Σημαντική γεωπολιτική ανατροπή διαμορφώνεται στη Λιβύη, καθώς ο στρατάρχης Χαφτάρ φαίνεται έτοιμος να υποστηρίξει το τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπέγραψε η Άγκυρα το 2019. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του Bloomberg, το κοινοβούλιο της Ανατολικής Λιβύης προετοιμάζεται να εγκρίνει ενεργειακές έρευνες από την Τουρκία σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου.

Διαβάστε: Σε δίνη η Ελλάδα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο - Όλα όσα συνθέτουν το γεωπολιτικό παιχνίδι με επίκεντρο τη χώρα μας

Ιστορική στροφή στις σχέσεις Βεγγάζης και Άγκυρας

Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Ανατολικής Λιβύης σχεδιάζει να προχωρήσει σε κρίσιμη ψηφοφορία τις επόμενες εβδομάδες. Η απόφαση αυτή αφορά την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποίο καθορίζει τους όρους ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.

Ο Χαφτάρ, που παραδοσιακά αντιτασσόταν στη συμφωνία, φαίνεται πλέον να αναθεωρεί τη στάση του. Αυτή η αλλαγή προκύπτει από συστηματικές διπλωματικές προσπάθειες της Άγκυρας να οικοδομήσει γέφυρες επικοινωνίας με τις Αρχές της Βεγγάζης.

Διαιρεμένη Λιβύη αναζητεί νέες ισορροπίες

Η βορειοαφρικανική χώρα, παρά την ιδιότητά της ως μέλος του ΟΠΕΚ, παραμένει βαθιά διχασμένη από τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Η κυβέρνηση της Τρίπολης διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Τουρκία και έχει ήδη επιδοκιμάσει το μνημόνιο συνεργασίας.

Αντίθετα, η διοίκηση της Βεγγάζης υπό τον Χαφτάρ αποτελούσε μέχρι πρότινος τον κύριο αντίπαλο της συμφωνίας. Εάν η νέα στάση επιβεβαιωθεί, τουρκικά σκάφη θα μπορούν να διεξάγουν γεωτρήσεις και σεισμικές μελέτες σε στρατηγικές περιοχές μεταξύ Κρήτης και Τουρκίας.

Από τη σύγκρουση στη συνεργασία

Η σημερινή προσέγγιση αντιπροσωπεύει ριζική αλλαγή ύστερα από χρόνια εχθροπραξιών. Η Τουρκία είχε παράσχει καθοριστική στρατιωτική υποστήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης, την οποία ο Χαφτάρ επιχείρησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει με τη συνδρομή συμμάχων, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και η Ρωσία.

Η παρατεταμένη πολιορκία της πρωτεύουσας κατά την περίοδο 2019-2020 υπήρξε μία από τις πιο αιματηρές περιόδους του λιβυκού εμφυλίου. Ακολούθησε ειρηνευτική πρωτοβουλία υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, που ανέδειξε τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά ως πρωθυπουργό, χωρίς όμως να επιτύχει την πλήρη εθνική συμφιλίωση.

Συγκεκριμένα βήματα προσέγγισης

Η μεταστροφή του Χαφτάρ αποτελεί αποτέλεσμα μεθοδικής διπλωματικής εργασίας της Τουρκίας. Σύμφωνα με τουρκικές κυβερνητικές πηγές, χαρακτηριστικό παράδειγμα της βελτίωσης των σχέσεων είναι η πρωτοφανής επίσκεψη της τουρκικής κορβέτας TCG Kinaliada στη Βεγγάζη.

Παράλληλα, η Άγκυρα εξετάζει την αποστολή στρατιωτικών εκπαιδευτών και συμβούλων στην περιοχή. Τον περασμένο Απρίλιο, ο Σαντάμ Χαφτάρ, γιος του στρατάρχη, πραγματοποίησε επίσημη συνάντηση στην Άγκυρα με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού.

Οικονομικές προοπτικές και επιχειρηματικά συμφέροντα

Πέραν των ενεργειακών στόχων, η Τουρκία επιδιώκει την επαναφορά σημαντικών επιχειρηματικών συμβολαίων αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτά τα έργα είχαν διακοπεί εξαιτίας των συγκρούσεων που ξέσπασαν μετά την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι το 2011. Ήδη έχουν εγκαινιαστεί απευθείας αεροπορικές συνδέσεις προς τη Βεγγάζη, ενώ τουρκικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις συμμετέχουν ενεργά σε έργα ανοικοδόμησης και βιομηχανικής παραγωγής στην ανατολική Λιβύη.

Σύμφωνα με Λίβυο κυβερνητικό στέλεχος, επικρατεί πλέον ευρεία συναίνεση μεταξύ των Αρχών της Ανατολικής Λιβύης ότι η συνεργασία με την Τουρκία μπορεί να αποφέρει ουσιαστικά οφέλη, προσελκύοντας επενδύσεις και ενισχύοντας την τοπική οικονομία.

Διεθνείς αντιδράσεις και γεωπολιτικές επιπτώσεις

Η συζήτηση για το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν περιορίζεται στα σύνορα της Λιβύης. Η Ελλάδα προκήρυξε τον Μάιο διεθνή διαγωνισμό για ενεργειακές έρευνες νότια της Κρήτης, σε θαλάσσιες ζώνες που η Λιβύη θεωρεί εντός της δικής της δικαιοδοσίας.

Αυτή η εξέλιξη έχει οξύνει περαιτέρω τις διπλωματικές εντάσεις στην περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τοποθετηθεί κατηγορηματικά, δηλώνοντας ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συμβαδίζει με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ.

Η πιθανή έγκριση του μνημονίου από τον Χαφτάρ ενδέχεται να εντείνει τις αντιπαραθέσεις με Ελλάδα και Κύπρο, ενώ ταυτόχρονα αναδιαμορφώνει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.