ΕΕ: Σκληρό "πόκερ" για τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, "καυτό" το ζήτημα χρηματοδότησης της Ουκρανίας - Οι αντιρρήσεις του Βελγίου και οι επιλογές (Εικόνες)

Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας την περίοδο 2026-2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η Διεύρυνση της ΕΕ και η γεωοικονομική κατάσταση είναι τα τέσσερα βασικά θέματα που απασχολούν το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες.

Παρουσία του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κεντρικό θέμα της Συνόδου Κορυφής παραμένει η χρηματοδότηση της Ουκρανίας την επόμενη διετία. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων καλούνται να δώσουν συνέχεια στη δέσμευση που ανέλαβαν στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη των πιεστικών οικονομικών, στρατιωτικών και ανθρωπιστικών αναγκών του Κιέβου.

Τα μηνύματα των ηγετών προσερχόμενοι στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες

Στο επίκεντρο για το θέμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται το Βέλγιο και οι αντιρρήσεις που έχει εκφράσει προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας, με την επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, να αναφέρει προσερχόμενη στη Σύνοδο Κορυφής: «Μην νομίζετε ότι θα προχωρήσουμε χωρίς να αισθάνεται άνετα το Βέλγιο», για να τονίσει ότι «δεν έχουμε δει καμία προθυμία από τη ρωσική πλευρά να προχωρήσει ή να συζητήσει σοβαρά για την ειρήνη», καθώς εξηγεί την ανάγκη να προχωρήσουμε στο δάνειο αποζημιώσεων για να ασκήσουμε μεγαλύτερη πίεση στη Μόσχα.



Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διαμήνυσε ότι στόχος της είναι να υπάρξει συμφωνία, την ώρα που ορισμένα κράτη-μέλη, με προεξάρχον το Βέλγιο, εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους πριν από την έναρξη της συνόδου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε την ανάγκη να επιτευχθεί συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τα επόμενα χρόνια. «Δεν θα φύγω από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χωρίς λύση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε επίσης ότι στηρίζει πλήρως το Βέλγιο, το οποίο ζητά σαφείς διαβεβαιώσεις πως τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα μοιραστούν το οικονομικό ρίσκο από το «ξεπάγωμα» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία εξετάζεται να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη του Κιέβου.

Στο μεταξύ, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ επέλεξε ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα, υπογραμμίζοντας το διακύβευμα για την Ευρώπη συνολικά. «Η επιλογή είναι απλή: είτε χρήματα σήμερα είτε αίμα αύριο», δήλωσε, διευκρινίζοντας ότι δεν αναφέρεται μόνο στην Ουκρανία αλλά στη συνολική ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Ο Τουσκ κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να λάβουν αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον της Ευρώπης, τονίζοντας ότι η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τους ίδιους.

Η σύνοδος στις Βρυξέλλες αναμένεται να δείξει αν η ΕΕ μπορεί να γεφυρώσει τις διαφωνίες και να καταλήξει σε κοινή γραμμή για τη μακροπρόθεσμη στήριξη της Ουκρανίας, σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων.

Ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Gitanas Nausėda, δήλωσε από την πλευρά του ότι «δεν είναι ώρα για δισταγμούς», καθώς «πρέπει να λάβουμε απόφαση σχετικά με το δάνειο αποζημίωσης», και προτρέπει την ΕΕ να «αγγίξει τα άθικτα» όπως η Gazprom, η Novatek, η Lukoil, «επειδή μόνο αυτές οι τολμηρές αποφάσεις πονάνε και [έχουν] μεγάλο αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία».

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επιβεβαίωσε την υποστήριξή του στο δάνειο αποζημιώσεων της ΕΕ, λέγοντας ότι δεν βλέπει «καλύτερη επιλογή». Αναγνωρίζει διπλωματικά τις ανησυχίες του Βελγίου και δηλώνει ότι ελπίζει «να τις αντιμετωπίσουμε μαζί» για να «στείλουμε ένα μήνυμα δύναμης και αποφασιστικότητας... προς τη Ρωσία».

Ο Εμανουέλ Μακρόν, κατά την άφιξή του, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει διάφορες επιλογές και έχουν ξεκινήσει σημαντικές συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο χρήσης των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν οι Ρώσοι. «Αυτό που εννοώ είναι ότι πρέπει να τους φέρουμε όλους κοντά. Θα βρούμε μια (σ.σ. κοινή) θέση». Ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ότι είναι βέβαιος ότι θα επιτευχθεί λύση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, καθώς οι Ευρωπαίοι έχουν κοινή βούληση να καταλήξουν σε συμφωνία.

Σε άλλο μήκος κύματος κινήθηκε ο στενός σύμμαχος του Βλάντιμιρ Πούτιν, Βίκτορ Όρμπαν. Κατά την άφιξή του στις συνομιλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι θεωρεί ότι η χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι αδύνατη και πρόσθεσε ότι θα υπάρχουν αρκετά κράτη μέλη για να σχηματίσουν μειοψηφία που θα εμποδίσει την πρόταση για δάνειο αποζημίωσης προς την Ουκρανία. Σημείωσε επίσης ότι η ΕΕ πρέπει να μείνει έξω από τον πόλεμο και να εργαστεί για την ειρήνη.

Ζελένσκι: Η μη επίτευξη συμφωνίας θα δημιουργούσε μεγάλα προβλήματα για την Ουκρανία

Η μη επίτευξη συμφωνίας για τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα δημιουργούσε «μεγάλα προβλήματα για την Ουκρανία», δηλώνει από την πλευρά του ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. «Θα μιλήσω με όλους τους ηγέτες, θα παρουσιάσω τα επιχειρήματά μας και ελπίζω πολύ ότι θα καταλήξουμε σε μια θετική απόφαση. Χωρίς αυτήν, θα υπάρξει ένα μεγάλο πρόβλημα για την Ουκρανία», δήλωσε ο Ζελένσκι στους δημοσιογράφους, σύμφωνα με το AFP και όπως μετέδωσε ο Guardian.

Οι δύο επιλογές

Κατά εκτιμήσεις του ΔΝΤ και όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ, οι συνολικές ανάγκες κατά την περίοδο 2026-2027 θα ανέλθουν σε 135,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει δύο βασικές επιλογές, που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του απαιτούμενου ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ. Η πρώτη αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ, με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, λύση που απαιτεί ομοφωνία και συναντά ισχυρές αντιστάσεις από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία δηλώνει ανοιχτά αντίθετη.

Η δεύτερη επιλογή, που κερδίζει έδαφος μεταξύ των κρατών-μελών, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ. Πρόκειται για λύση που θα μπορούσε να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία και δεν επιβαρύνει άμεσα τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Σε αυτή την περίπτωση, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις, διαφορετικά, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ και τα ρωσικά κεφάλαια παγωμένα. Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη αποφάσισαν πρόσφατα να παρατείνουν επ' αόριστον το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, χωρίς την ανάγκη εξαμηνιαίας ανανέωσης.

Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ, εκ των οποίων περίπου 185 δισεκ. ευρώ τελούν υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση συνεχίζει να εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους και αξιώνει ισχυρές και άμεσες εγγυήσεις από τους ευρωπαίους εταίρους, πιο συγκεκριμένα ότι θα μοιραστούν το ενδεχόμενο κόστος.

Παράλληλα, κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ζητούν διαβεβαιώσεις ότι τυχόν ενεργοποίηση των εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς στόχους δαπανών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.

Την ίδια στιγμή, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Μάλτα υπέγραψαν κοινή δήλωση που ζητεί τη συνέχιση της διερεύνησης «εναλλακτικών επιλογών» που θα είχαν μικρότερο οικονομικό και νομικό ρίσκο.

Πυρετώδεις οι διαβουλεύσεις

Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν ως την τελευταία στιγμή χθες Τετάρτη το βράδυ σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να εμφανίζεται καταρχήν υπέρ του δανείου επανορθώσεων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης επαρκών εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Πρέπει να βρεθεί συμφωνία - αλλιώς το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», σημείωναν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι οι ηγέτες δεν θα φύγουν χωρίς απόφαση. Από την πλευρά του, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι τυχόν αποτυχία στην προσπάθεια εξεύρεσης συμφωνίας για την Ουκρανία θα έπληττε σοβαρά την Ευρώπη για χρόνια. Για τον καγκελάριο Μερτς, το σημερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν καλείται απλώς να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί ενωμένο «σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας».

Η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής

Όσον αφορά τα υπόλοιπα θέματα της Συνόδου Κορυφής, οι ηγέτες της ΕΕ θα έχουν μια πρώτη, στρατηγικού χαρακτήρα, συζήτηση για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ένωσης (2028-2034). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της τον Ιούλιο του 2025, ενώ η δανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σημαντικά το προπαρασκευαστικό έργο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κόστα, στόχος είναι να επιτευχθεί συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ να τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2028.

Όσον αφορά τη διεύρυνση της ΕΕ -ο Αντόνιο Κόστα τη χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση στην ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και την ευημερία»- οι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόοδο που έχουν σημειώσει ορισμένες υποψήφιες χώρες. Σύμφωνα με τον ίδιο, κάποιες εξ αυτών ενδέχεται να πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Η ενταξιακή πορεία παραμένει αυστηρά αξιοκρατική και συνδεδεμένη με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, ενώ οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στα επόμενα βήματα, με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου εργασίας, οι ηγέτες της ΕΕ θα ανταλλάξουν απόψεις για τη γεωοικονομική κατάσταση και τον αντίκτυπό της στην ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι κρίσιμο να αξιολογηθούν οι πιέσεις όσο και οι ευκαιρίες που αναδύονται σε ένα περιβάλλον αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού, όπου οι βασισμένες σε κανόνες σχέσεις και οι παραδοσιακές εταιρικές σχέσεις δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται δεδομένες. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί σε τρεις άξονες: την αντιμετώπιση εξωτερικών οικονομικών και πολιτικών πιέσεων, την επιτάχυνση της εμπορικής ατζέντας της ΕΕ και την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας και της ανταγωνιστικότητας.

Στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιλαμβάνονται επίσης η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, και ζητήματα άμυνας, ασφάλειας και μετανάστευσης, που πάντως αναμένεται να συζητηθούν συνοπτικά.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Guardian