Γεννηµένη στη Νορµανδία, απόφοιτος της Σορβόννης και του Χάρβαρντ, η καθηγήτρια του Yale Hélène Landemore είναι σήµερα από τις πιο γνωστές και διακεκριµένες στον χώρο της πολιτικής επιστήµης διεθνώς. Λίγο πριν έρθει στην Αθήνα για να συµµετάσχει στο Athens Democracy Forum -το οποίο επιστρέφει από 1 έως 3 Οκτωβρίου 2025, µε τίτλο «New Visions for Hard Realities»-, η κ. Landemore µιλάει στα Παραπολιτικά για τις εξελίξεις στη Γαλλία, τον Τραµπ και τη νέα πραγµατικότητα της Τεχνητής Νοηµοσύνης.

Διαβάστε: Μητσοτάκης: Συναντήθηκε με την πρόεδρο του Πανεπιστημίου Yale και τον πρύτανη του ΕΚΠΑ - "Σημαντικό για εμάς να καλλιεργούμε τέτοιου είδους συνεργασίες"

Τι δήλωσε στα Παραπολιτικά η καθηγήτρια του Yale Hélène Landemore στα Παραπολιτικά 

Δέκα µήνες µετά τις αµερικανικές προεδρικές εκλογές, πώς εξηγείτε τη νίκη και την επιστροφή του Ντόναλντ Τραµπ; Ποια είναι η εκτίµησή σας για τους πρώτους µήνες της προεδρίας του;

Κατά τη γνώµη µου, η νίκη του Ντόναλντ Τραµπ µπορεί να ερµηνευθεί ως αντίδραση σε δύο πράγµατα: Πρώτον, στην παγκοσµιοποίηση που προώθησαν τόσο η Αριστερά όσο και η ∆εξιά τα τελευταία σαράντα χρόνια, η οποία, εκ των υστέρων, φαίνεται πως ωφέλησε κυρίως την Κίνα και το ανώτερο 10% των Αµερικανών εις βάρος όλων των υπολοίπων, ιδιαίτερα της εργατικής τάξης. ∆εύτερον, στις µεταναστευτικές πολιτικές, που επίσης στήριξαν και οι δύο πλευρές, ώστε να διατηρείται µια συνεχής ροή φθηνού εργατικού δυναµικού την ίδια περίοδο. Συνολικά, οι οικονοµολόγοι µας λένε ότι ο αντίκτυπος της µετανάστευσης στους χαµηλούς µισθούς είναι σχεδόν µηδενικός, αλλά αυτοί οι υπολογισµοί δεν λένε τίποτα για τις κοινωνικοπολιτισµικές συνέπειες στις κοινότητες. Ο Τραµπ εκφράζει τη στιγµή του αντι-παγκοσµιοποιητικού και αντι-µεταναστευτικού κύµατος - παρόµοια µε το Brexit στο Ηνωµένο Βασίλειο. Σηµειώνεται ότι αυτή η λαϊκιστική αντίδραση θα µπορούσε, θεωρητικά, να είχε ωφελήσει και έναν υποψήφιο της Αριστεράς µε φιλεργατικές και κοινωνικές απαντήσεις σε αυτά τα δύο ζητήµατα. Οµως, το ∆ηµοκρατικό Κόµµα επέλεξε, ακατανόητα, να επιµείνει στην πολιτική ταυτότητας και στα δικαιώµατα για τις αµβλώσεις, αντί να εστιάσει στις ανησυχίες της πλειοψηφίας

Είστε εταίρος στο Ινστιτούτο Ηθικής στην Τεχνητή Νοηµοσύνη του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης. Πώς µπορεί η Τεχνητή Νοηµοσύνη να επηρεάσει τις εκλογές στο άµεσο µέλλον, ακόµα και να αλλοιώσει το αποτέλεσµά τους;

Ο κίνδυνος µε την Τεχνητή Νοηµοσύνη είναι ότι µπορεί όχι µόνο να επηρεάσει το πώς ψηφίζουν οι πολίτες, µέσα από µαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης και στοχευµένες διαφηµίσεις, αλλά και να διαβρώσει την εµπιστοσύνη που καθιστά δυνατές τις δηµοκρατικές εκλογές. Μία από τις µεγαλύτερες ανησυχίες είναι τα deepfakes-βίντεο, ήχοι ή εικόνες που παράγονται από A.I. και µπορούν να εµφανίζουν υποψηφίους να λένε ή να κάνουν πράγµατα που ποτέ δεν έκαναν. Τέτοιες κατασκευές µπορούν να εξαπλωθούν ταχύτατα στο ∆ιαδίκτυο, διαµορφώνοντας αντιλήψεις ψηφοφόρων σε κρίσιµες στιγµές. Υπάρχουν απαντήσεις, µεταξύ άλλων, µέσω ρυθµίσεων. Ορισµένες χώρες, όπως η Ταϊβάν, έχουν καταφέρει πολύ καλά να προστατεύσουν τον πληθυσµό τους από χειραγώγηση από ξένα bots, µέσω εκπαίδευσης και στρατηγικών «προ-αποδόµησης» (pre-bunking), δηλαδή προληπτικών µεθόδων που στοχεύουν να «εµβολιάσουν» τους πολίτες απέναντι στην παραπληροφόρηση που βασίζεται στην Τ.Ν. Οµως, η «προ-αποδόµηση» λειτουργεί µόνο εφόσον οι πολίτες εµπιστεύονται την κυβέρνηση και στρέφονται σε αυτήν για καθοδήγηση σχετικά µε το τι να πιστέψουν. Ετσι, στο τέλος της ηµέρας, η ευαλωτότητα των εκλογών µας απέναντι στην Τεχνητή Νοηµοσύνη εξαρτάται από το πόση νοµιµοποίηση και εµπιστοσύνη στους δηµοκρατικούς µας θεσµούς έχουµε καταφέρει να οικοδοµήσουµε ή να διατηρήσουµε.

Στο δηµοφιλές βιβλίο σας «Open Democracy» αναφέρεστε στο αρχαίο αθηναϊκό µοντέλο άµεσης δηµοκρατίας. Είναι εφικτό να προσδοκούµε ότι αυτό θα µπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για ένα νέο παράδειγµα δηµοκρατίας τον 21ο αιώνα

Η ιστορία της κλασικής Αθήνας περιέχει πολλά διδάγµατα, που θα ήταν σοφό να ξαναθυµηθούµε στον 21ο αιώνα. Ενα είναι ότι, όσον αφορά την επιλογή των εκπροσώπων, οι αρχαίοι Αθηναίοι προτιµούσαν την κλήρωση αντί για τις εκλογές, γνωρίζοντας από εµπειρία ότι οι εκλογές οδηγούν στη δηµιουργία ολιγαρχιών. Πιστεύω ότι θα µπορούσαµε σοβαρά να εξετάσουµε αν όχι την πλήρη αντικατάσταση των αιρετών σωµάτων, τουλάχιστον τη δηµιουργία µεγάλων κληρωτών σωµάτων απλών πολιτών για τη λήψη αποφάσεων σε σειρά θεµάτων, µεταξύ των οποίων και ζητήµατα που δεν µπορούµε να εµπιστευτούµε στους πολιτικούς να τα αποφασίσουν δίκαια (όπως η ανακατανοµή εκλογικών περιφερειών ή οι περιορισµοί στο insider trading στο Κογκρέσο). ∆εύτερον, οι αρχαίοι Αθηναίοι γνώριζαν ότι έπρεπε να επιλέγουν τους ειδικούς και το διοικητικό προσωπικό των δηµοκρατικών τους θεσµών (λογιστές, µηχανικούς, ακόµα και αστυνοµικούς) αποκλειστικά από τον πληθυσµό των δούλων, ώστε να αποτρέπεται η κατάληψη εξουσίας από όλους όσοι επικαλούνταν ότι ήταν ειδικοί. ∆εν προτείνω φυσικά να επιστρέψουµε στη δουλεία, αλλά θα ήταν ωφέλιµο εάν στις σύγχρονες διοικήσεις, υπηρεσίες και άλλους τεχνοκρατικούς θεσµούς υπενθυµιζόταν ότι βρίσκονται εδώ για να υπηρετούν το κοινό και όχι για να κυβερνούν στη θέση του.

Πολλά ευρωσκεπτικιστικά κόµµατα, ιδιαίτερα ακροδεξιά, ενισχύονται σε όλη την Ευρώπη, ισχυριζόµενα, µεταξύ άλλων, ότι η Ε.Ε. κυβερνάται από µία µη εκλεγµένη ελίτ ή από γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Θεωρείτε ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διακυβέρνησης της Ε.Ε.;

Η ίδια είµαι ενθουσιωδώς φιλοευρωπαία, αλλά ας το παραδεχτούµε: η Ευρωπαϊκή Ενωση πάσχει από ένα καταγεγραµµένο «δηµοκρατικό έλλειµµα» και χρειάζεται µεταρρύθµιση ώστε να αυξηθούν η διαφάνεια, η λογοδοσία, η ανταπόκριση και αυτό που αποκαλώ «δηµοκρατικότητα» - δηλαδή, το πόσο οι διαδικασίες της ενσωµατώνουν τις αρχές της ισότητας και της συµµετοχής.

Εχετε ζήσει µεγάλο µέρος της ζωής σας στη Γαλλία, η οποία σήµερα αντιµετωπίζει τόσο δηµοσιονοµικό έλλειµµα όσο και πολιτική κρίση. Πώς µπορούν να επιλυθούν τα οικονοµικά προβλήµατα και να προχωρήσει η χώρα µπροστά; Θα µπορούσε η πολιτική κρίση να ξεφύγει εκτός ελέγχου;

Δεδοµένου ότι οι πολιτικοί δεν έχουν καταφέρει να σταµατήσουν την αιµορραγία εδώ και 40 χρόνια, η πρότασή µου θα ήταν σε αυτό το σηµείο να οργανωθεί µια µεγάλη συνέλευση πολιτών, σε συνδυασµό µε µια µεγάλη εθνική διαβούλευση, για το ερώτηµα: «Πώς να µειωθεί το έλλειµµα µε κοινωνικά δίκαιο τρόπο;», µε δεσµευτικό δηµοψήφισµα επί του πακέτου προτάσεων που θα προκύψει. ∆εν µπορούµε να συνεχίσουµε να πορευόµαστε από κρίση σε κρίση µε αυτόν τον τρόπο.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά