Ο Άσιερ Μαδαριέτα, ερευνητής στην ομάδα HGI (Διεργασίες Υδάτινου Περιβάλλοντος) του Πανεπιστημίου της Χώρας των Βάσκων (EHU), μελετά πώς ο φλοιός της Γης συμπιέζεται και παραμορφώνεται στη Δυτική Μεσόγειο, εκεί όπου συναντώνται οι τεκτονικές πλάκες της Ευρασίας και της Αφρικής. Η έρευνά του ρίχνει φως σε ένα από τα πιο σύνθετα γεωδυναμικά περιβάλλοντα της Ευρώπης και ανοίγει τον δρόμο για τον καλύτερο εντοπισμό ρηγμάτων που ενδέχεται να προκαλέσουν σεισμούς ή εκτεταμένες παραμορφώσεις στην Ιβηρική Χερσόνησο.

Διαβάστε: Σεισμός Ιαπωνία: Προειδοποίηση για τσουνάμι μετά τη νέα ισχυρή δόνηση, 6,7 Ρίχτερ (Βίντεο)

Πρωτοφανές εύρημα στη Μεσόγειο:  Ένα ασαφές αλλά κρίσιμο όριο πλακών

Οι τεκτονικές πλάκες κινούνται συνεχώς, δημιουργώντας τάσεις που συχνά εκδηλώνονται με σεισμούς. Όπως εξηγεί ο Μαδαριέτα, οι πλάκες της Ευρασίας και της Αφρικής πλησιάζουν κάθε χρόνο κατά 4 έως 6 χιλιοστά. Στην περιοχή του Ατλαντικού και της Αλγερίας το όριο τους είναι σαφές, όμως στο νότιο τμήμα της Ιβηρικής Χερσονήσου εμφανίζεται πολύ πιο σύνθετο και δύσκολο να χαρτογραφηθεί. Κεντρικό ρόλο στη Δυτική Μεσόγειο παίζει ο τομέας του Αλμποράν και το ενεργό Τόξο του Γιβραλτάρ, το οποίο συνδέει τη Βετική Οροσειρά με την Οροσειρά του Ριφ. Η περιοχή αυτή κινείται προς τα δυτικά και επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο απορροφώνται οι τάσεις από τη σύγκρουση των πλακών.

Στο πλαίσιο της έρευνας, η ομάδα του Μαδαριέτα συνδύασε δορυφορικά δεδομένα παραμόρφωσης με στοιχεία σεισμικής δραστηριότητας των τελευταίων δεκαετιών. Η ανάλυση αυτή επέτρεψε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των γεωδυναμικών διεργασιών στο ασαφές όριο Ευρασίας–Αφρικής, ανάμεσα στην Ιβηρική Χερσόνησο και τη Βορειοδυτική Αφρική. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε ορισμένα τμήματα κυριαρχεί πλέον η άμεση σύγκρουση των πλακών, ενώ σε άλλα εξακολουθεί να υπερισχύει η δυτική μετακίνηση του Τόξου του Γιβραλτάρ. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται ότι η Ιβηρική Χερσόνησος περιστρέφεται δεξιόστροφα, ως αποτέλεσμα των δυνάμεων που ασκούνται κυρίως από τα νοτιοδυτικά.

Ρήγματα, σεισμοί και επόμενα βήματα

Τα πεδία τάσεων και παραμορφώσεων προσφέρουν κρίσιμες ενδείξεις για το πού βρίσκονται – ή πού ενδέχεται να βρίσκονται – ενεργά ρήγματα. Σε πολλές περιοχές της Ιβηρίας παρατηρείται έντονη παραμόρφωση ή σεισμικότητα, χωρίς να είναι ξεκάθαρο ποιες τεκτονικές δομές ευθύνονται. Τα νέα δεδομένα βοηθούν τους επιστήμονες να εστιάσουν την έρευνα σε συγκεκριμένες ζώνες, ώστε να εκτιμηθεί το είδος των ρηγμάτων και το πιθανό σεισμικό τους δυναμικό.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Μαδαριέτα και άλλες ερευνητικές ομάδες εργάζονται για τη δημιουργία μιας εκτεταμένης βάσης δεδομένων ενεργών ρηγμάτων της Ιβηρικής (QAFI). Ιδιαίτερη δουλειά απαιτείται σε περιοχές όπως τα Δυτικά Πυρηναία και το δυτικό τμήμα του Τόξου του Γιβραλτάρ, όπου τα διαθέσιμα στοιχεία παραμένουν περιορισμένα. Όπως επισημαίνει ο ερευνητής, τα σύγχρονα δορυφορικά και σεισμολογικά δεδομένα καλύπτουν μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ οι γεωδυναμικές αλλαγές εξελίσσονται σε βάθος εκατομμυρίων ετών. Παρ’ όλα αυτά, ο συνδυασμός διαφορετικών πηγών δεδομένων αυξάνει σημαντικά την αξιοπιστία των συμπερασμάτων και δημιουργεί τις βάσεις για ακόμη πιο λεπτομερείς αναλύσεις στο μέλλον.

Η έρευνα του Άσιερ Μαδαριέτα χρηματοδοτήθηκε από την Κυβέρνηση των Βάσκων και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια του Παλέρμο και της Γρανάδας, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κατανόηση της γεωλογικής εξέλιξης της Δυτικής Μεσογείου.