Καθώς οι διαπραγματεύσεις Ουάσινγκτον, Κιέβου και Μόσχας αλλάζουν συνεχώς τη μορφή του προτεινομένου ειρηνευτικού σχεδίου για τον πόλεμο στην Ουκρανία, τα σενάρια της επόμενης μέρας πληθαίνουν. Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στα «Παραπολιτικά», ο Τζέιμς Τζέφρι, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ, με θητεία σε Ιράκ, Τουρκία, Αλβανία, καθώς και ως ειδικός απεσταλμένος για την καταπολέμηση του «ISIS», φωτίζει το παρασκήνιο και τις προεκτάσεις του αμερικανικού σχεδίου ειρήνευσης. Ο Τζέφρι αποκαλύπτει ότι το σχέδιο, που προέρχεται από την Ουάσινγκτον, επιδιώκει να βρει τη «χρυσή τομή» ώστε να τερματιστεί ο πόλεμος, με τη Ρωσία να διατηρεί μερικώς την εικόνα της ως νικήτριας δύναμης, ενώ παράλληλα να διασφαλίζεται η αμυντική ικανότητα της Ουκρανίας. Ο έμπειρος διπλωμάτης δεν αποκλείει την πιθανότητα το εν λόγω σχέδιο να δημιουργήσει δεδικασμένο για μελλοντικές συγκρούσεις, με εκτενείς αναφορές στο κυπριακό ζήτημα, αναδεικνύοντας τις ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις και την αμερικανική στρατηγική.

Διαβάστε: Ουκρανικό: Το συμβολικό δείπνο στη Φλόριντα και τα "αγκάθια" στον δρόμο για τη συμφωνία - Συνεχίζεται ο διπλωματικός μαραθώνιος σε Παρίσι και Μόσχα

Αναλυτικά η συνέντευξη του Τζέιμς Τζέφρι στα Παραπολιτικά

Ποια είναι η βασική στρατηγική πίσω από το προτεινόμενο σχέδιο ειρήνευσης των ΗΠΑ για την Ουκρανία;

Το σχέδιο αρχικά των 28 σημείων, το οποίο τη στιγμή που μιλάμε έχει αλλάξει σε 19, δεν θα έχει αύριο την ίδια μορφή, για δύο λόγους: Πρώτον, αν αυτός ο πόλεμος πρόκειται να τελειώσει και όχι να συνεχιστεί -και, αν συνεχιστεί, αυτό θα γίνει μέσα σε πλήρη αβεβαιότητα-, το πιθανότερο είναι ότι θα οδηγήσει σε μια αργή, ισοπεδωτική προέλαση της Ρωσίας και σε έναν κίνδυνο σοβαρής κλιμάκωσης. Αυτό το ενδεχόμενο δεν το επιθυμούν ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ευρώπη. Είναι πιθανό επίσης να υπάρξει μια συμβιβαστική διευθέτηση με κατάπαυση του πυρός, η οποία όμως δεν θα γίνει βάσει των υφιστάμενων γραμμών στο μέτωπο, με τις εμπλεκόμενες πλευρές στη συνέχεια να κληθούν να καθίσουν σε ένα τραπέζι. Αυτό θα αποτελούσε νίκη για την Ουκρανία, κάτι που η Ρωσία όμως δεν θα επιτρέψει. Αυτή είναι η θέση της Ευρώπης και του Ζελένσκι και είναι μια ανόητη θέση. Αυτό που προσπαθεί να πετύχει ο πρόεδρος Τραμπ είναι να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ του τι θα είναι αρκετό για τον Πούτιν, ώστε εκείνος να σταματήσει τον πόλεμο και να κηρύξει μια νίκη, όχι όμως τόσο μονομερή, που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δυνατότητα της Ουκρανίας να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Αντίθετα, ο πρόεδρος Τραμπ θα επιθυμούσε να ενισχύσει την ουκρανική ικανότητα αυτοάμυνας μέσω διαφόρων εγγυήσεων ασφαλείας. Ενα άλλο δείγμα της πολιτικής της νέας διοίκησης στον Λευκό Οίκο για την ειρήνευση στην Ουκρανία είναι η τακτική που εφάρμοσε στην περίπτωση της Γάζας. Το σχέδιο των 20 σημείων μέχρι στιγμής φαίνεται να πετυχαίνει και προέκυψε βασισμένο στην τακτική «δεν ακούμε κανέναν, εμείς θα υπαγορεύσουμε τους όρους».

''Η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει ότι πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο και να βρει τη χρυσή τομή σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση''

Εκτιμάτε ότι η κατάσταση και στις δύο περιπτώσεις -Ουκρανία και Γάζα- είναι ίδια;

Υπάρχει μια ομοιότητα, η οποία αποτυπώνει τη λογική της Ουάσινγκτον. Εργάστηκα προσωπικά στα σημεία 6 έως 18 του σχεδίου Τραμπ, κατόπιν αιτήματος της ισραηλινής κυβέρνησης πριν από ενάμιση χρόνο. Τροποποιήθηκε ελάχιστα από τον Τραμπ, αλλά δεν μπόρεσαν ποτέ να φτάσουν στο σημείο «Έξι», το οποίο αφορούσε τον τρόπο παύσης των εχθροπραξιών. Η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει ότι πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο και να βρει τη χρυσή τομή σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, γιατί στο ζήτημα της ομοιότητας των περιπτώσεων, ο εταίρος μας στο θέμα της Γάζας -το Ισραήλ- και στην περίπτωση του πολέμου στην Ευρώπη η Ουκρανία, δεν είναι από άποψη εσωτερικής πολιτικής και δυνατότητάς της ικανή να μάχεται από μόνη της, ώστε να καταλήξει σε μια συμβιβαστική διευθέτηση που θα τερματίσει τις μάχες.

Ποια είναι η χρυσή τομή για ειρήνευση στην Ουκρανία;

Διαπραγματευτήκαμε με τη Ρωσία για τη Συρία, το 2019, στο Σότσι, με τον Πούτιν. Βάλαμε στο τραπέζι μια συμβιβαστική πρόταση, που θα επέτρεπε στον Ασαντ να παραμείνει στην εξουσία, να διατηρήσει η Μόσχα την επιρροή της στη χώρα, με αντάλλαγμα μια πραγματική κατάπαυση του πυρός και μια συμφιλίωση, και με τους Ιρανούς να αποχωρούν. Ο Πούτιν αρχικά ενδιαφέρθηκε, αλλά τελικά αποφάσισε να ρισκάρει και να επιδιώξει τη νίκη. Αυτό σημαίνει απλώς ότι μιλάμε για κατάπαυση πυρός, την οποία καλείται να αποδεχτεί η νικήτρια πλευρά, χωρίς καμία διαβεβαίωση για οτιδήποτε άλλο. Αυτό όμως θεωρείται ήττα για τη νικήτρια πλευρά - στην περίπτωση αυτή, για τη Ρωσία. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο πρόεδρος των ΗΠΑ να εντείνει την υποστήριξή του προς την Ουκρανία.

Σε τι πλαίσιο θα γινόταν μια συζήτηση και με ποια επιχειρήματα;

Το πιο σημαντικό ζητούμενο είναι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Εκείνη την εποχή ασχολήθηκα με το θέμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Υλοποιήσαμε τη μετάβαση από την κυβέρνηση Μπους στην κυβέρνηση Κλίντον και υιοθετήσαμε την άποψη ότι η ευρωπαϊκή ασφάλεια ισούται με την επέκταση του ΝΑΤΟ. Πίσω όμως από αυτό κρύβεται και μια ανησυχία της Μόσχας για την ασφάλειά της. Ο πρόεδρος Ομπάμα είπε κάποτε, αναφερόμενος στον Πούτιν, ότι ζει ακόμη στον 19ο αιώνα. Αν έχεις ένα ισχυρό κράτος στα σύνορά σου, ακόμα και αν αυτό το ισχυρό κράτος είναι φιλικό και ανήκετε στην ίδια συμμαχία -και αναφέρομαι στην Τουρκία, στην περίπτωση της Ελλάδας-, είναι αναμενόμενο ότι θα σας προκαλεί εκνευρισμό. Αυτή είναι η ίδια νοοτροπία που έχει η Ρωσία απέναντι στο ΝΑΤΟ και την Ευρώπη. Η Ουκρανία πρέπει να είναι ουδέτερη και σε αυτό συμφωνήσαμε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2008. Δυστυχώς, λόγω της αντίθεσης της Ανατολικής Ευρώπης -και του προέδρου Μπους προσωπικά-, αντιμετωπίσαμε κόλλημα στην τελική παράγραφο του ανακοινωθέντος του ΝΑΤΟ, η οποία προέβλεπε πως «κάποια μέρα» η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ και πως η Γεωργία θα αποκτήσει το καθεστώς του αυτόνομου κράτους. Οι ΝΑΤΟϊκοί δεν το εννοούσαμε πραγματικά όμως, μας στοιχειώνει από τότε.

Επικρατεί η άποψη ότι το ειρηνευτικό σχέδιο αποτυπώνει τις θέσεις της ρωσικής πλευράς. Υπάρχει αμερικανική συμβολή σε αυτό;

Δεν θεωρώ ότι ένα ρωσικό σχέδιο θα προέβλεπε πως οι Ουκρανοί μπορούν να έχουν στρατό 600.000 ανδρών, όταν ο στρατός τους είναι κατά τι μεγαλύτερος - 700.000 ή 800.000. Στις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης την άνοιξη του 2022, όπου και σημειώθηκε η μεγαλύτερη πρόοδος, συζητούσαν για στρατό 200.000 ανδρών. Επιπλέον θεωρώ ότι δεν είχαν οι Ρώσοι την ιδέα να αποστρατιωτικοποιήσουν αυτό το τμήμα του Ντονέτσκ, από το οποίο θα αποχωρούσαν οι Ουκρανοί. Υπήρχαν όμως κάποια σημεία στο σχέδιο ώστε να δελεάσουν τους Ρώσους, ανάμεσα στα οποία είναι η πρόβλεψη για μη ύπαρξη ΝΑΤΟϊκής δύναμης μέσα στην Ουκρανία, μετά την κατάπαυση του πυρός, ως εγγύηση ασφαλείας.

Είστε αισιόδοξος ότι αυτή η συμφωνία μπορεί να οδηγήσει σε κάποιου είδους ειρήνη;

Βλέπω μια διέξοδο, στην οποία αυτή ή μια παρόμοια ειρηνευτική συμφωνία θα επιτύχει είτε τον τερματισμό των συγκρούσεων και κάποια προσωρινή, τουλάχιστον, επίλυση του πολέμου Ουκρανίας - Ρωσίας είτε θα αποδειχτεί η σαφής πρόθεση του Πούτιν ότι έχει σκοπό να κατακτήσει όλη την Ουκρανία και πιθανότατα και άλλα εδάφη στη συνέχεια. Ολοι ελπίζουν ότι μπορεί να μπει ένα τέλος στον πόλεμο ή ότι οι Ρώσοι θα κουραστούν ή ότι η οικονομία τους θα καταρρεύσει, όμως τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί. Κανένας πάντως δεν πρόκειται να μπει στον κόπο να κινητοποιηθεί.

Αν το σχέδιο ειρήνευσης στην Ουκρανία προχωρήσει, θα αποτελούσε δεδικασμένο για κάθε μελλοντική σύγκρουση ή για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο;

Η αναλογία δεν είναι απολύτως σωστή, γιατί η Τουρκία δεν προσάρτησε ποτέ το τμήμα της Κύπρου. Δεν συμφωνήσαμε επίσημα, αλλά δεχτήκαμε τη ρωσική προσάρτηση της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας στη Γεωργία μετά το 2008. Αποδεχθήκαμε την κατάληψη της Κριμαίας και μεγάλων τμημάτων του Ντονμπάς το 2014. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα είχε ως αποτέλεσμα η Ουκρανία να αποδεχθεί οποιαδήποτε απώλεια εδαφών της.

''Θεωρώ πως η Ευρώπη δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει ένας ισχυρός παίκτης στο διεθνές στερέωμα''

Τα ευρωπαϊκά έθνη φαίνονται διχασμένα όσο ποτέ άλλοτε. Πώς το σχολιάζετε;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπήρξε ένας εξαιρετικά επιτυχημένος οργανισμός από την ίδρυσή της ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα, πριν από πολλά χρόνια, όσον αφορά την προώθηση της ενότητας και των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών όρων μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και ως παράγοντας στο διεθνές διπλωματικό γίγνεσθαι σε πολλούς τομείς. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ενωση, παρά τις αποφάσεις του Μάαστριχτ για μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, δεν μπόρεσε ποτέ να θεσπίσει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης ενιαία πολιτική. Θεωρώ πως η Ευρώπη δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει ένας ισχυρός παίκτης στο διεθνές στερέωμα.

Είτε θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός με εγγυήσεις και επαρκείς ρωσικές δεσμεύσεις είτε θα υπάρξει ένα σαφές ρωσικό «Νιετ», που θα σφυρηλατήσει τη συμμαχία της Ουάσινγκτον, των Ευρωπαίων και της Ουκρανίας

Πώς βλέπετε τις προσπάθειες επέκτασης της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια, ιδίως όσον αφορά την Αλβανία και τη Σερβία, με τη Ρωσία να έχει βλέψεις στα Βαλκάνια ή και στη Μεσόγειο;

Η Ρωσία έχει μακροχρόνια πολιτικά, εθνικά, θρησκευτικά, γλωσσικά και άλλα στρατηγικά συμφέροντα στις νοτιοσλαβικές ορθόδοξες χώρες, ιδιαίτερα στη Σερβία και τη Βουλγαρία. Η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί σταθεροποιητικό παράγοντα, λόγω των πλεονεκτημάτων που επιφέρει όσον αφορά την πολιτική σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την ολοκλήρωση. Είναι ο λόγος που οι Αμερικανοί συμπεριέλαβαν ανάμεσα στα σημεία του ειρηνευτικού σχεδίου τη δυνατότητα της ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι ένα πλεονέκτημα που μπορεί να αμβλύνει τις διαμάχες, ακόμα και όταν έχουμε μια χώρα όπως η Ουγγαρία, η ηγεσία της οποίας σκέφτεται πολύ διαφορετικά σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο από τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και συγκεκριμένα την Ουκρανία.

james_jeffrey_hillary_clinton__1_

Πώς έχουν επηρεάσει οι δεσμοί της Τουρκίας με την Αλβανία τις διπλωματικές σχέσεις στην περιοχή σήμερα, ιδίως όσον αφορά την Ελλάδα;

Μόνο ένα πρόσωπο στην Τουρκία έχω δει να εκφράζει τη νοσταλγία για την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αυτός ήταν ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρωθυπουργός. Το αναφέρει και ο Ερντογάν μερικές φορές, αλλά αναφέρει και ένα σωρό άλλα πράγματα. Η Αλβανία, ωστόσο, είναι υπό τον Εντι Ράμα ένα πολύ επιτυχημένο και δημοφιλές κράτος και παίρνει πολλές επενδύσεις, λαμβάνει δυσανάλογα μεγάλη προσοχή για το μικρό της μέγεθος.

Διακρίνετε τον κίνδυνο άλλα κράτη να προσπαθήσουν να μιμηθούν αυτού του είδους την κατάσταση;

Η Τουρκία είναι ένα από τα μεγαλύτερα, πιο επιτυχημένα, οικονομικά ισχυρά και στρατιωτικά ισχυρά κράτη στην Ευρασία. Σήμερα η Τουρκία αντιμετωπίζει κάθε είδους απειλές στη Συρία. Προφανώς η Αγκυρα θα αναλάβει δράση και θα συνεχίσει να είναι σημαντικός παράγοντας. Αυτό έχει γίνει αποδεκτό από τις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ. Ειδικά η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει την Τουρκία ως έναν σημαντικό σύμμαχο στη Γάζα και ως έναν σημαντικό παράγοντα στη σύγκρουση στην Ουκρανία. Οσον αφορά την επιθετική δράση της Τουρκίας, δεν έχει διεκδικήσει εδάφη για τον εαυτό της. Γνωρίζω τη θέση των Ελλήνων, ότι η συμπεριφορά της χαρακτηρίζεται ως επιθετική, αλλά οι Τούρκοι πιστεύουν ότι αμύνονται. Επιπλέον δεν έχει συμβεί τίποτα σημαντικό στα σχεδόν 40 χρόνια που παρακολουθώ τις εξελίξεις.

Αν θα έπρεπε να κάνετε μια πρόβλεψη για το πού θα καταλήξει η προτεινόμενη συμφωνία ειρήνευσης, ποια θα ήταν αυτή;

Θα έχουμε ένα από τα δύο θετικά αποτελέσματα: είτε θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός με εγγυήσεις και επαρκείς ρωσικές δεσμεύσεις είτε θα υπάρξει ένα σαφές ρωσικό «Νιετ» (σ.σ.: όχι) σε μια αμερικανοευρωπαϊκή ουκρανική προσφορά, κάτι που θα σφυρηλατήσει τη συμμαχία της Ουάσινγκτον, των Ευρωπαίων και της Ουκρανίας.

Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά