Σοκ προκαλεί αποκαλυπτική έρευνα του Reuters, που φέρνει στο φως μια διετή μυστική επιχείρηση της κυβέρνησης Άσαντ για να μεταφέρει χιλιάδες πτώματα από έναν από τους μεγαλύτερους γνωστούς μαζικούς τάφους της Συρίας σε μια μυστική τοποθεσία που απέχει περισσότερο από μία ώρα μακριά, στην απομακρυσμένη έρημο.

Η συνωμοσία του στρατού του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ για την εκσκαφή του μαζικού τάφου στο Κουτάιφα και τη δημιουργία ενός τεράστιου δεύτερου μαζικού τάφου στην έρημο έξω από την πόλη Ντουμάιρ δεν είχε γίνει μέχρι τώρα γνωστή, με το Reuters, να επικαλείται 13 άτομα που είχαν άμεση γνώση της διετούς προσπάθειας μεταφοράς των πτωμάτων, ενώ εξέτασε έγγραφα που συνέταξαν οι εμπλεκόμενοι αξιωματούχοι και ανέλυσε εκατοντάδες δορυφορικές εικόνες και των δύο τάφων που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια αρκετών ετών.


Η "Επιχείρηση Μετακίνηση Γης" του καθεστώτος Άσαντ

Η επιχείρηση μεταφοράς των πτωμάτων από την Κουτάιφα σε άλλη κρυφή τοποθεσία δεκάδες χιλιόμετρα μακριά ονομάστηκε «Επιχείρηση Μετακίνηση Γης» (Operation Move Earth) και διήρκεσε από το 2019 έως το 2021. Σκοπός της επιχείρησης ήταν να συγκαλύψει τα εγκλήματα της κυβέρνησης Άσαντ και να βοηθήσει στην αποκατάσταση της εικόνας της, σύμφωνα με τους μάρτυρες, που επικαλείται το πρακτορείο.

Οι μαζικοί τάφοι στη Συρία

Στην Κουτάιφα, το Reuters εντόπισε 16 τάφους μήκους που κυμαινόταν από περίπου 15 έως 160 μέτρα. Στο Ντουμάιρ, υπήρχαν τουλάχιστον 34 τάφοι μήκους που κυμαινόταν από περίπου 20 έως 125 μέτρα.

Το Reuters ενημέρωσε την κυβέρνηση του προέδρου Ahmed al-Sharaa για τα ευρήματα αυτής της έρευνας την Τρίτη. Η κυβέρνηση δεν απάντησε αμέσως στις ερωτήσεις για αυτή την έκθεση. Το πρακτορείο ειδήσεων δεν αποκαλύπτει την ακριβή τοποθεσία του χώρου, προκειμένου να μειώσει την πιθανότητα να παραβιαστεί ο τάφος από εισβολείς. Μια επερχόμενη ειδική έκθεση του Reuters θα περιγράφει λεπτομερώς την ιστορία του πώς η κυβέρνηση Άσαντ εκτέλεσε την μυστική επιχείρηση και πώς οι δημοσιογράφοι αποκάλυψαν το σχέδιο.

Πιθανόν να έχουν ταφεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι

Με τουλάχιστον 34 τάφρους μήκους 2 χιλιομέτρων, ο τάφος στην έρημο Dhumair είναι ένας από τους μεγαλύτερους που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, σύμφωνα με τα ευρήματα του Reuters. Οι μαρτυρίες και οι διαστάσεις του νέου χώρου υποδηλώνουν ότι εκεί θα μπορούσαν να έχουν ταφεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι.

Η κυβέρνηση του Άσαντ άρχισε να θάβει τους νεκρούς στο Qutayfah γύρω στο 2012, στις αρχές του εμφυλίου πολέμου. Ο μαζικός τάφος περιείχε τα πτώματα στρατιωτών και κρατουμένων που πέθαναν στις φυλακές και τα στρατιωτικά νοσοκομεία του δικτάτορα, σύμφωνα με τους μάρτυρες.
Ένας Σύριος ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκάλυψε το Qutayfah δημοσιεύοντας φωτογραφίες στα τοπικά μέσα ενημέρωσης το 2014, αποκαλύπτοντας την ύπαρξη του τάφου και τη γενική του θέση στα περίχωρα της Δαμασκού. Η ακριβής του θέση αποκαλύφθηκε λίγα χρόνια αργότερα, σε μαρτυρίες στο δικαστήριο και σε άλλες αναφορές των μέσων ενημέρωσης.

6-8 φόρτηγα μετέφεραν λείψανα στην έρημο κάθε εβδομάδα για δύο χρόνια

Σύμφωνα με μάρτυρες που συμμετείχαν στην επιχείρηση, από τον Φεβρουάριο του 2019 έως τον Απρίλιο του 2021, σχεδόν κάθε εβδομάδα, έξι έως οκτώ φορτηγά γεμάτα χώμα και ανθρώπινα λείψανα ταξίδευαν από το Κουτάιφα προς την έρημο του Ντουμάιρ. Το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει εάν σώματα από άλλα μέρη έφτασαν επίσης στον μυστικό χώρο και δεν βρήκε κανένα έγγραφο που να αναφέρεται στην επιχείρηση «Move Earth» ή σε μαζικούς τάφους γενικότερα. Όλοι όσοι συμμετείχαν άμεσα στην επιχείρηση θυμούνταν έντονα τη δυσωδία, συμπεριλαμβανομένων δύο οδηγών φορτηγών, τριών μηχανικών, ενός χειριστή μπουλντόζας και ενός πρώην αξιωματικού της ελίτ της Δημοκρατικής Φρουράς του Άσαντ, ο οποίος συμμετείχε από τις πρώτες μέρες της μεταφοράς.

Ο πρώην πρόεδρος Άσαντ, ο οποίος βρίσκεται στη Ρωσία, και αρκετοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι που, σύμφωνα με μάρτυρες, διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στην επιχείρηση, δεν ήταν διαθέσιμοι για να σχολιάσουν το θέμα. Μετά την πτώση του καθεστώτος του στα τέλη του περασμένου έτους, ο Άσαντ και πολλοί από τους συνεργάτες του εγκατέλειψαν τη χώρα.

Πότε και γιατί σκέφτηκε ο Άσαντ τη μεταφορά χιλιάδων πτωμάτων

Η ιδέα της μεταφοράς χιλιάδων πτωμάτων γεννήθηκε στα τέλη του 2018, όταν ο Άσαντ βρισκόταν στο πρόθυρο της νίκης στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, σύμφωνα με τον πρώην αξιωματικό της Δημοκρατικής Φρουράς. Ο Άσαντ ήλπιζε να ανακτήσει τη διεθνή αναγνώριση μετά από χρόνια κυρώσεων και κατηγοριών για βιαιότητα, είπε ο αξιωματικός. Εκείνη την εποχή, ο Άσαντ είχε ήδη κατηγορηθεί για τη σύλληψη χιλιάδων Συρίων. Ωστόσο, καμία ανεξάρτητη συριακή ομάδα ή διεθνής οργάνωση δεν είχε πρόσβαση στις φυλακές ή στους μαζικούς τάφους.

Δύο οδηγοί φορτηγών και ο αξιωματικός δήλωσαν στο Reuters ότι οι στρατιωτικοί διοικητές τους είπαν ότι ο σκοπός της μεταφοράς ήταν να καθαριστεί ο μαζικός τάφος της Κουτάιφα και να κρυφτούν τα στοιχεία των μαζικών δολοφονιών. Όταν έπεσε ο Άσαντ, και τα 16 ορύγματα που είχε καταγράψει το Reuters στην Κουτάιφα είχαν αδειάσει.

Πάνω από 160.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν - "Μπορεί να καταλήξεις και εσύ στους λάκκους"

Περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν στο πλαίσιο του τεράστιου μηχανισμού ασφαλείας του ανατραπέντος δικτάτορα και πιστεύεται ότι έχουν ταφεί σε δεκάδες μαζικούς τάφους που δημιούργησε, σύμφωνα με συριακές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η οργανωμένη ανασκαφή και η ανάλυση DNA θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανακάλυψη του τι τους συνέβη, απαλύνοντας ένα από τα πιο οδυνηρά σημεία της Συρίας.

Ωστόσο, με τους λίγους πόρους που διαθέτει η Συρία, ακόμη και οι γνωστοί μαζικοί τάφοι είναι σε μεγάλο βαθμό απροστάτευτοι και ανεξερεύνητοι. Και οι νέοι ηγέτες της χώρας, που ανέτρεψαν τον Άσαντ τον Δεκέμβριο, δεν έχουν δημοσιεύσει κανένα έγγραφο σχετικά με τα άτομα που είναι θαμμένα σε αυτούς, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις των οικογενειών των αγνοουμένων.

Ο υπουργός Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Καταστροφών της Συρίας, Raed al-Saleh, δήλωσε ότι ο τεράστιος αριθμός των θυμάτων και η ανάγκη ανασυγκρότησης του δικαστικού συστήματος εμποδίζουν το έργο αυτό. Η νέα Εθνική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους της Συρίας ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία τράπεζας DNA και μιας κεντρικής ψηφιακής πλατφόρμας για τις οικογένειες των αγνοουμένων, και δήλωσε ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για την εκπαίδευση ειδικών στην ιατροδικαστική και τις εξετάσεις DNA.

«Υπάρχει μια αιμορραγούσα πληγή όσο υπάρχουν μητέρες που περιμένουν να βρουν τους τάφους των γιων τους, σύζυγοι που περιμένουν να βρουν τους τάφους των συζύγων τους και παιδιά που περιμένουν να βρουν τους τάφους των πατέρων τους», δήλωσε ο αλ-Σαλέχ στον ημιεπίσημο συριακό ιστότοπο ειδήσεων al-Watan στα τέλη Αυγούστου.

Ο Mohamed Al Abdallah, επικεφαλής του Κέντρου Δικαιοσύνης και Λογοδοσίας της Συρίας, μιας συριακής οργάνωσης που ασχολείται με τον εντοπισμό αγνοουμένων και τη διερεύνηση εγκλημάτων πολέμου, δήλωσε ότι η τυχαία μεταφορά πτωμάτων, όπως αυτή από το Qutayfah στο Dhumair, ήταν καταστροφική για τις οικογένειες που πενθούν.

«Η συναρμολόγηση αυτών των πτωμάτων ώστε να επιστραφούν στις οικογένειες θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη», δήλωσε ο Al Abdallah μετά την ενημέρωσή του για τα ευρήματα του Reuters. Περιέγραψε τη σύσταση της επιτροπής για τους αγνοούμενους ως ένα θετικό βήμα από τη νέα κυβέρνηση.
«Έχει πολιτική υποστήριξη, αλλά εξακολουθεί να στερείται πόρων και εμπειρογνωμόνων», είπε.

Οδηγοί, μηχανικοί και άλλοι που συμμετείχαν στη μεταφορά δήλωσαν ότι το να μιλήσουν κατά τη διάρκεια της μυστικής επιχείρησης σήμαινε βέβαιο θάνατο. «Κανείς δεν θα παρακούσει τις διαταγές», είπε ένας οδηγός στο πρακτορείο. «Μπορεί να καταλήξεις και εσύ στους λάκκους».

Πηγή: Reuters