Τον περιορισμό ενός από τα θεσμικά πλαίσια που αποτύπωνε με τον πιο απτό τρόπο την (συχνά επικριθείσα ως «αυστηρή») «πράσινη» και «φιλελεύθερη» ατζέντα της ΕΕ, τη CSDDD, (Οδηγία για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια στη Βιωσιμότητα, όπως είναι ο ακριβής τίτλος), στηρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πρόκειται για το πλαίσιο που άλλαζε τους όρους του παιχνιδιού στο κομμάτι της εταιρικής υπευθυνότητας, υποχρεώνοντας εταιρίες εντός ΕΕ (αλλά και εκτός, με συγκεκριμένο κύκλο εργασιών εντός Ένωσης) να αντιμετωπίζουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους εκ των προτέρων και κατά μήκος της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Εφόσον δεν το έκαναν, μην τηρώντας επαρκώς τις υποχρεώσεις «δέουσας επιμέλειας» (due diligence), υποχρεώνονται σε πρόστιμο 5% επί των παγκόσμιων εσόδων τους.

Πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για αύξηση των ορίων εφαρμογής μόνο για τις "μεγάλες" επιχειρήσεις

Οι αντιδράσεις ήταν έντονες κατά βάση από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, που διαμαρτύρονταν πως η συμμόρφωση με το ανωτέρω κανονιστικό πλαίσιο περιόριζε την ανταγωνιστικότητά τους. Έτσι, τη Δευτέρα, η αρμόδια Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων, με 17 ψήφους υπέρ, 6 κατά και 2 αποχές (με τη σύμπραξη των μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων – του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων), συνηγόρησε υπέρ της «χαλάρωσης» της εφαρμογής του εν λόγω πλαισίου, κάτι το οποίο πρότεινε και η Κομισιόν. Ωστόσο, η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνίσταται στη σημαντική αύξηση των ορίων εφαρμογής: ο νόμος πλέον θα ισχύει μόνο για ευρωπαϊκές εταιρείες με τουλάχιστον 5.000 εργαζομένους και κύκλο εργασιών άνω του 1,5 δισ. ευρώ, αντί για τις μέχρι τώρα προβλέψεις της υποβολής εκθέσεων από επιχειρήσεις 1.000 εργαζομένων και με τζίρο 450 εκατ. ευρώ (παράλληλα, να εφαρμόζεται για τις επιχειρήσεις εκτός ΕΕ με τζίρο άνω του 1,5 δισ ευρώ).

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα εξαιρεθεί μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που μέχρι τώρα υπάγονταν στο πλαίσιο. Για τις επιχειρήσεις που δεν καλύπτονται πλέον από τους κανόνες, η υποβολή εκθέσεων στα πλαίσια της Οδηγίας για τη Βιωσιμότητα θα είναι εθελοντική, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής. Το Κοινοβούλιο εισηγείται επίσης πως «προκειμένου να αποτραπεί η μεταφορά των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων από τις μεγάλες επιχειρήσεις στους μικρότερους επιχειρηματικούς εταίρους τους, οι τελευταίοι δεν θα επιτρέπεται να ζητούν πληροφορίες που υπερβαίνουν τα εθελοντικά πρότυπα. Η υποβολή εκθέσεων ανά τομέα θα καταστεί επίσης εθελοντική και τα υφιστάμενα πρότυπα υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας θα απλουστευθούν περαιτέρω, με έμφαση στις ποσοτικές πληροφορίες και στη μείωση του διοικητικού και οικονομικού βάρους». 

Παράλληλα και στα πλαίσια της απλούστευσης των διαδικασιών, σύμφωνα με το προταθέν πλαίσιο από το Ευρωκοινοβούλιο, η Κομισιόν καλείται να δημιουργήσει μια ψηφιακή πύλη τύπου one stop-shop για τις επιχειρήσεις, με ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα πρότυπα, τις κατευθυντήριες γραμμές και τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με όλες τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων στην ΕΕ.

Τι λένε όσοι υποστηρίζουν το προταθέν πλαίσιο, τι ισχυρίζονται όσοι αντιτίθενται

Οι υποστηρικτές της αλλαγής τονίζουν ότι οι μικρότερες επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στο διοικητικό και οικονομικό βάρος των υποχρεώσεων, ειδικά ενόψει της προγραμματισμένης εφαρμογής του νόμου το 2027. Παράλληλα, όπως ανέφερε το ρεπορτάζ του Reuters, υπήρχαν διαμαρτυρίες από κράτη, όπως οι ΗΠΑ και το Κατάρ, που θεωρούσαν πως η ΕΕ «υπερέβαινε τα εσκαμμένα» μέσα από την εφαρμογή της νομοθεσίας της σε «ξένες» (εκτός ΕΕ) επιχειρήσεις (σ.σ. μέχρι τώρα, υποχρεώνονταν σε συμμόρφωση με το «Νόμο περί Βιωσιμότητας» εταιρείες που παρουσιάζουν πάνω από 150 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών εντός της ΕΕ και εταιρείες που παρουσιάζουν πάνω από 40 εκατ. ευρώ κύκλο εργασιών σε κλάδους υψηλού κινδύνου, εφόσον τουλάχιστον το 50% των παγκόσμιων εσόδων τους προέρχεται από αυτούς τους κλάδους). 

Ο εισηγητής Jörgen Warborn (ΕΛΚ, Σουηδία) δήλωσε: «Η σημερινή (σ.σ. έγινε τη Δευτέρα) ψηφοφορία επιβεβαιώνει την υποστήριξή μας στην απλούστευση. Παρέχουμε προβλεψιμότητα στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, με μια έκθεση που μειώνει το κόστος, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και διατηρεί την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης σε καλό δρόμο».

Από την πλευρά τους, πάντως, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικές ΜΚΟ εκφράζουν φόβους ότι η αποδυνάμωση θα περιορίσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα του CSDDD, μετατρέποντάς τον σε «άδειο κέλυφος» που θα αφήσει κενά λογοδοσίας στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. 

Σημειώνεται πως Κομισιόν και Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο φαίνεται πως είναι «στην ίδια σελίδα» για την ανάγκη «απλούστευσης» των διαδικασιών σε σχέση με τις επιχειρήσεις, με δεδομένη την ανάγκη αύξησης της ανταγωνιστικότητας του επιχειρηματικού κόσμου της ΕΕ: Έτσι, η Επιτροπή παρουσίασε το πακέτο μέτρων απλούστευσης Omnibus I στις 26 Φεβρουαρίου. Εκτός από τους κανόνες που απλοποιούν τις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας και την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας, περιλάμβανε επίσης την αναβολή της εφαρμογής αυτών των κανόνων για ορισμένες εταιρείες, η οποία εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με επείγουσα διαδικασία τον Απρίλιο του 2025.

Πλέον, σε σχέση με την τροποποίηση του «Νόμου για τη Δέουσα Επιμέλεια», η τελική ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο αναμένεται μέσα στον Οκτώβριο, ενώ αμέσως μετά θα ξεκινήσουν οι τριμερείς διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον καθορισμό της τελικής μορφής του νομοθετήματος.