Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει πρόταση που θα επιτρέπει την ένταξη νέων χωρών χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να παρακαμφθούν τα βέτο της Ουγγαρίας και άλλων κρατών σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας και να επιταχυνθεί η διαδικασία διεύρυνσης.

Διαβάστε: Politico: Οι Tomahawk και οι δισταγμοί του Τραμπ στο αίτημα του Ζελένσκι - "Μετρ της χειραγώγησης ο Πούτιν"

Το Politico, που αποκάλυψε το σχέδιο, αναφέρει ότι βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και πως, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, απαιτείται ομόφωνη έγκριση από όλα τα κράτη-μέλη για να προχωρήσει. Η ιδέα προβλέπει πως τα νέα μέλη θα αποκτούν πλήρη δικαιώματα μόνο μετά την ολοκλήρωση της θεσμικής αναθεώρησης της ΕΕ, ώστε να περιοριστεί η δυνατότητα των επιμέρους χωρών να μπλοκάρουν πολιτικές ή κρίσιμες αποφάσεις μέσω βέτο. Την πρωτοβουλία αυτή στηρίζουν κράτη που επιθυμούν την επανεκκίνηση της διεύρυνσης, όπως η Αυστρία και η Σουηδία, οι οποίες θεωρούν ότι η διαδικασία έχει «παγώσει» εξαιτίας της στάσης της Ουγγαρίας και άλλων κυβερνήσεων.

Η διεύρυνση έχει καταστεί στρατηγική προτεραιότητα για την ΕΕ, εν μέσω της επεκτατικής πολιτικής του Βλαντίμιρ Πούτιν. Ωστόσο, η προοπτική αύξησης των κρατών-μελών από 27 σε 30 την επόμενη δεκαετία αποκαλύπτει βαθιές εσωτερικές διαφωνίες.


"H διεύρυνση δεν μπορεί να καθυστερεί επειδή μεμονωμένα κράτη-μέλη μπλοκάρουν τις αλλαγές"

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής, Άντον Χοφράιτερ, τόνισε ότι «οι μελλοντικοί υποψήφιοι πρέπει να παραιτηθούν από το δικαίωμα βέτο έως ότου εφαρμοστούν βασικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, όπως η υιοθέτηση της ειδικής πλειοψηφίας στις περισσότερες πολιτικές αποφάσεις». Όπως είπε, «η διεύρυνση δεν μπορεί να καθυστερεί επειδή μεμονωμένα κράτη-μέλη μπλοκάρουν τις αλλαγές».

Με βάση την πρόταση, χώρες όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και το Μαυροβούνιο θα μπορούσαν να ενταχθούν μερικώς, απολαμβάνοντας τα οικονομικά και θεσμικά οφέλη της ΕΕ χωρίς, ωστόσο, να διαθέτουν δικαίωμα βέτο.

Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, το σχέδιο συζητείται ανεπίσημα μεταξύ κρατών-μελών και Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η λογική πίσω από την πρόταση είναι ότι η μερική ένταξη θα επέτρεπε πιο ευέλικτους όρους χωρίς την ανάγκη αναθεώρησης των Συνθηκών της ΕΕ — διαδικασία που θεωρείται πολιτικά αδύνατη σε πολλές πρωτεύουσες.


Εσωτερικές αντιστάσεις και ανησυχλια στα Δυτικά Βαλκάνια

Παλαιότερα, οι ηγέτες της ΕΕ υποστήριζαν ότι μια τέτοια αναθεώρηση είναι απαραίτητη πριν από οποιαδήποτε νέα διεύρυνση, προειδοποιώντας ότι η είσοδος χωρών όπως η Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει θεσμικό αδιέξοδο. Οι προσπάθειες να καταργηθεί το βέτο και για τα υφιστάμενα μέλη συναντούν έντονη αντίσταση, όχι μόνο από την Ουγγαρία, αλλά και από τη Γαλλία και την Ολλανδία.

Ο Χοφράιτερ υποστήριξε ότι το νέο σχέδιο «θα διασφαλίσει πως η ΕΕ θα παραμείνει λειτουργική ακόμη και μετά τη διεύρυνση». Όπως είπε, εκπρόσωποι των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων έχουν ήδη εκφράσει «θετικά σήματα» προς αυτή την κατεύθυνση.

Η πρόταση έρχεται σε μια περίοδο έντονης δυσαρέσκειας από χώρες που περιμένουν χρόνια να ενταχθούν, παρότι έχουν προχωρήσει σε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις. Ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου, Γιάκοβ Μιλάτοβιτς, δήλωσε στο Politico ότι «η τελευταία χώρα που μπήκε στην ΕΕ ήταν η Κροατία πριν από δέκα χρόνια — και στο μεταξύ το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε», προσθέτοντας πως «είναι καιρός να αναζωογονηθεί η ευρωπαϊκή ιδέα».

Ανάλογες ανησυχίες εξέφρασε ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Τάρας Κατσκά, ο οποίος κάλεσε για «δημιουργικές λύσεις» ώστε να προχωρήσει η διαδικασία ένταξης, τονίζοντας ότι «η αναμονή δεν είναι επιλογή». Η υποψηφιότητα της Ουκρανίας παραμένει παγωμένη λόγω του βέτο της Ουγγαρίας.

«Χρειαζόμαστε λύση εδώ και τώρα», είπε ο Κατσκά. «Η Ρωσία δοκιμάζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με drones — το ίδιο κάνει και υπονομεύοντας την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».


Το πλαίσιο της διεύρυνσης

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει θέσει τη διεύρυνση στο επίκεντρο της στρατηγικής της ατζέντας, επιδιώκοντας ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας έως το 2030. Παρ' όλα αυτά, τα κράτη-μέλη εμφανίζονται επιφυλακτικά, καθώς η ενίσχυση ακροδεξιών κομμάτων σε πολλές χώρες καθιστά πολιτικά δύσκολη την επέκταση της Ένωσης.

Σύμφωνα με προσχέδιο των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της Πέμπτης στις Βρυξέλλες, η διεύρυνση δεν αναφέρεται καν, προκαλώντας την οργή χωρών που τάσσονται υπέρ της διαδικασίας.

Η Αυστριακή υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Κλαούντια Πλάκολμ, προειδοποίησε ότι «αν η ΕΕ δεν κινηθεί γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά, θα χάσει έδαφος από τρίτους παράγοντες που ήδη περιμένουν να πάρουν τη θέση της».


Τα επόμενα βήματα

Την Τετάρτη, οι ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων – Αλβανίας, Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Κοσόβου, Μαυροβουνίου, Βόρειας Μακεδονίας και Σερβίας – θα συναντηθούν στο Λονδίνο στο πλαίσιο της «Διαδικασίας του Βερολίνου» για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας ενόψει της ευρωπαϊκής προοπτικής τους.

Παράλληλα, η Κομισιόν ετοιμάζεται να παρουσιάσει το νέο πακέτο διεύρυνσης, που θα περιλαμβάνει πρόταση θεσμικών μεταρρυθμίσεων ώστε η ΕΕ να είναι έτοιμη να υποδεχθεί νέα μέλη.