Η αυξανόμενη συχνότητα ρωσικών παραβιάσεων εναέριου χώρου σε κράτη-μέλη του NATO δημιουργεί κλίμα έντασης εντός της Συμμαχίας. Τα πρόσφατα περιστατικά με ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη και μη επανδρωμένα αεροχήματα εγείρουν, σύμφωνα με το Politico, καίρια ερωτήματα σχετικά με τη στρατιωτική απάντηση που θα πρέπει να δώσει το NATO.

Πρόσφατα περιστατικά παραβιάσεων από ρωσικά αεροσκάφη

Την περασμένη Παρασκευή τρία ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη τύπου MiG-31 εισέβαλαν στον εσθονικό εναέριο χώρο για διάστημα δώδεκα λεπτών. Η παραβίαση αντιμετωπίστηκε από νατοϊκά μαχητικά, συμπεριλαμβανομένων ιταλικών F-35, τα οποία αναχαίτισαν τα ρωσικά αεροσκάφη.

Παράλληλα, στην Πολωνία καταγράφηκαν παρόμοια περιστατικά με ρωσικά μη επανδρωμένα αεροχήματα που παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο. Τουλάχιστον τρία από αυτά καταρρίφθηκαν από πολωνικά F-16 και ολλανδικά F-35. Παρά τις αρνήσεις της Μόσχας για οποιαδήποτε παραβίαση, η ανησυχία των συμμάχων κλιμακώνεται.

Προειδοποιήσεις του NATO

Οι πρεσβευτές των κρατών-μελών εξέδωσαν κοινή δήλωση προειδοποιώντας τη Ρωσία.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η Ρωσία πρέπει να κατανοήσει ότι το NATO και οι σύμμαχοι είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, για την υπεράσπιση των εδαφών τους.

Κανόνες εμπλοκής και εθνικές αρμοδιότητες

Οι κανόνες εμπλοκής της Συμμαχίας παραμένουν απόρρητοι και καθορίζονται από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο. Την υλοποίησή τους επιβλέπει ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Ευρώπης. Ωστόσο, τα κράτη-μέλη διατηρούν το δικαίωμα αυτόνομης δράσης εντός των εθνικών τους συνόρων.

Χώρες όπως η Λιθουανία και η Ρουμανία προχωρούν ήδη σε τροποποιήσεις των εθνικών τους κανόνων, επιδιώκοντας ταχύτερη αντίδραση σε μελλοντικές παραβιάσεις. Ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, δήλωσε ότι η χώρα του είναι προετοιμασμένη για κατάρριψη ρωσικών μαχητικών, τονίζοντας όμως την ανάγκη κοινής στάσης απ' όλους τους συμμάχους.

Γιατί δεν καταρρίφθηκαν τα ρωσικά αεροσκάφη στην Εσθονία

Η απόφαση να μην προχωρήσουν σε κατάρριψη των MiG-31 βασίστηκε στην εκτίμηση ότι δεν υπήρχε άμεση και σοβαρή απειλή. Ο Γενικός Γραμματέας του NATO, Μαρκ Ρούτε, επιβεβαίωσε ότι η αντίδραση ακολούθησε τα καθιερωμένα πρωτόκολλα της Συμμαχίας.

Η πρωθυπουργός της Εσθονίας υπογράμμισε ότι η χρήση βίας υπόκειται σε αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης, ανεξάρτητα από το αν η παραβίαση θεωρείται εσκεμμένη. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η συγκρατημένη στάση αντικατοπτρίζει τον φόβο για περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης.

Αναθεώρηση κανόνων και μελλοντικές εξελίξεις

Εντός της Συμμαχίας διεξάγεται ήδη συζήτηση για την αναθεώρηση των κανόνων εμπλοκής. Κράτη της πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβανομένων της Εσθονίας, Λιθουανίας και Τσεχίας, επιδιώκουν αυστηρότερη απάντηση σε μελλοντικές ρωσικές παραβιάσεις.

Ο πρόεδρος της Τσεχίας εξέφρασε ανοιχτά την πιθανότητα κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ερωτηθείς σχετικά, απάντησε καταφατικά για τη δυνατότητα κατάρριψης.

Το ιστορικό παράδειγμα της Τουρκίας προσφέρει χρήσιμα διδάγματα. Το 2015, τουρκικά μαχητικά κατέρριψαν ρωσικό Sukhoi-24M ύστερα από παραβίαση διάρκειας μόλις δεκαεπτά δευτερολέπτων. Η ενέργεια πραγματοποιήθηκε υπό εθνική αρμοδιότητα και όχι ως νατοϊκή αποστολή.

Παρά τις ρωσικές κυρώσεις που ακολούθησαν, οι παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου από ρωσικά αεροσκάφη διακόπηκαν. Αυτό το προηγούμενο δείχνει ότι η αποφασιστική δράση μπορεί να αποτρέψει μελλοντικές παραβιάσεις.

Το NATO βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις, καθώς οι ρωσικές παραβιάσεις εναέριου χώρου πολλαπλασιάζονται. Οι σύμμαχοι καλούνται να εξισορροπήσουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης με την αναγκαιότητα αποτροπής μελλοντικών παραβιάσεων. Η επανεξέταση των κανόνων εμπλοκής φαίνεται αναπόφευκτη, αλλά κάθε τροποποίηση θα πρέπει να γίνει με ομοφωνία και στρατηγική σκέψη.