Αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα βρίσκεται η Ευρώπη μετά την παραβίαση του εναέριου χώρου της Πολωνίας από ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και την κατάρριψη τριών μόνο, από το σύνολο των 19, από δυνάμεις των κρατώνμελών της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.

Η Ρωσία και το ΝΑΤΟ βρίσκονται σήμερα στην πιο ανοιχτή αντιπαράθεση από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, που έθεσε τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο - αλλά μόνο η μία πλευρά φαίνεται να το αναγνωρίζει. Το νέο status quo, όπως διαμορφώνεται στην Ανατολική Ευρώπη, στα σύνορα των χωρών της Βαλτικής με τη Ρωσία, δημιουργεί ερωτήματα για την επόμενη μέρα στη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, δηλώνει αποκλειστικά στα «Παραπολιτικά» ο Νίκου Ποπέσκου, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και Εξωτερικών Υποθέσεων της Μολδαβίας.

Νίκου Ποπέσκου: Η Ε.Ε. μπορεί να επιβιώσει μόνο μέσω της απόλυτης στρατιωτικής αλληλεγγύης

Η πρόσφατη περιοδεία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με πρώτο σταθμό την Αθήνα, καταδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν προβλέπεται να τελειώσει σύντομα, καθώς ήδη το Κίεβο επιδίδεται σε έναν αγώνα δρόμου για τη σύναψη συμφωνιών για την προμήθεια ενέργειας και την ενίσχυση της άμυνάς του. Η Μολδαβία, παρά το μικρό της γεωγραφικό μέγεθος, αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό στον Κάθετο Ενεργειακό Διάδρομο Αλεξανδρούπολης - Κιέβου για το αμερικανικό LNG, με τη Ρωσία να επιδιώκει παρέμβαση στο εσωτερικό της με κάθε τρόπο. Οι πρόσφατες εθνικές εκλογές στη Μολδαβία ανέδειξαν νικητή το φιλοευρωπαϊκό Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS) της προέδρου, Μάια Σάντου, έναντι του Πατριωτικού Μπλοκ, ωστόσο το νέο Κοινοβούλιο απέχει πολύ από το να είναι μονοκομματικό. Το Πατριωτικό Μπλοκ, που συνδέεται με τον Ιγκορ Ντοντόν, εξασφάλισε 24% και 26 έδρες, αντανακλώντας τη διαρκή δύναμη της φιλορωσικής ρητορικής.

Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η δήλωση του πρέσβη της Ρωσίας στη Μολδαβία, Ολεγκ Οζέροφ, ότι η Ρωσία τάσσεται υπέρ της διατήρησης της εδαφικής ακεραιότητας και της ουδετερότητας της Μολδαβίας και ότι η Ουκρανία είναι ένα παράδειγμα του τι συμβαίνει όταν μια χώρα εγκαταλείπει την ουδέτερη στάση της, στέλνοντας μια έμμεση, πλην σαφή απειλή.

Ταυτόχρονα η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει εσωτερικά θέματα ζωτικής σημασίας. Πλέον τα κράτη-μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας θα κληθούν να δείξουν εμπράκτως τη στήριξή τους στη Μολδαβία. Η διεύρυνση της Ε.Ε. δεν είναι κάτι αφηρημένο. Για τους Μολδαβούς, το ζήτημα είναι αν το μέλλον θα είναι πιο ασφαλές και ελεύθερο. Η Ε.Ε. πρέπει να καταστήσει τη διαδικασία προσχώρησης απτή: εμπορική ολοκλήρωση, ορατές επενδύσεις σε υποδομές και σταθερή ευθυγράμμιση με το κεκτημένο, διαφορετικά η κενή ρητορική θα προκαλέσει μόνο απογοήτευση. Στο τέλος της διαδικασίας προσχώρησης στην Ε.Ε., κάθε κράτος-μέλος της θα πρέπει να υπογράψει τη συνθήκη προσχώρησης. Αν έστω και ένα κράτος αρνηθεί, τότε η διεύρυνση θα καταρρεύσει και το ερώτημα δεν θα είναι τότε αν η Μολδαβία είναι έτοιμη και πληροί τα κριτήρια, αλλά αν οι χώρες θα είναι έτοιμες, μέσα σε ένα ήδη ταραγμένο γεωπολιτικό περιβάλλον.

- Πώς ερμηνεύετε την πρόσφατη εισβολή ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της Πολωνίας και τι σηματοδοτεί για την τρέχουσα κατάσταση της περιφερειακής ασφάλειας;

- Αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση που είναι στην πραγματικότητα ο μεγαλύτερης κλίμακας χερσαίος πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμα και αν υπάρχουν πιθανότητες για κατάπαυση του πυρός, οι κίνδυνοι μελλοντικής στρατιωτικής αστάθειας για πολλά χρόνια ή και δεκαετίες είναι αρκετά μεγάλοι. Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα εντελώς διαφορετικό γεωπολιτικό περιβάλλον, με ακραίες στρατιωτικές απειλές, και θα πρέπει να προετοιμαστεί. Το πρόσφατο περιστατικό με τα 19 ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πετούσαν πάνω από τον πολωνικό εναέριο χώρο είναι ένα σημάδι αυτής της κλιμάκωσης της έντασης. Εχουμε ξαναδεί περιστατικά, αλλά όχι με τόσο πολλά drones. Είδαμε τέτοια περιστατικά στη Ρουμανία. Είδαμε να σκοτώνονται Δανοί στην Ουκρανία. Οι κίνδυνοι κλιμάκωσης είναι μεγάλοι και αυτό επηρεάζει άμεσα τους Ευρωπαίους.

- Η ρωσική πλευρά υποστηρίζει ότι τα drones της εξετράπησαν της πορείας τους, επειδή υπήρξε κάποιου είδους παρεμβολή από ουκρανικά συστήματα.

- Η ρωσική πλευρά έχει πει ψέματα πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με την ασφάλεια και τις στρατιωτικές υποθέσεις. Η Ρωσία δοκιμάζει την αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους και να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Οι Ευρωπαίοι έχουν περάσει τις τελευταίες δεκαετίες μετρώντας πόσα χρήματα ξοδεύουν για την άμυνα και είναι σχετικά χαλαροί όσον αφορά τις στρατιωτικές απειλές, λέγοντας ότι «αν αθροίσετε τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, θα δείτε πόσα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύονται και πόσο σύγχρονα είναι τα ευρωπαϊκά όπλα, πόσο σύγχρονοι είναι οι ευρωπαϊκοί ή οι αμερικανικοί πύραυλοι». Αυτό όμως που έχει σημασία είναι η αποφασιστικότητα να πολεμήσουμε. Η Βόρεια Κορέα και το Ιράν είναι χώρες που τεχνικά δαπανούν πολύ λιγότερα χρήματα για την άμυνα, αλλά έχουν την αποφασιστικότητα να πολεμήσουν για τα συμφέροντά τους. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές και οι αμερικανικές κοινωνίες μπορεί να ξοδεύουν πολύ περισσότερα για στρατιωτικά ζητήματα, αλλά δεν υποστηρίζουν πολλά από αυτά τα μέτρα. Το στοίχημα της Ρωσίας δεν είναι να ξεπεράσει τους Ευρωπαίους σε όπλα, αλλά να μην εμπλακεί σε έναν κατά μέτωπο πόλεμο μεγάλης κλίμακας με το ΝΑΤΟ ή την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ταυτόχρονα, επιχειρούν να δοκιμάσουν τις αντιδράσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, εκτελώντας υπερπτήσεις σε Πολωνία, Ρουμανία ή άλλες χώρες. Μια τέτοια κίνηση αποθαρρύνει τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς από το να θέλουν να ορθώσουν ανάστημα και, ενδεχομένως, να δημιουργεί σφήνα και να διχάζει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στο ζήτημα της αλληλεγγύης προς τις χώρες της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης. Αυτή η προσέγγιση έχει πολλές επιπτώσεις για μια χώρα όπως η Ελλάδα ή η Μολδαβία.

- Ποια είναι η εκτίμηση της Μολδαβίας για την πιθανή κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις της στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ;

- Η Μολδαβία είναι η χώρα που πλήττεται περισσότερο από τις αρνητικές συνέπειες της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, με όρους ασφάλειας, οικονομικούς, με όρους υποδομών και ενέργειας. Η προσφυγική κρίση αποτελούσε μείζον ζήτημα για τη Μολδαβία. Οι Ρώσοι αξιωματούχοι και στρατιωτικοί έχουν πολλές φορές δηλώσει ανοιχτά ότι θα ήθελαν να δουν τον ρωσικό Στρατό τους να προελαύνει στα σύνορα της Μολδαβίας. Η Ρωσία έχει επίσης επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε προσπάθειες αποσταθεροποίησης της Μολδαβίας. Πρόσφατα, η Αστυνομία κατάσχεσε περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ από Ρώσους πληρωμένους ακτιβιστές. Υπάρχει ένα αποδεδειγμένο ιστορικό μαζικής παράνομης χρηματοδότησης κομμάτων, κομματικών ακτιβιστών ή πολιτικών ακτιβιστών. Εντονη είναι η ρωσική πίεση που ασκείται στο μέτωπο της παραπληροφόρησης εντός της Μολδαβίας, όπως και σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης είναι μια -μεγάλης κλίμακας- προσπάθεια εξαγοράς των ψηφοφόρων.


- Η πρόεδρος της χώρας σας δήλωσε πως «οι Ρώσοι στοχεύουν τη Διασπορά», κατηγορώντας τη Μόσχα ότι χρησιμοποιεί Ρώσους Ορθόδοξους ιερείς για να διαδώσουν την προπαγάνδα και ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί το δίκτυο bot «Matryoshka» για να δημιουργήσει ψεύτικο περιεχόμενο, προσποιούμενο ότι προέρχεται από νόμιμα ξένα μέσα ενημέρωσης.

- Πριν από έναν χρόνο, κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών, υπήρξαν δεκάδες ψεύτικοι συναγερμοί για βόμβες σε εκλογικά κέντρα στην Ευρώπη, ώστε να μην μπορούν οι ομογενείς να έρθουν να ψηφίσουν. Ανήμερα των εκλογών σήμαναν ψευδείς συναγερμοί σε εκλογικά κέντρα για βόμβες στη Γερμανία, στη Γαλλία και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με αποτέλεσμα αυτά να κλείσουν. Αυτός ήταν ένας τρόπος για να τρομάξουν τη Διασπορά και να μην ψηφίσει.

nicu_popescu-soltenberg

Με τον πρώην Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ


- Κάτω από ποιες συνθήκες πιστεύετε ότι η Πολωνία θα ενεργοποιούσε το Αρθρο 5 του ΝΑΤΟ και ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες μιας τέτοιας ενέργειας για τη χώρα σας;

- Ένα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι ορισμένα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μπροστά σε έναν κοινό ρωσικό κίνδυνο, να αρνηθούν την ενεργοποίηση της ρήτρας αμοιβαίας άμυνας - το Αρθρο 5. Αν το ΝΑΤΟ δεν το ενεργοποιήσει, υπάρχει και το Αρθρο 42.7 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας. Αν δεν ενεργοποιηθεί αυτή, τότε αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει σημαντικά -αν όχι να καταστρέψει- ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση, διότι δεν υπάρχει περίπτωση η Ενωση να λειτουργεί ως έχει και να συνεχίσει να έχει διαρθρωτικά ταμεία και ταμεία ανάκαμψης μετά τον COVID, καθώς και ταμεία για την αγροτική πολιτική και για τις ανταλλαγές φοιτητών Erasmus, ενώ δεν θα επιδεικνύει πλήρη αλληλεγγύη απέναντι στις στρατιωτικές απειλές.

- Ποιον ρόλο θα πρέπει να διαδραματίσουν το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή ;Eνωση για την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας σε αυτή τη συγκυρία;

- Η μόνη λύση είναι να έχουμε μια πολύ ισχυρή αμυντική στάση, με σημαντικές στρατιωτικές δαπάνες και επίδειξη αλληλεγγύης. Στο πολωνικό περιστατικό, το γεγονός ότι η στρατιωτική υποδομή πολλών χωρών (ραντάρ, αεροσκάφη) συμμετείχε στην υπεράσπιση του πολωνικού εναέριου χώρου είναι το είδος του σωστού μηνύματος, που δείχνει ενότητα, δείχνει αλληλεγγύη και, ενδεχομένως, αποτρέπει μελλοντικές κλιμακώσεις. Η στήριξη που θα επιδειχθεί στην Πολωνία ή στις χώρες της Βαλτικής θα είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι Ευρωπαίοι θα επιδείξουν ανάλογη αλληλεγγύη σε κάθε είδους στρατιωτικά ενδεχόμενα ή απειλές που αντιμετωπίζει η Ελλάδα ή η Κύπρος. Ο κίνδυνος για τυχόν ρωγμές ή διαιρέσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση σε στρατιωτικά θέματα θα μπορούσε να επηρεάσει όχι μόνο τις χώρες που έχουν σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά και την Ελλάδα ή την Κύπρο, οι οποίες έχουν τεταμένες σχέσεις με την Τουρκία. Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν λάβει πολύ σοβαρά υπόψη τους την ασφάλεια και την άμυνα τα τελευταία χρόνια. Πιστεύω ότι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ελλάδας, όχι μόνο σε στρατιωτικές δαπάνες, αλλά επιδιώκοντας και μια ισχυρή κοινωνική κατανόηση για τους λόγους που συμβαίνει αυτό. Θεωρώ σημαντικό για μια χώρα όπως η Ελλάδα να διαδραματίσει ρόλο, εξηγώντας ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση στο σύνολό της μπορεί να επιβιώσει μόνο μέσω της στρατιωτικής αλληλεγγύης σε απόλυτο βαθμό.

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά