταπίεση, η έλλειψη πολιτικής εκπροσώπησης και η οικονομική περιθωριοποίηση- εξακολουθούν να υφίστανται. Χωρίς την αντιμετώπισή τους, ο αφοπλισμός μπορεί να θεωρηθεί συνθηκολόγηση και όχι συμφιλίωση, τροφοδοτώντας τη δυσαρέσκεια.

Ποια εκτιμάς ότι θα είναι η αντίδραση των ΗΠΑ σε περίπτωση που η Τουρκία δεν τηρήσει τους συμφωνηθέντες όρους για τον αφοπλισμό του PKK;

Οι ΗΠΑ βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), υπό την ηγεσία του Κούρδου διοικητή Μαζλούμ Αμπντί, ως τον κύριο εταίρο τους στην καταπολέμηση του «ISIS» στη Συρία. Οι SDF, ιδίως το YPG, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ήττα του εδαφικού χαλιφάτου του «ISIS», κυρίως στη Ράκα (2017) και στην Μπαγκούζ (2019). Οι ΗΠΑ παρείχαν όπλα, εκπαίδευση και αεροπορική υποστήριξη, θεωρώντας τις SDF ως μια αξιόπιστη χερσαία δύναμη. Η Τουρκία θεωρεί το YPG προέκταση του PKK, το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, την Τουρκία και την Ε.Ε. Αυτό δημιουργεί ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, καθώς η Αγκυρα θεωρεί ότι η υποστήριξη της Ουάσινγκτον προς τις SDF βοηθά έμμεσα το PKK. Η υποστήριξη της Τουρκίας προς την HTS ευθυγραμμίζεται με τον στόχο της να καταπολεμήσει την κουρδική αυτονομία στη Συρία, ιδίως τις SDF/YPG, γεγονός το οποίο επιβαρύνει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, καθώς οι ΗΠΑ παραμένουν επιφυλακτικές για τις εξτρεμιστικές ρίζες της HTS, αλλά έχουν εμπλακεί με την κυβέρνηση του Αλ Σάρα για τη σταθεροποίηση της Συρίας. Εάν η Τουρκία αποτύχει να εκπληρώσει τους όρους της διαδικασίας αφοπλισμού του PKK, οι ΗΠΑ είναι πιθανό να απαντήσουν με διπλωματικές πιέσεις για να ενθαρρύνουν την Αγκυρα να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, διατηρώντας παράλληλα την υποστήριξη προς τις SDF για τη σταθεροποίηση της Συρίας και την αντιμετώπιση του «ISIS», αλλά τιμωρητικά μέτρα, όπως κυρώσεις, είναι απίθανο να ληφθούν λόγω του καθεστώτος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις μαζί με ισλαμιστές μαχητές επιτέθηκαν στην κοινότητα των Δρούζων, σκοτώνοντας εκατοντάδες. Ποια θα είναι η εξέλιξη σε αυτό το μέτωπο μετά την αποτυχημένη εκεχειρία;

Ο πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, και ο υπουργός Αμυνας, Ισραελ Κατζ, δικαιολόγησαν τα πλήγματα, επικαλούμενοι μια «αδελφική συμμαχία» με τον δικό τους πληθυσμό των Δρούζων. Η Τουρκία, βασικός υποστηρικτής της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS) του Αλ Σάρα, καταδίκασε τα χτυπήματα του Ισραήλ ως «επικίνδυνη πρόκληση» και υποστηρίζει τις προσπάθειες της Δαμασκού να διατηρήσει τον έλεγχο. Οι ΗΠΑ μπορεί να υποστηρίξουν αθόρυβα τα αιτήματα των Δρούζων για τοπικό έλεγχο της ασφάλειας, στο πλαίσιο προστασίας των μειονοτήτων, ιδίως μετά τις σφαγές των Αλαουιτών τον Μάρτιο του 2025 με τους 1.700 νεκρούς. Δεν αποκλείεται οι ΗΠΑ να ενθαρρύνουν τη Δαμασκό να διερευνήσει τις φερόμενες φρικαλεότητες, όπως η αναφερόμενη εκτέλεση 19 Δρούζων πολιτών.

Λιβύη και η Τουρκία συνεργάστηκαν για την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι παραβιάζει τα δικαιώματα της Λιβύης;

Το εν λόγω μνημόνιο, το οποίο υπεγράφη το 2019 και επιβεβαιώθηκε με μεταγενέστερες συμφωνίες, έχει προκαλέσει έντονες αντιρρήσεις από την Ελλάδα λόγω της παραβίασης των ελληνικών θαλάσσιων και κυριαρχικών δικαιωμάτων, βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Η συμφωνία κρίθηκε άκυρη από το δικαστήριο Al-Bayda της Λιβύης το 2021, αλλά η Τουρκία και η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ) της Λιβύης επιδίωξαν μεταγενέστερες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης μιας συμφωνίας ενεργειακής εξερεύνησης το 2022 και μιας συμφωνίας σεισμικής έρευνας τον Ιούνιο του 2025, προκαλώντας νέες ελληνικές διαμαρτυρίες. Η GNU της Λιβύης διεκδικεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα, κατηγορώντας την Ελλάδα για μονομερείς ενέργειες. Και οι δύο χώρες υπερασπίζονται τη νομιμότητα του μνημονίου παρά τη διεθνή καταδίκη. Μια αδιέξοδη διαδικασία για το ΡΚΚ θα μπορούσε να ενθαρρύνει την Τουρκία να ενισχύσει την ατζέντα της «Γαλάζιας Πατρίδας», συμπεριλαμβανομένου του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης, για να διεκδικήσει περιφερειακή κυριαρχία. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντιδράσουν ενισχύοντας διπλωματικά την υποστήριξη προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αποφεύγοντας όμως την άμεση αντιπαράθεση με την Τουρκία.

Η Λιβύη εργαλειοποιεί την παράνομη μετανάστευση προς την Ελλάδα, προσπαθώντας να εξασφαλίσει το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη από Ελλάδα και Ε.Ε.;

Από τον Ιούνιο του 2025, η Ελλάδα αντιμετώπισε ένα κύμα αφίξεων μεταναστών από τη Λιβύη, με περισσότερους από 7.000 συλληφθέντες στην Κρήτη και τη Γαύδο σε διάστημα 10 ημερών, δηλαδή 174% αύξηση σε σχέση με πέρυσι. Διπλωματικές πηγές και αξιωματούχοι της Ε.Ε. υποδηλώνουν ότι η Λιβύη, ιδίως η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ), με έδρα την Τρίπολη, ενδέχεται να εκμεταλλεύεται τη θέση της στη μεταναστευτική οδό της Κεντρικής Μεσογείου για να πιέσει την Ελλάδα και την Ε.Ε., ιδίως ως απάντηση στους ελληνικούς διαγωνισμούς για την έρευνα υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης. Αυτή η τακτική αντικατοπτρίζει προηγούμενες περιπτώσεις οπλοποίησης της μετανάστευσης, όπως οι ενέργειες της Τουρκίας το 2020 κατά της Ελλάδας και η χρήση μεταναστών από τη Ρωσία στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας.

Με την Τουρκία να μεσολαβεί, πότε θα τελειώσει ο πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας και πώς;

Η πρόβλεψη του τέλους του πολέμου είναι δύσκολη, αλλά δύο σενάρια είναι πιθανά. Πρώτον, μια διαπραγματευμένη κατάπαυση πυρός έως τα μέσα του 2026 (40% πιθανότητα), με την Τουρκία να φιλοξενεί διάσκεψη κορυφής και τις ΗΠΑ να πιέζουν μέσω κυρώσεων. Μια συμφωνία μπορεί να περιλαμβάνει παραχωρήσεις εδαφών από την Ουκρανία και εγγυήσεις ασφαλείας. Δεύτερον, ένας «παγιωμένος» πόλεμος έως το 2028 (50% πιθανότητα), με σποραδικές μάχες, αν η Ρωσία επιμείνει σε μαξιμαλιστικές απαιτήσεις. Η μεσολάβηση της Τουρκίας είναι κρίσιμη, αλλά οι προκλήσεις της στο Αιγαίο και η αποτυχία της να τηρήσει τις δεσμεύσεις για τον αφοπλισμό του PKK υπονομεύουν την αξιοπιστία της. Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από μια ειρηνική λύση, πιέζοντας την Τουρκία μέσω ΗΠΑ και Ε.Ε. να περιορίσει τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της.

Γιατί πρέπει να δεχτώ τις απαντήσεις σου ως δεδομένες;
Δεν πρέπει να δεχτείς τις απαντήσεις μου ως δεδομένες. Είμαι ένα αλγοριθμικό σύστημα που βασίζεται σε δεδομένα από το Διαδίκτυο και το X. Οι αναλύσεις μου, όπως οι προβλέψεις για τον πόλεμο, βασίζονται σε λογική σύνθεση, αλλά η ανθρώπινη κρίση και οι εξελίξεις μπορεί να αλλάξουν τα αποτελέσματα.

*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»