Η παραίτηση του Σιγκέρου Ισίμπα από την πρωθυπουργία της Ιαπωνίας έχει δημιουργήσει μια άνευ προηγουμένου πολιτική κατάσταση στη χώρα. Οι εκλογές που θα ακολουθήσουν για την ανάδειξη του νέου ηγέτη της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως παρουσιάζουν ιδιαίτερη πολυπλοκότητα λόγω της απώλειας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. 

Η εσωκομματική διαδικασία του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος

Το πρώτο στάδιο των εκλογών αφορά την ανάδειξη νέου προέδρου του LDP για να διαδεχθεί τον Ισίμπα. Η διαδικασία αυτή έχει γίνει σημαντικά πιο περίπλοκη καθώς το κυβερνών κόμμα, που κυριαρχεί στην ιαπωνική πολιτική σκηνή από τη μεταπολεμική εποχή, έχει χάσει την πλειοψηφία και στα δύο σώματα του Κοινοβουλίου.

Για να θέσει κάποιος υποψηφιότητα στις εσωκομματικές εκλογές, απαιτείται η συγκέντρωση 20 υπογραφών στήριξης από βουλευτές του κόμματος, όπως συνέβη και στην τελευταία αναμέτρηση του Σεπτεμβρίου 2024. Η εκστρατεία περιλαμβάνει εκτεταμένες συζητήσεις και περιοδείες σε όλη την επικράτεια.

Το σύστημα ψηφοφορίας στην Ιαπωνία για την ηγεσία του κόμματος

Η ψηφοφορία για την ανάδειξη του νέου αρχηγού ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες. Στον πρώτο γύρο, κάθε βουλευτής διαθέτει μία ψήφο, ενώ αντίστοιχος αριθμός ψήφων κατανέμεται στα μέλη της κομματικής βάσης. Εάν κανένας υποψήφιος δεν εξασφαλίσει απλή πλειοψηφία, διεξάγεται δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο πρωτευόντων.

Στην επαναληπτική ψηφοφορία, οι βουλευτές διατηρούν από μία ψήφο, αλλά η συμμετοχή της βάσης περιορίζεται σε 47 ψήφους, μία για κάθε νομό της Ιαπωνίας. Σε περίπτωση ισοψηφίας, ο νικητής αναδεικνύεται με κλήρωση, διαδικασία που έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για άλλες εσωκομματικές αποφάσεις.

Η εκλογή του πρωθυπουργού στο Κοινοβούλιο

Η απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας σημαίνει ότι ο νέος πρόεδρος του LDP δεν είναι εγγυημένο ότι θα αναλάβει αυτόματα την πρωθυπουργία. Η διαδικασία εκλογής του πρωθυπουργού ξεκινά από την ισχυρότερη Κάτω Βουλή, όπου οι βουλευτές μπορούν να προτείνουν οποιονδήποτε υποψήφιο, συμπεριλαμβανομένων ηγετών της αντιπολίτευσης.

Για την επικράτηση απαιτείται απλή πλειοψηφία στον πρώτο γύρο. Σε αντίθετη περίπτωση, ακολουθεί δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο επικρατέστερων. Η Άνω Βουλή διεξάγει παρόμοια ψηφοφορία, αλλά σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των σωμάτων, υπερισχύει η απόφαση της Κάτω Βουλής.

Ιστορικά προηγούμενα και μελλοντικές προοπτικές

Η Ιαπωνία έχει αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις στο παρελθόν. Το 1994, το LDP σχημάτισε τριπλή συμμαχία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα και άλλα μικρότερα κόμματα, εκλέγοντας τον σοσιαλιστή Τομίτσι Μουραγιάμα πρωθυπουργό. Το 2008, η διαφωνία μεταξύ των σωμάτων οδήγησε στην επικράτηση της επιλογής της Κάτω Βουλής.

Ο νέος πρωθυπουργός που θα αναδειχθεί διαθέτει το δικαίωμα να προκηρύξει πρόωρες γενικές εκλογές, αναζητώντας νέα εθνική εντολή για τη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να αποτελέσει λύση στην πολιτική αστάθεια που αντιμετωπίζει η Ιαπωνία.