Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πήρε πρόσφατα σημαντικές αποφάσεις σχετικά με τη συμφωνία της ΕΕ με τις χώτες της Λατινικής Αμερικής-Mercosur, στέλνοντας σαφές μήνυμα για την προστασία της αγροτικής παραγωγής της Ευρώπης. Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν τη θέσπιση ειδικών ρητρών διασφάλισης, οι οποίες θα επιτρέπουν στην ΕΕ να αναστέλλει προσωρινά τις δασμολογικές προτιμήσεις για ευαίσθητα προϊόντα, όπως τα πουλερικά και το βόειο κρέας, σε περίπτωση που οι εισαγωγές από χώρες της Mercosur – Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη – πλήττουν τους παραγωγούς της Ευρώπης. Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν επίσης αυστηρότερους όρους για την ενεργοποίηση των δικλείδων ασφαλείας, ταχύτερες προθεσμίες διερεύνησης και συνεχόμενη παρακολούθηση της αγοράς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με εκθέσεις ανά τρίμηνο. Η θέση αυτή εγκρίθηκε από το Ευρωνοικοβούλιο με 431 ψήφους υπέρ, 161 κατά και 70 αποχές, και πλέον οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο για την τελική μορφή της συμφωνίας ξεκινούν.

Οι ρήτρες αυτές έχουν στόχο να προστατεύσουν τους Ευρωπαίους παραγωγούς από απότομες αυξήσεις στις εισαγωγές ευαίσθητων γεωργικών προϊόντων. Για παράδειγμα, αν οι εισαγωγές πουλερικών αυξηθούν κατά μέσο όρο περισσότερο από 5% σε διάστημα τριών ετών, η Επιτροπή θα μπορεί να εξετάσει τη λήψη μέτρων προστασίας. Τα μέτρα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν πιο γρήγορα, καθώς οι έρευνες θα ολοκληρώνονται σε τρεις μήνες αντί έξι για τα περισσότερα προϊόντα και σε δύο μήνες αντί τεσσάρων για ευαίσθητα προϊόντα, όπως προτείνουν οι ευρωβουλευτές. Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα «υποχρέωσης αμοιβαιότητας», ώστε οι χώρες της Mercosur να εφαρμόζουν πρότυπα παραγωγής αντίστοιχα με αυτά της ΕΕ.

Η συμφωνία αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, ιδιαίτερα για τον αγροτικό τομέα. Οι ελληνικές εκμεταλλεύσεις που παράγουν κρέας, πουλερικά, γαλακτοκομικά και ορισμένα φρούτα και λαχανικά θα επηρεαστούν από την αύξηση των εισαγωγών από χώρες της Λατινικής Αμερικής. Χωρίς τις ρήτρες διασφάλισης, οι ελληνικοί παραγωγοί θα αντιμετώπιζαν έντονο ανταγωνισμό με χαμηλότερο κόστος παραγωγής από τις εισαγωγές, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά. Με τις ρήτρες αυτές, η Ελλάδα και άλλες χώρες της ΕΕ θα έχουν ένα εργαλείο προστασίας, ώστε να διατηρηθεί η βιωσιμότητα των αγροτικών επιχειρήσεων και η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων.

Τα παραδείγματα από άλλες χώρες δείχνουν πώς μπορούν να λειτουργήσουν αυτές οι ρήτρες. Στη Βραζιλία, για παράδειγμα, η παραγωγή βόειου κρέατος έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ενώ η Αργεντινή εξάγει μεγάλες ποσότητες πουλερικών στην Ευρώπη. Χωρίς ταχείς και αυστηρούς μηχανισμούς διασφάλισης, οι αυξήσεις αυτές θα μπορούσαν να πλήξουν τις ευρωπαϊκές αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Επιπλέον, οι ρήτρες θα διασφαλίζουν ότι οι εισαγωγές συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής, εξασφαλίζοντας ποιότητα και ασφάλεια για τους καταναλωτές.
Η συμφωνία ΕΕ–Mercosur έχει επίσης ευρύτερες οικονομικές διαστάσεις. Η ΕΕ αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Mercosur σε αγαθά, με εξαγωγές ύψους 57 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2024, ενώ στο εμπόριο υπηρεσιών αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο του συνολικού εμπορίου της περιοχής. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει ευκαιρίες για εξαγωγές αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας, όπως ελαιόλαδο, τυριά και φρούτα, υπό τον όρο ότι οι συμφωνίες θα διασφαλίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού και προστασία των τοπικών παραγωγών.

Οι ευρωβουλευτές τόνισαν τη σημασία της ταχύτητας και της ευελιξίας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Όπως δήλωσε ο Gabriel Mato, μόνιμος εισηγητής του Κοινοβουλίου για τη συμφωνία Mercosur, οι ρήτρες βελτιώνουν τη λειτουργία του κανονιστικού πλαισίου και ενισχύουν την προστασία των γεωργών. Ο Bernd Lange, πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου, σημείωσε ότι η ύπαρξη ενός πρόσθετου «διχτυού ασφαλείας» είναι προς το συμφέρον όλων και αποτελεί λογική απάντηση στις γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις που θέτουν χώρες όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.

Συνολικά, η πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις ρήτρες διασφάλισης στη συμφωνία ΕΕ–Mercosur αποτελεί σημαντικό βήμα για την προστασία των ευρωπαϊκών και ελληνικών αγροτικών παραγωγών. Παράλληλα, διασφαλίζει ότι η διεύρυνση του εμπορίου με τη Λατινική Αμερική θα γίνεται υπό όρους που προστατεύουν την ποιότητα, την ασφάλεια και την οικονομική βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα. Για την Ελλάδα, η συμφωνία ανοίγει δρόμους τόσο για προστασία των παραγωγών όσο και για την ανάπτυξη εξαγωγών, εφόσον οι ρήτρες ενεργοποιηθούν αποτελεσματικά.