Οι σχέσεις Κίνας και Ιαπωνίας βρίσκονται ξανά σε οριακό σημείο, αυτή τη φορά εξαιτίας της Ταϊβάν, η οποία εξελίσσεται σε κρίσιμο γεωπολιτικό «αγκάθι» για ολόκληρη την περιοχή. Η νέα πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σανάε Τακαΐτσι, άφησε να εννοηθεί ότι το Τόκιο θα μπορούσε να εμπλακεί στρατιωτικά σε περίπτωση κινεζικής εισβολής στο αυτοδιοικούμενο νησί μια δήλωση που εξόργισε το Πεκίνο.

Πώς ξεκίνησε η ένταση

Η Τακαΐτσι, στην πρώτη της ομιλία στο κοινοβούλιο, υπαινίχθηκε ότι η Ιαπωνία μπορεί να ενεργοποιήσει δικαίωμα συλλογικής αυτοάμυνας αν μια σύγκρουση Κίνας–Ταϊβάν αποτελέσει υπαρξιακή απειλή για την Ιαπωνία. Η χώρα διαθέτει εδάφη σε απόσταση μόλις 110 χιλιομέτρων από το κύριο νησί της Ταϊβάν.

Η αναφορά της έγινε στο πλαίσιο του νόμου του 2015, ο οποίος επιτρέπει στρατιωτική εμπλοκή υπό συγκεκριμένες συνθήκες, παρά το ειρηνιστικό μεταπολεμικό Σύνταγμα της Ιαπωνίας. Το Πεκίνο, που θεωρεί την Ταϊβάν δική του επαρχία και έχει δεσμευτεί να την προσαρτήσει, χαρακτήρισε τις δηλώσεις της «στρατιωτική απειλή».

Η στάση της Τακαΐτσι και η αντίδραση της Κίνας

Η πρωθυπουργός προέρχεται από τη δεξιά πτέρυγα του LDP και υιοθετεί σκληρή γραμμή απέναντι στην Κίνα. Έχει ήδη δεσμευτεί για αύξηση αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ και ενίσχυση της άμυνας στα απομακρυσμένα νησιά, συμπεριλαμβανομένων των αμφισβητούμενων Σενκάκου.

Το Πεκίνο απάντησε με οργή. Ο Κινέζος γενικός πρόξενος στην Οσάκα ανήρτησε (και μετά διέγραψε) ένα απειλητικό μήνυμα, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε την Ιαπωνία να σταματήσει τα «λανθασμένα μηνύματα» περί ανεξαρτησίας της Ταϊβάν.

Η ένταση κλιμακώθηκε με:
– επίσημες ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις προς Κινέζους πολίτες
– ισχυρισμούς για «επιδείνωση της δημόσιας ασφάλειας» στην Ιαπωνία
– εκτεταμένη κάλυψη από κινεζικά κρατικά ΜΜΕ, που μιλούν για «επικίνδυνα προκλητικές» δηλώσεις

Ο κινεζικός στρατός προειδοποίησε ότι η Ιαπωνία θα «υποστεί συντριπτική ήττα» αν παρέμβει, ενώ κινεζικά πλοία και drones εμφανίστηκαν σε Σενκάκου και Γιοναγκούνι.

Ιστορικές ρίζες και φόβοι για κλιμάκωση

Η Ταϊβάν υπήρξε ιαπωνική αποικία για περίπου 50 χρόνια μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, η ΛΔΚ επιμένει ότι το νησί είναι επαρχία της, παρότι δεν το έχει κυβερνήσει ποτέ.

Αν η Κίνα επιχειρήσει προσάρτηση και οι ΗΠΑ επέμβουν, η Ιαπωνία που φιλοξενεί σημαντική αμερικανική στρατιωτική παρουσία θα βρεθεί πιθανότατα στο επίκεντρο.

Οι αναλυτές βλέπουν αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων σε περιοχές όπως τα Σενκάκου και η Adiz της Ταϊβάν, τα οποία θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε σοβαρές εχθροπραξίες.

Οικονομικές επιπτώσεις και διπλωματικοί χειρισμοί

Οι κινεζικές προειδοποιήσεις προς ταξιδιώτες και φοιτητές προκάλεσαν κατάρρευση μετοχών σε κλάδους τουρισμού και λιανικής στην Ιαπωνία. Η Nomura εκτιμά πιθανή ζημιά 14 δισ. δολαρίων.

Στην Ιαπωνία βρίσκονταν μέχρι τα μέσα του 2024 πάνω από 120.000 Κινέζοι φοιτητές και 6,7 εκατ. τουρίστες είχαν επισκεφθεί τη χώρα εκείνη τη χρονιά.

Παρά την ένταση, αναφέρεται ότι Ιάπωνας υψηλόβαθμος απεσταλμένος ταξιδεύει στο Πεκίνο για να επιχειρήσει αποκλιμάκωση. Η Τακαΐτσι, όμως, δεν δείχνει διάθεση υποχώρησης.