Σημαντική διπλωματική επιτυχία σημείωσε η Ελλάδα καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε την πρόταση για επέκταση του συστήματος αεράμυνας στη νότια Ευρώπη. Η αντι-drone «ασπίδα» θα καλύπτει πλέον ολόκληρη την ήπειρο, όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά τη άτυπη Σύνοδο Κορυφής στην Κοπεγχάγη. Η συνάντηση των 27 ηγετών χωρών της ΕΕ, που φιλοξενήθηκε από την πρωθυπουργό της Δανίας, Μέτε Φρέντρικσεν υπό την προεδρία του Αντόνιο Κόστα, προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εστίασε σε δύο βασικά ζητήματα: την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και την αδιάλειπτη στήριξη στην Ουκρανία. Με φόντο την κλιμάκωση του πολέμου και τις υβριδικές απειλές, η Ευρώπη έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα: «Η Ρωσία δοκιμάζει τα όριά μας, αλλά εμείς θα απαντήσουμε με ενότητα και αποφασιστικότητα». Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν ελήφθησαν οριστικές αποφάσεις στην Κοπεγχάγη. Η συνάντηση των ηγετών είχε στόχο να προετοιμάσει αποφάσεις για την ασφάλεια, την άμυνα και την Ουκρανία, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Αυτές οι αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν στην τακτική Σύνοδο κορυφής που θα γίνει στις Βρυξέλλες 23-24 Οκτωβρίου.
mitsotakis-amyna-drone-eu2

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ηγέτες συζήτησαν το «scoping paper» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που παρουσιάστηκε από την Πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μαζί με τον Ύπατη Εκπρόσωπο Κάγια Καλλάς. Το scoping paper είναι ένα εργαλείο στρατηγικής εστίασης, που βοηθά την Ε.Ε. να μεταβεί από γενικές ιδέες σε συγκεκριμένες δράσεις, ιδιαίτερα σε κρίσιμους τομείς όπως η άμυνα εν μέσω ρωσικών απειλών. Το έγγραφο προτείνει προτεραιότητες όπως η αεράμυνα και αντιπυραυλική προστασία, η πυροβολικό, τα drones, τα αντι-drone συστήματα, η στρατιωτική κινητικότητα και η κυβερνο-ανθεκτικότητα. Η άτυπη Σύνοδος κατέληξε σε κατ’αρχήν συμφωνίες, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δηλώνει ότι θα παρουσιάσει πλήρη χάρτη πορείας για την ετοιμότητα 2030 σε δύο εβδομάδες, ώστε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αποφασίσει στις 23-24 Οκτωβρίου. «Δεν κοιτάμε μόνο το 2030 – ξεκινάμε τώρα», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν, αναφέροντας ότι το SAFE θα λειτουργήσει σε 10 μήνες.

Διαβάστε: Δυσαρέσκεια της Τουρκίας για το νέο ισραηλινό σύστημα αεράμυνας της Κύπρου: "Υπονομεύουν την ειρήνη και τη σταθερότητα", λέει τούρκος αξιωματούχος

Στρατηγική επικράτηση της Αθήνας στην ευρωπαϊκή άμυνα

Η ελληνική διπλωματία πέτυχε καθοριστικό στόχο της, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να εξασφαλίζει την ένταξη των νοτίων συνόρων στο ευρωπαϊκό σχέδιο αεράμυνας. Το αποτέλεσμα αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αναθεώρηση της αρχικής πρότασης που εστίαζε κυρίως στα ανατολικά σύνορα της Ένωσης. Κατά τις εργασίες της άτυπης Συνόδου Κορυφής, ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε την αναγκαιότητα προστασίας όλων των ευρωπαϊκών συνόρων. Η παρέμβασή του βασίστηκε στην κοινή πρωτοβουλία που είχε αναπτύξει με τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ τον Μάιο 2024.

mitsotakis-amyna-drone-eu1


Νέα εποχή για την ευρωπαϊκή αεράμυνα, το μήνυμα της φον ντερ Λάιεν 

Η φον ντερ Λάιεν τόνισε την ανάγκη για ριζική αλλαγή στην ευρωπαϊκή αμυντική στρατηγική, επιβεβαιώνοντας τη δημιουργία πανευρωπαϊκής αντι-drone «ασπίδας». Η πρόεδρος της Κομισιόν παρουσίασε το χρονοδιάγραμμα ετοιμότητας για το 2030, με συγκεκριμένα ορόσημα και μετρήσιμους στόχους. «Υπάρχει σαφής αίσθηση επείγοντος, καθώς η διαφύλαξη της ειρήνης αποτελεί θεμελιώδες καθήκον της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δήλωσε χαρακτηριστικά η επικεφαλής της Κομισιόν.


Αναλυτικά η δήλωση της Φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξη Τύπου:

«Καταρχάς, επιτρέψτε μου να εκφράσω την αλληλεγγύη της Ευρώπης προς τα κράτη μέλη των οποίων ο εναέριος χώρος έχει παραβιαστεί. Πολωνία, Ρουμανία, Εσθονία και πιο πρόσφατα Δανία. Αποτελούν μέρος υβριδικών πολεμικών τακτικών. Πρόκειται για απειλές που απαιτούν μια ισχυρή και αποφασιστική ευρωπαϊκή απάντηση.

Κάθε Ευρωπαίος πολίτης και κάθε τετραγωνικό εκατοστό της επικράτειάς μας πρέπει να είναι ασφαλές. Επομένως, πρέπει να παρέχουμε την ισχυρότερη αποτροπή. Σε μεγάλη κλίμακα και με ταχύτητα. Αυτό ήταν το επίκεντρο των συζητήσεών μας σήμερα. Το αίσθημα του επείγοντος είναι σαφώς κοινό. Επειδή η διατήρηση της ειρήνης ήταν πάντα βασικό καθήκον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα καλά νέα είναι ότι οι τροχοί έχουν ήδη τεθεί σε κίνηση. Μια αύξηση επενδύσεων στην κοινή μας άμυνα είναι καθ' οδόν. Η επιτυχία του SAFE και των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ που χρηματοδοτεί αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Τώρα, χρειαζόμαστε ένα ακριβές, πανευρωπαϊκό σχέδιο για το πώς να καλύψουμε τα κενά σε δυνατότητες και πώς να προχωρήσουμε. Και πράγματι, αυτός είναι ο σκοπός του εγγράφου καθορισμού του πεδίου εφαρμογής που συζητήσαμε σήμερα. Επιτρέψτε μου να επισημάνω μερικά σημεία από αυτό το έγγραφο καθορισμού του πεδίου εφαρμογής.

Καταρχάς, στις δυνατότητες. Έχουμε ένα ενιαίο σύνολο δυνάμεων, που έχουν ανατεθεί σε διαφορετικές αποστολές - ΝΑΤΟ, ΕΕ, ΟΗΕ ή συνασπισμούς των προθύμων. Αλλά από τα λεγόμενά μου, καταλαβαίνετε ήδη ότι ύψιστης σημασίας είναι αυτές οι ένοπλες δυνάμεις και οι δυνατότητες να είναι διαλειτουργικές. Διαφορετικά, δεν μπορείτε να στείλετε τις ξεχωριστές αποστολές, τους διαφορετικούς τύπους στρατευμάτων.

Επομένως, σε στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ, εργαζόμαστε για τη διαλειτουργικότητα των δυνατοτήτων που θέλουμε να έχουμε. Ο Χάρτης Πορείας μας έως το 2030 θα καθορίσει όχι μόνο κοινούς στόχους, αλλά και συγκεκριμένα ορόσημα. Επειδή είναι θέμα χρόνου και μόνο ό,τι μετριέται, γίνεται. Για κάθε κρίσιμη δυνατότητα, θα προτείνουμε τους λεγόμενους συνασπισμούς δυνατοτήτων με το ηγετικό έθνος. Προκειμένου να διασφαλιστεί όχι μόνο η σωστή κλίμακα αλλά και η απαραίτητη ταχύτητα.

Δεύτερον, όσον αφορά τις ναυαρχίδες. Εδώ θέλω να επισημάνω την Ανατολική Πλευρική Παρακολούθηση. Αυτό το έργο στοχεύει στην αντιμετώπιση ολόκληρου του φάσματος των απειλών στα ανατολικά μας σύνορα. Ένα βασικό στοιχείο θα είναι το «τείχος από μη επανδρωμένα αεροσκάφη». Πρόκειται για ένα σύστημα για ταχεία ανίχνευση, αναχαίτιση και, εάν χρειαστεί, εξουδετέρωση. Εδώ βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρογνωμοσύνη της Ουκρανίας και, ως εκ τούτου, πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα – μαζί με την Ουκρανία και σε στενό συντονισμό με το ΝΑΤΟ.

Τρίτον, Αμυντική Βιομηχανική Ετοιμότητα. Χρειαζόμαστε μια ενισχυμένη, ανθεκτική και καινοτόμο Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανία. Έχουμε λανσάρει το αμυντικό μας σύνολο για να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες, να επιταχύνουμε ολόκληρη τη διαδικασία. Και αυτή η αμυντική βιομηχανία χρειάζεται ένα ισχυρό οικοσύστημα που να αποτελείται όχι μόνο από τη βιομηχανία, φυσικά, αλλά και από νεοσύστατες τεχνολογικές επιχειρήσεις. Υπήρξε μια ευρεία συζήτηση σχετικά με τη σημασία των νεοσύστατων επιχειρήσεων και του ακαδημαϊκού χώρου, όλοι τους είναι απαραίτητοι. Γι' αυτό προτείνουμε τη δημιουργία νέων Τεχνολογικών Συμμαχιών για τη σύνδεση των τεχνολογικών καινοτόμων με τους χρήστες της άμυνας. Αυτά είναι εν συντομία ορισμένα βασικά στοιχεία από το έγγραφο καθορισμού του πεδίου εφαρμογής. Σε δύο εβδομάδες, θα παρουσιάσουμε την πλήρη έκδοση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Το τελευταίο μου σημείο αφορά την Ουκρανία. Μετά από περισσότερα από τρία χρόνια και επτά μήνες από την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας, η Ουκρανία συνεχίζει να αντιστέκεται σθεναρά. Ταυτόχρονα, η Ρωσία δέχεται αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις. Και οι κυρώσεις μας λειτουργούν. Τα επιτόκια στη Ρωσία βρίσκονται στο 17%, ο πληθωρισμός είναι πολύ πάνω από 10%. Τουλάχιστον το 40% του ρωσικού προϋπολογισμού δαπανάται για την άμυνα φέτος. Το ΑΕΠ της Ρωσίας προβλέπεται να επιβραδυνθεί, από 4,3% το 2024 σε 0,9% το 2025. Αυτή είναι η στιγμή να αυξήσουμε περαιτέρω την πίεση στη Ρωσία. Για τον σκοπό αυτό, προτείναμε μια νέα προσέγγιση κυρώσεων: Δεν προσεγγίζουμε πλέον τις κυρώσεις σε σταδιακά βήματα - αλλά παρουσιάζουμε πολύ πιο ισχυρά μέτρα για την ενέργεια, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και το εμπόριο. Αυτό είναι το 19ο πακέτο κυρώσεων που βρίσκεται στο τραπέζι αυτή τη στιγμή. Δεύτερον, πρέπει να παρέχουμε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Διότι αν συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι η Ουκρανία είναι η πρώτη γραμμή άμυνάς

Και θα ενισχύσουμε τη δική μας αμυντική βιομηχανία διασφαλίζοντας ότι μέρος του Δανείου θα χρησιμοποιηθεί για προμήθειες στην Ευρώπη και με την Ευρώπη. Είναι σημαντικό ότι δεν θα υπάρξει κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων. Η Ουκρανία λαμβάνει αυτά τα δάνεια. Και η Ουκρανία πρέπει να αποπληρώσει τα δάνεια εάν η Ρωσία καταβάλλει αποζημιώσεις. Επειδή ο δράστης πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνος».

Μητσοτάκης: «Η Ευρώπη να προστατεύσει και τα νότια σύνορά της»

Λίγες ώρες νωρίτερα, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τις εργασίες της άτυπης Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη, είχε επαναλάβει την ανάγκη η Ευρώπη να προστατεύσει και τα νότια σύνορά της εκτός από τα ανατολικά και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της συζήτησης για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Έλληνας πρωθυπουργός προσέθεσε ότι «πρέπει να πάρουμε το μήνυμα της Ουκρανίας», ως προς την κρίσιμη σημασία των νέων τεχνολογιών στο πεδίο και επεσήμανε ότι η Ευρώπη πρέπει να βρεθεί στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων στην άμυνα, και να αποκτήσει δική της παραγωγική δυνατότητα και καινοτομία. Επίσης, τόνισε ότι η Ελλάδα κάνει ήδη προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση, με το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ).


Μέτε Φρέντερικσεν: «Δεν με νοιάζει πώς θα λέγεται το σύστημα αντι-drones, αρκεί να λειτουργεί»

Την ίδια ώρα, η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρέντερικσεν, μιλώντας στους δημοσιογράφους, αμέσως μετά το τέλος της Συνόδου, επεσήμανε: «Τώρα οι αποφάσεις βρίσκονται στο χέρι μας. Συναντιόμαστε σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις της στην Ουκρανία. Μας απειλούν, μας δοκιμάζουν και δεν θα σταματήσουν. Εξαρτάται από εμάς να εκτονώσουμε την κατάσταση στην Ουκρανία. Όλοι γνωρίζουν τώρα τι διακυβεύεται... ο κύριος στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε μια Ευρώπη τόσο ισχυρή ώστε ο πόλεμος να μην αποτελεί απλώς επιλογή». Και συνέχισε: «Όλοι γνωρίζουν πλέον ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν αλλάξει ολόκληρη την ιδέα ενός πολέμου. Διασυνοριακά πρέπει να επενδύσουμε στην τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών για την αντιμετώπιση των drones. Δεν με νοιάζει και πολύ το πώς πρέπει να το ονομάσουμε, αρκεί να λειτουργεί».

Για την Ουκρανία, οι ηγέτες επανέλαβαν τη δέσμευση «σε όλα τα μέτωπα για δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας (το 19ο) είναι στο τραπέζι, στοχεύοντας έσοδα από πετρέλαιο, τράπεζες, κρυπτονομίσματα και σκιώδη στόλο. Η κ. φον ντερ Λάιεν παρουσίασε στοιχεία για την οικονομική πίεση στη Ρωσία: επιτόκια 17%, πληθωρισμός άνω του 10%, 40% του προϋπολογισμού σε άμυνα και ανάπτυξη ΑΕΠ μόλις 0,9% για το 2025. «Οι κυρώσεις λειτουργούν – τώρα αυξάνουμε την πίεση με πιο ριζικές μέτρα σε ενέργεια, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και εμπόριο», τόνισε. Στο χρηματοδοτικό μέτωπο, συζητήθηκε η πρόταση για «δάνεια αποζημιώσεων» βασισμένα σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία (χωρίς κατάσχεση), με δόσεις και όρους. «Η Ουκρανία θα τα αποπληρώσει αν η Ρωσία πληρώσει αποζημιώσεις – ο δράστης πρέπει να αναλάβει την ευθύνη», δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ευχαριστώντας τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ για την πρώιμη υποστήριξη. Συμφωνήθηκε επίσης η δαπάνη 2 δισ. ευρώ σε drones για την Ουκρανία, με όφελος για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Όλοι, εκτός από μία εξαίρεση (πιθανότατα την Ουγγαρία), επιβεβαίωσαν την υποστήριξη στην ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας, που έχει υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις παρά τις δυσκολίες. «Η διεύρυνση είναι διαδικασία βασισμένη σε αξιοκρατία και θα κάνει την Ευρώπη ισχυρότερη», είπε ο Αντόνιο Κόστα.

Επόμενα βήματα και προκλήσεις υλοποίησης

Παρά την πρόοδο στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής, δεν επιτεύχθηκαν τελικές συμφωνίες για τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση του έργου. Οι κρίσιμες αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, στις 23-24 Οκτωβρίου. Το ζήτημα της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας παραμένει στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας, με τους ηγέτες να αναζητούν ισορροπημένες λύσεις που θα καλύπτουν όλες τις γεωγραφικές περιοχές της Ένωσης.