Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ, μαζί με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, παρουσίασε ένα σχέδιο 20 σημείων για την «αιώνια ειρήνη» στη Γάζα. Η ρητορική του ήταν εντυπωσιακή, όμως δεν πρόκειται για την πρώτη προσπάθεια από την έναρξη του πολέμου το 2023. Αυτό που το καθιστά ιδιαίτερο, επισημαίνει το Economist, είναι ότι για πρώτη φορά διαφαίνονται σαφή όρια μιας πιθανής εξόδου από την κρίση. Το σχέδιο σηματοδοτεί μια σημαντική μετατόπιση όχι μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, αλλά ενδεχομένως και για τη Χαμάς.

Διαβάστε: Μέση Ανατολή: Ο στρατιωτικός ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα απορρίπτει το σχέδιο εκεχειρίας Τραμπ


Economist για σχέδιο Τραμπ: Σαφείς οι αρχές, ασαφής η σειρά ενεργειών

Σύμφωνα με το περιοδικό, οι αρχές του σχεδίου είναι ξεκάθαρες, αν και η ακριβής σειρά των ενεργειών παραμένει ασαφής. Προβλέπει την άμεση απελευθέρωση των ομήρων, τον αφοπλισμό της Χαμάς με επιλογή αμνηστίας ή την αποχώρηση από τη Γάζα, την ανάληψη της διοίκησης από μια τεχνοκρατική αρχή υπό διεθνή εποπτεία και τη σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, με την ασφάλεια να περνά σε διεθνείς δυνάμεις και νέες παλαιστινιακές αρχές.

Το Economist υπογραμμίζει ότι σε βάθος χρόνου το σχέδιο θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την ανασυγκρότηση της Γάζας και για μεταρρυθμίσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει ακόμη και σε κρατική υπόσταση. Ένα κρίσιμο στοιχείο είναι η υποστήριξη που φαίνεται να συγκεντρώνει, καθώς οκτώ μουσουλμανικές χώρες, ανάμεσά τους βασικές αραβικές δυνάμεις και η Τουρκία, έχουν δηλώσει ότι στηρίζουν το σχέδιο.


Στροφή Νετανιάχου στην αμερικανική πολιτική για τη Γάζα

O «Economist» υπογραμμίζει ότι πρόκειται για στροφή και της αμερικανικής πολιτικής. Τον περασμένο Φεβρουάριο ο Ντόναλντ Τραμπ διατύπωνε την ιδέα για μια «Ριβιέρα» στη Γάζα, ακόμη και με εκτοπισμό των Παλαιστινίων. Ενδιάμεσα είχε αφήσει περιθώριο στους ακροδεξιούς εταίρους της κυβέρνησης Νετανιάχου να ονειρεύονται την εποικιστική προσάρτηση του εδάφους. Τώρα όμως, μετά και τις ισραηλινές επιθέσεις στο Κατάρ τον Σεπτέμβριο, ο Τραμπ διαμηνύει ότι «το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ούτε θα προσαρτήσει τη Γάζα», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο της λύσης δύο κρατών.

Στροφή διακρίνει το περιοδικό και από τον ίδιο τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Μέχρι πρόσφατα έδειχνε αφοσιωμένος σε έναν «αιώνιο πόλεμο» στη Γάζα, προσφέροντας κάλυψη στους ακροδεξιούς εταίρους του που απέρριπταν κάθε σκέψη για κατάπαυση πυρός. Σε μεγάλο βαθμό, η στάση αυτή υπαγορευόταν από πολιτικό υπολογισμό: μια εκεχειρία θα μπορούσε να προκαλέσει διάλυση της κυβέρνησης και πρόωρες εκλογές. Τώρα όμως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός προβάλλει το ειρηνευτικό σχέδιο ως επιβεβαίωση ότι οι αρχικοί στόχοι του πολέμου (η απελευθέρωση των ομήρων και η απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία) μπορούν να επιτευχθούν. Παρά την προσωπική του φθορά, η πρόταση φαίνεται δημοφιλής, με σχεδόν το 75% των Ισραηλινών να δηλώνουν ότι τη στηρίζουν.

Το επόμενο, και ίσως πιο καθοριστικό, βήμα αφορά τη Χαμάς. Μέχρι στιγμής δεν έχει εκδώσει επίσημη απάντηση. Είναι πιθανό να εγείρει ενστάσεις για την αλληλουχία της αποχώρησης των ισραηλινών δυνάμεων ή για την έλλειψη εγγυήσεων σε περίπτωση που το Ισραήλ αθετήσει τη συμφωνία. Ωστόσο, αν η οργάνωση αποδεχθεί δημόσια και επί της αρχής ότι είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τα όπλα και την αξίωσή της να κυβερνά τη Γάζα, αυτό θα σηματοδοτήσει μια ιστορική καμπή. Ουσιαστικά, θα παραδεχόταν ότι δεν είναι πλέον ο νόμιμος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού.


Οι παγίδες

Οι παγίδες, ωστόσο, είναι προφανείς. Η Χαμάς μπορεί τελικά να απορρίψει τη συμφωνία, καταδικάζοντας τη Γάζα σε νέα δεινά. Ή και οι δύο πλευρές, ο Νετανιάχου και η Χαμάς, μπορεί να υπογράψουν χωρίς ειλικρίνεια, με σκοπό να τη σαμποτάρουν στη συνέχεια. Οι λεπτομέρειες για την αλληλουχία των κινήσεων είναι εξαιρετικά περίπλοκες, ενώ η ανοικοδόμηση της Γάζας ενδέχεται να αποδειχθεί αδύνατο να οργανωθεί ή να χρηματοδοτηθεί. Η ισραηλινή πολιτική σκηνή μπορεί να ωθήσει ξανά τον Νετανιάχου ή τον διάδοχό του προς την προσάρτηση, ενώ η Παλαιστινιακή Αρχή ίσως αποδειχθεί ανίκανη να μεταρρυθμιστεί και η προσωρινή διοίκηση να παραμείνει επ’ αόριστον. Επιπλέον, παρά τις διακηρύξεις στον ΟΗΕ, λίγοι πιστεύουν σήμερα πραγματικά στη λύση των δύο κρατών, και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης θα χρειαστεί δεκαετίες.

Κι όμως, σημειώνει το Economist, παρά όλα αυτά το σχέδιο Τραμπ προσφέρει την πιο ρεαλιστική διέξοδο από την τραγωδία. Η επιτυχία του θα απαιτήσει διαρκή πίεση του ίδιου του Τραμπ προς το Ισραήλ και αντίστοιχα των αραβικών κρατών και της Τουρκίας προς τη Χαμάς. Όμως η σημερινή μαζική, αδιάκοπη δυστυχία δεν μπορεί να συνεχιστεί, ούτε οι εναλλακτικές, όπως η κατοχή, η αναρχία ή επιστροφή της Χαμάς στην εξουσία. Για τη μετατροπή της διαπραγμάτευσης από ευχολόγιο σε ρεαλιστική προοπτική, καταλήγει το περιοδικό, ο Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του «αξίζουν έπαινο».