Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, Εχούντ Ολµέρτ, από το περιθώριο του 5ου Thessaloniki Metropolitan Summit, που διοργάνωσε ο «Economist» σε συνεργασία µε το powergame.gr, µιλά σε µια αποκαλυπτική συνέντευξη στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» για τη µόνη, ρεαλιστική όπως υποστηρίζει, λύση στη σύγκρουση Ισραηλινών - Παλαιστινίων: τη λύση των δύο κρατών. Αναφέρεται επίσης στο σχέδιο του 2008, στη Γάζα, στις διεθνείς πρωτοβουλίες και στη σχέση Ελλάδας - Ισραήλ.

Διαβάστε: Μονή Σινά: Το βήµα προς την οµαλότητα και οι διάδοχοι του ∆αµιανού

Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόµη χώρος για συνοµιλίες Ισραηλινών - Παλαιστινίων στη βάση της λύσης των δύο κρατών ή η προοπτική αυτή έχει πλέον καταρρεύσει;
Βλέπω ότι µπορεί να υπάρξει µόνο µία πολιτική λύση για µια ιστορική συµφωνία µεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, ικανή να αλλάξει την εικόνα της ευρύτερης Μέσης Ανατολής: η λύση των δύο κρατών. Αυτό πρότεινα όταν ήµουν πρωθυπουργός στον πρόεδρο της Παλαιστίνης, Μαχµούτ Αµπάς, το 2008. Η πρότασή µου βασιζόταν στα σύνορα του 1967, µε ανταλλαγή εδαφών: περίπου 5% έκταση από τη ∆υτική Οχθη που θα πέρναγε στο Ισραήλ και αντίστοιχη έκταση 5% από το Ισραήλ που θα εντασσόταν στην Παλαιστίνη, ώστε το παλαιστινιακό κράτος να είναι ισοδύναµο µε τα σύνορα του 1967. Πρότεινα επίσης η Ανατολική Ιερουσαλήµ να είναι πρωτεύουσα της Παλαιστίνης και η Παλιά Πόλη να µην τελεί υπό αποκλειστική κυριαρχία ούτε του Ισραήλ ούτε της Παλαιστίνης, αλλά υπό την εποπτεία ενός πενταµερούς οργάνου, στο οποίο θα συµµετείχαν η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στο πλαίσιο της Αραβικής Πρωτοβουλίας που παρουσιάστηκε το 2002 στη Βηρυτό και το 2007 στο Ριάντ. ∆υστυχώς, τότε ο πρόεδρος Μαχµούντ Αµπάς δεν ήταν έτοιµος να υπογράψει. Έκτοτε ζήσαµε καταστροφές και πολέµους. Εναν χρόνο πριν, τον Ιούλιο του 2024, εκδώσαµε κοινό ανακοινωθέν µε τον Παλαιστίνιο υπουργό και τον υπουργό της Σαουδικής Αραβίας, τον Νασέρ Κουντούα, µε το οποίο ζητούσαµε τον τερµατισµό του πολέµου στη Γάζα στη λύση των δύο κρατών. Η συγκεκριµένη πρόταση προβλέπει επίσης ότι το παλαιστινιακό κράτος θα είναι αποστρατιωτικοποιηµένο, χωρίς στρατό. ∆εν βλέπω άλλη ρεαλιστική λύση πέρα από αυτή.

Σε ποιον βαθµό θα µπορούσε η διπλωµατική αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, από χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και ο Καναδάς -ή π.χ. στο επόµενο Συµβούλιο της Ε.Ε.- να συµβάλει στην ειρήνη;
Έχω επιφυλάξεις ως προς το να «αναγνωρίζουµε» ένα κράτος που ακόµη δεν υπάρχει στην πράξη. Συναντήθηκα αρκετές φορές πέρυσι µε τον πρόεδρο Μακρόν και συζητήσαµε τη λύση των δύο κρατών και υπήρξε σύµπνοια ως προς το πλαίσιο που εγώ προτείνω. Όμως το ζητούµενο είναι πόσο χρήσιµη είναι µια αναγνώριση χωρίς πραγµατικό κράτος. Κατά τη γνώµη µου, χρειάζεται ισχυρή, συντονισµένη προσπάθεια από χώρες όπως το Ηνωµένο Βασίλειο, η Γαλλία, ο Καναδάς, η Γερµανία και άλλες, ώστε να ασκηθεί πίεση και στις δύο κυβερνήσεις -ισραηλινή και παλαιστινιακή- να καθίσουν στο τραπέζι και να ξεκινήσουν διαπραγµάτευση για λύση δύο κρατών, µε ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ.

Με το σηµερινό κλίµα πόλωσης, πόσο εύκολο είναι αυτό;
Χρειάζονται δύσκολες και θαρραλέες αποφάσεις. Η ασφάλεια είναι περίπλοκη, αλλά ποια είναι η εναλλακτική; Να συνεχίσουµε επ’ άπειρον τον πόλεµο; Κατανοώ πόσο δύσκολα είναι τα πράγµατα µετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, τις απώλειες ανθρώπων και την καταστροφή. Όμως µια υπεύθυνη κυβέρνηση µε ιστορικό όραµα οφείλει να µετατρέπει τις δυσκολίες του παρόντος σε ευκαιρίες για το µέλλον.

Ποια είναι τα όρια της στρατιωτικής δράσης του Ισραήλ; Συµφωνείτε µε τη στρατηγική της κυβέρνησης Νετανιάχου;
Εδώ και πάνω από έναν χρόνο λέω δηµόσια ότι ο πόλεµος έπρεπε να είχε σταµατήσει το 2008 και πρέπει να σταµατήσει τώρα. ∆εν υπάρχει τίποτα στη στρατιωτική προσπάθεια που να δικαιολογεί τη συνέχιση επ’ αόριστον του πολέµου. Ακόµη και ισραηλινές πηγές λένε πως η Γάζα είναι ένα «µαύρο πηγάδι», καθώς η συνέχιση του πολέµου κοστίζει ζωές Ισραηλινών στρατιωτών, θέτει σε κίνδυνο τους όµηρους και αφαιρεί τις ζωές χιλιάδων αθώων Παλαιστινίων. Με αυτά τα δεδοµένα, πρέπει να σταµατήσουµε τώρα, να φέρουµε όλους τους όµηρους πίσω και να οικοδοµήσουµε λύση που να περιλαµβάνει την ισραηλινή αποχώρηση από τη Γάζα.

Η Γάζα βιώνει µία από τις σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις. Πώς ισορροπεί κανείς ανάµεσα στην ασφάλεια και την προστασία αµάχων;
Το Ισραήλ οφείλει να διασφαλίσει ότι παρέχεται ανθρωπιστική βοήθεια στους 2,2 εκατοµµύρια κατοίκους της Γάζας. Πολεµάµε τη «Χαµάς» και µόνο τη «Χαµάς»· πρέπει να διακρίνουµε τους τροµοκράτες από τους άµαχους που υποφέρουν. Η «Χαµάς» συχνά παρεµποδίζει τη βοήθεια, όµως, εφόσον ο ισραηλινός στρατός είναι παρών, έχουµε ευθύνη να εξαντλήσουµε κάθε µέσο ώστε η βοήθεια να φτάνει. Στο σχέδιο που κατέθεσα µε τον κ. Κουντούα προβλέπεται διεθνής δύναµη -µε συµµετοχή Παλαιστινίων και δυνάµεων από χώρες όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος, οι ΗΠΑ, το Μαρόκο, η Σαουδική Αραβία- που θα βοηθήσει στη Γάζα σε µια µεταβατική περίοδο, ώστε να µην υπάρξει κενό εξουσίας που θα το εκµεταλλευτεί η «Χαµάς». Η νέα διοίκηση θα προέρχεται από την Παλαιστινιακή Αρχή, µε ισχυρή διεθνή στήριξη, χωρίς τη «Χαµάς».

Το Ισραήλ συχνά θεωρείται πυλώνας σταθερότητας στη Μέση Ανατολή. Εχει πληγεί αυτός ο ρόλος;
Όταν ο πόλεµος συνεχίζεται, είναι δύσκολο να µιλάµε για σταθερότητα. Αν όµως ο τερµατισµός του πολέµου οδηγήσει σε ένα σχήµα όπως αυτό που περιέγραψα -µε αραβική συµµετοχή και διεθνή στήριξη- τότε µπορεί να υπάρξει νέα ισορροπία. Με γενναίες αποφάσεις µπορούµε να αλλάξουµε την τροχιά της ιστορίας.

Πώς βλέπετε τις σχέσεις του Ισραήλ µε τον αραβικό κόσµο και τον ρόλο των Συµφωνιών του Αβραάµ;
Είµαι ένθερµος υποστηρικτής των Συµφωνιών του Αβραάµ, αποτελούν ιστορικό επίτευγµα, και είναι σηµαντικός ο ρόλο του προέδρου Τραµπ σε αυτές. Ελπίζω να διαφυλαχθούν και να µην υπάρξουν ενέργειες -όπως µονοµερής προσάρτηση τµηµάτων της ∆υτικής Οχθης- που θα τις υπονόµευαν. Θέλουµε καλές σχέσεις µε τα αραβικά κράτη.

Οι ελληνοϊσραηλινές σχέσεις έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, ιδίως στην ενέργεια και την ασφάλεια. Πώς βλέπετε την περιφερειακή εικόνα στην Ανατολική Μεσόγειο;
Η επιδείνωση των σχέσεων Ισραήλ - Τουρκίας συνέβαλε στη σύσφιγξη των σχέσεων µε την Ελλάδα. Ως πρωθυπουργός είχα φιλικές σχέσεις τόσο µε την Ελλάδα όσο και µε την Τουρκία και πάντα πίστευα ότι πρέπει να επιδιώκουµε καλές σχέσεις και µε τις δύο. Η Ελλάδα είναι πυλώνας σταθερότητας και προόδου στη Μεσόγειο και µοιραζόµαστε ιστορικούς δεσµούς. Οι σχέσεις µας µε την Ελλάδα πρέπει να αναπτύσσονται ανεξάρτητα από τις διακυµάνσεις µε την Τουρκία. Προσωπικά, αγαπώ την Ελλάδα. Μας συνδέουν ακόµη και τα σπορ. Εχετε σπουδαίους µπασκετµπολίστες, από τον Νίκο Γκάλη µέχρι τον Γιάννη Αντετοκούνµπο... Υπάρχει περιθώριο εµβάθυνσης της συνεργασίας Ελλάδας - Ισραήλ στην τεχνολογία, το εµπόριο, την καινοτοµία. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες. Η Ευρώπη είναι σηµαντικός εταίρος και πολλαπλασιαστής ισχύος για τέτοιες συνεργασίες.

Πώς βλέπετε τις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας υπό το φως του πολέµου στη Γάζα και των περιφερειακών εντάσεων; Υπάρχει προοπτική επαναπροσέγγισης; Τι ρόλο παίζουν η Συρία και το Κουρδικό;
Γνωρίζω καλά τον πρόεδρο Ερντογάν. Είναι δύσκολος συνοµιλητής και έχει µετατοπίσει την Τουρκία σε πιο σκληρή κατεύθυνση. Παρ’ όλ’ αυτά, είµαι αισιόδοξος και δεν χάνω την ελπίδα της αλλαγής. Στο παρελθόν συνεργαστήκαµε δηµιουργικά, ακόµη και σε διαύλους µε τη Συρία µέσω Τουρκίας. Θέλουµε καλές σχέσεις µε την Τουρκία όχι σε βάρος της Ελλάδας. ∆εν είµαστε εχθροί των Κούρδων. Στόχος µας είναι µια ισορροπία που θα διασφαλίζει ότι η Συρία δεν θα απειλεί την ασφάλεια του Ισραήλ, όπως συνέβαινε παλαιότερα.

Ποιο είναι, εν τέλει, το κλειδί για µια διαφορετική Μέση Ανατολή;
Η δίκαιη, ρεαλιστική και γενναία λύση ανάµεσα σε εµάς και τους Παλαιστίνιους. Αν ξεκινήσουµε µια αποφασιστική πορεία για να τερµατίσουµε αυτή την ιστορική σύγκρουση µε λύση δύο κρατών, πολλά άλλα ζητήµατα θα γίνουν ευκολότερα, συµπεριλαµβανοµένων των σχέσεων Ισραήλ - Ελλάδας - Τουρκίας.

olmert-sunedeuksi

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή