Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ινδίας βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η αντιπροσωπία της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (INTA) του Ευρωκοινοβουλίου, με επικεφαλής τις κυρίες Cristina Maestre (Σοσιαλιστές, Ισπανία) και Brando Benifei (Σοσιαλιστές, Ιταλία), πραγματοποίησε αποστολή στην Ινδία για να συζητήσουν το σχέδιο μιας «Μελλοντικής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (FTA) μεταξύ ΕΕ και Ινδίας. Όπως δήλωσαν οι δύο επικεφαλής του Ευρωκοινοβουλίου, «Η ΕΕ και η Ινδία είναι οι δύο μεγαλύτερες δημοκρατίες του κόσμου. Μαζί αντιπροσωπεύουμε το 25 % του παγκόσμιου πληθυσμού και το 25 % του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η επίτευξη ενός θετικού αποτελέσματος θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα σε παγκόσμιο επίπεδο και θα ενίσχυε περαιτέρω τη σχέση ΕΕ–Ινδίας. Μια τέτοια συμφωνία πρέπει να έχει ουσιαστικό περιεχόμενο και να δημιουργεί ευκαιρίες και για τις δύο πλευρές, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Γιατί τώρα;

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Ινδίας για τη Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου (FTA) ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια, αλλά σταμάτησαν το 2013 λόγω διαφωνιών ως προς το «βάθος» της συμφωνίας. Η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στις 17 Ιουνίου 2022 έθεσε σε νέα τροχιά το ζήτημα. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, η ΕΕ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εμπορική εταίρος της Ινδίας, με το συνολικό εμπόριο αγαθών να φθάνει περίπου τα €120 δισ. το 2024, ή αλλιώς το 11,5 % του συνόλου του εμπορίου της Ινδίας. Η γεωπολιτική συγκυρία ενισχύει τη σημασία της συμφωνίας, καθώς η ΕΕ επιδιώκει να διευρύνει τη στρατηγική της παρουσία στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού, ενώ η Ινδία αναζητά αξιόπιστους εμπορικούς και επενδυτικούς εταίρους, εκτός Ασίας.

Τι περιλαμβάνει — και πού βρίσκονται τα «αγκάθια»

Η συμφωνία προβλέπεται να καλύψει ευρύ φάσμα συναλλαγών όπως το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, οι επενδύσεις και η τεχνολογική συνεργασία. Θα αποτελέσει επίσης ένα νέο άνοιγμα και για τις δύο πλήρες, προσφέροντας μεγάλες δυνατότητες για εξαγωγές, ειδικά στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε τομείς όπως ο μηχανολογικός εξοπλισμός, τα χημικά και τα μεταφορικά μέσα. Επιπλέον, μπορεί να ενισχύσει τις επενδύσεις και τη διασύνδεση των αλυσίδων αξίας της ΕΕ με της Ινδίας.

Τα ανοικτά ζητήματα

Η Ινδία διατηρεί προστατευτικά μέτρα, με τη μορφή υψηλών δασμών σε πολλούς κλάδους όπως π.χ. στα αυτοκίνητα και στα γεωργικά προϊόντα, ενώ η ΕΕ ζητά μεγαλύτερη πρόσβαση στην ινδική αγορά. Ζητήματα όπως η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, η ψηφιακή οικονομία και η «πράσινη μετάβαση» παραμένουν κρίσιμα σημεία στη διαπραγμάτευση.

Παγκόσμια σημασία

Η επικείμενη συμφωνία δεν έχει μόνο οικονομικές διαστάσεις, αλλά αποτελεί και ένα κορυφαίο «πολιτικό ζήτημα».
Για την ΕΕ, θα αποτελέσει έμπρακτη απόδειξη ότι η Ευρώπη μπορεί να υλοποιήσει στρατηγικές εταιρικές σχέσεις πέρα από την αμερικανική σφαίρα επιρροής.
Για την Ινδία, η συμφωνία ενισχύει τον ρόλο της ως περιφερειακή δύναμη , μέσω της ένταξης της σε παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και τη σύμπραξη με δημοκρατικές χώρες. Για το παγκόσμιο εμπόριο το κλείσιμο της συμφωνίας θα δημιουργήσει μια νέα αγορά (ΕΕ&Ινδίας ) το μέγεθος της οποίας ξεπερνά τα 1,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Σηματοδοτώντας παράλληλα μια νέα «μεγάλη» συμφωνία στον παγκόσμιο χάρτη FTAs.
Η συμφωνία ΕΕ-Ινδίας, εφόσον ολοκληρωθεί θα μπορούσε να αλλάξει τον χάρτη των εμπορικών και γεωπολιτικών συμμαχιών. Αν και οι διαπραγματεύσεις δείχνουν ώριμες, τα ανοικτά ζητήματα παραμένουν. Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν θα υπογραφεί η συμφωνία, αλλά πώς θα εφαρμοστεί, με όρους που θα διασφαλίζουν οφέλη και για τις δύο πλευρές, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως επισημαίνουν οι επικεφαλής της αποστολής της INTA.

Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει εκφραστεί θετικά ως προς τη συμφωνία, Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε στον Ινδό πρωθυπουργό Narendra Modi την υποστήριξή της για γρήγορη ολοκλήρωση της FTA. Από εμπορική και βιομηχανική σκοπιά, η συμφωνία δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τις ελληνικές εξαγωγές προς την Ινδία και για επενδύσεις και συνεργασίες μεταξύ της ελληνικής, ευρωπαϊκής και ινδικής επιχειρηματικότητας, ειδικά μέσω των ευρωπαϊκών εταιρειών στη συμμαχία ΕΕ–Ινδίας.
Επιπλέον, η Ελλάδα επωφελείται από τη διεύρυνση των εμπορικών δικτύων της ΕΕ, καθώς η FTA θα μπορούσε να συμβάλει στη ενίσχυση της στρατηγικής θέσης της χώρας ως κόμβου σύνδεσης μεταξύ Ευρώπης, Ινδίας και της ευρύτερης περιοχής (π.χ. μεταφορές, logistics, τεχνολογία).

Αντιδράσεις από τις ΗΠΑ

Η Αμερικανοί αξιωματούχοι φαίνεται να έχουν εκφράσει ανησυχίες για τη διαπραγμάτευση ΕΕ–Ινδίας, ειδικά στο πλαίσιο των ευρύτερων εμπορικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Σύμφωνα με αναλύσεις, η επιτάχυνση της Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου (FTA ΕΕ–Ινδίας) σχετίζεται εν μέρει με τις αμερικανικές απειλές για υψηλότερους δασμούς ή άλλα μέτρα κατά της Ινδίας. Αν και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει δημόσια ανακοίνωση από τις ΗΠΑ που να αντιτίθεται ευθέως στην FTA ΕΕ–Ινδίας, η κατάσταση παραμένει ρευστή και η αμερικανική πολιτική εμπορίου, δείχνει ότι μπορεί να υπάρξουν αντιδράσεις, αν θεωρηθεί ότι η συμφωνία υπονομεύει αμερικανικά συμφέροντα ή διευκολύνει την Ινδία σε βάρος των ΗΠΑ.