Τα γεωπολιτικά ύδατα τάραξε η κίνηση του Ισραήλ να αναγνωρίσει τη Σομαλιλάνδη, μετατρεπόμενο έτσι στο πρώτο κράτος που την αναγνωρίζει επισήμως, με φόντο την απόσχισή της από τη Σομαλία από το 1991. Συχνά, μάλιστα, γίνεται λόγος για μια πετυχημένη (με δυτικά standards) «δημοκρατία», με βάση τη διενέργεια εκλογών, την ειρηνική μετάβαση της εξουσίας, τη διατήρηση σταθερών δομών κ.α., με το αίτημά της να είναι να αποκτήσει de jure κρατική υπόσταση, ερχόμενη δε σε σαφή αντίθεση με το πλούσιο σε αιματηρές αντιπαραθέσεις παρελθόν και παρόν της Σομαλίας, που δίνει τη δική της μάχη με τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως την Al-Shabaab. Σαφώς, όμως, η βεντάλια ανοίγει πολύ περισσότερο από τη σχετική αναφορά και αναδεικνύει το βαθύ, γεωπολιτικό παίγνιο που είναι σε πλήρη εξέλιξη στο Κέρας της Αφρικής, το οποίο πιθανόν αναδεικνύεται ακόμα και σε... Κέρας της Αμάλθειας, αν αναλογιστεί κανείς τα πιθανά κοιτάσματα λιθίου που ήδη έχουν κινήσει το σοβαρό ενδιαφέρον επιχειρήσεων και κρατών, προκειμένου για την κατίσχυσή τους στον εμπορικό ανταγωνισμό.


Τι σηματοδοτεί η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ

Η κίνηση του Ισραήλ μοιάζει να στηρίζεται στην αναζήτηση συμμάχων στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και έναντι των επιχειρήσεων των Χούθι, αλλά και στην επέκταση του πλαισίου των Συμφωνιών του Αβραάμ (με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να αναφέρει πως η διακήρυξη αναγνώρισης έγινε κατόπιν «πρωτοβουλίας» του Ντόναλντ Τραμπ). Παράλληλα, ίσως δεν πρέπει να λείπει από το «κάδρο» η ύπαρξη αναφορών πως η Σομαλιλάνδη θα μπορούσε να αποτελέσει τόπο μετεγκατάστασης των Παλαιστινίων που «εγκαταλείπουν εθελοντικά» τη Γάζα, κάτι που είχε αποκαλύψει το Associated Press τον Μάρτιο και τον ΥΠΕΞ της Σομαλιλάνδης να δηλώνει στον ισραηλινό ραδιοφωνικό σταθμό Kan τότε πως «είμαστε ανοιχτοί σε συζητήσεις», με τα παραπάνω να λαμβάνουν χώρα πριν τη σύναψη της συμφωνίας που ακολούθησε με βάση το σχέδιο των 20 σημείων. Την ίδια ώρα, όμως, η κίνηση φαίνεται να στοχεύει και στην Άγκυρα, αλλά και στο Πεκίνο, εξυπηρετώντας παράλληλα στόχους της Ουάσιγκτον, μολονότι ο ένοικος του Λευκού Οίκου διεμήνυσε ότι δεν θα ακολουθήσει στην αναγνώριση της Σομαλιλάνδης, αναρωτώμενος στη New York Post αν «γνωρίζει κανείς τι είναι πραγματικά;».

Διαβάστε: Σομαλιλάνδη: Πού βρίσκεται και γιατί το Ισραήλ προχώρησε στην αναγνώρισή της

Το "χτύπημα" στην Άγκυρα και στην επένδυσή της στη Σομαλία

Με το βλέμμα λοιπόν να στρέφεται όλο και περισσότερο στην Αφρική, υπενθυμίζεται η σημαίνουσα παρουσία της Άγκυρας στο Μογκαντίσου, στο πλαίσιο των ευρύτερων προσπαθειών της να αποκτήσει «πάτημα» στη «μαύρη ήπειρο». Ειδικότερα, στη Σομαλία έχει εγκαθιδρυθεί από το 2017 η μεγαλύτερη τουρκική στρατιωτική βάση εκτός της χώρας, η TURKSOM με διακηρυγμένο στόχο την εκπαίδευση 10.000 Σομαλών στρατιωτών κατά των ισλαμιστών της Al-Shabaab.


Παράλληλα, νέες συμφωνίες συνήφθησαν το 2024 για άμυνα, οικονομία και υδρογονάνθρακες δίνοντας στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO) αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης, ενώ τουρκικά πλοία αναπτύχθηκαν πέρυσι τόσο για την προστασία των εν λόγω συμφωνηθεισών δραστηριοτήτων ανοικτά των σομαλικών ακτών, όσο και για την καταπολέμηση της πειρατείας, ενώ υπήρχαν αναφορές πως η Άγκυρα θα συνέδραμε το υπό σοβαρή κρίση εδώ και δεκαετίες κράτος της Σομαλίας να δομήσει και ναυτικό.

Οι διαδικασίες, δε, επιταχύνονταν, καθώς όπως ανέφερε στις 4 Δεκεμβρίου το Middle East Eye, επικαλούμενο τον υπουργό Ενέργειας της Τουρκίας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, η Άγκυρα σχεδιάζει να ξεκινήσει υπεράκτιες γεωτρήσεις πετρελαίου το 2026, αφού, όπως δήλωσε, οι τουρκικές ομάδες ολοκλήρωσαν τις σεισμικές τους εργασίες σε τρία υπεράκτια τμήματα που έχουν παραχωρηθεί στην TPAO, το καθένα από τα οποία καλύπτει περίπου 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (σημειώνεται, δε, πως και το Oruç Reis είχε πραγματοποιήσει τρισδιάστατες έρευνες στην περιοχή μετά την αποστολή του στα ύδατα της Σομαλίας τον Οκτώβριο του 2024), με γεωτρήσεις παράλληλα να αναμένεται να ξεκινήσουν και στην ξηρά.

Αν ένα κράτος έμοιαζε να θορυβείται από τα παραπάνω, είναι η Αιθιοπία, ένα από τα μεγαλύτερα περίκλειστα κράτη στον κόσμο, που έχει υπογράψει Μνημόνιο Κατανόησης με τη Σομαλιλάνδη, προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στον Κόλπο του Άντεν και τελικά στην Ερυθρά Θάλασσα. Η συμφωνία που συνήφθη τον Ιανουάριο του 2024 προέβλεπε την παραχώρηση λιμανιού, με αντάλλαγμα την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από την Αντίς Αμπέμπα «εξόργισε» τη Σομαλία, με τον Ερντογάν να εμφανίζεται ως μεσολαβητής για τη διένεξή της με την Αιθιοπία. Ο Τούρκος πρόεδρος έφερε τον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας Abiy Ahmed και τον Πρόεδρο της Σομαλίας Hassan Sheikh Mohamud στην Άγκυρα, προκειμένου να κλείσουν τον Δεκέμβριο του 2024 μια (μάλλον έωλη) συμφωνία για τον τερματισμό της διαμάχης, χωρίς να διασαφηνίζεται αν η προηγούμενη συμφωνία Αιθιοπίας-Σομαλιλάνδης δεν ήταν πλέον σε ισχύ.

Ο κινεζικός παράγοντας

Την ίδια ώρα, η πιθανή de jure αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από άλλα κράτη της διεθνούς κοινότητας αφορά σαφώς και την Κίνα: Το Πεκίνο έχει επενδύσει στη Σομαλία στα πλαίσια και της κυριαρχίας του προς άγραν των «σπανίων γαιών» και όχι μόνο, προχωρώντας σε μια συμφωνία με το Μογκαντίσου ύψους 1,2 δις δολαρίων για τα έτη 2025-26. Το διμερές εμπόριο των δύο χωρών (που γιόρτασαν φέτος τα 65 χρόνια διπλωματικών τους σχέσεων) έφτασε τα 916 εκατομμύρια δολάρια το 11μηνο του 2025, ενώ παράλληλα η Σομαλία αποτελεί μέλος του Belt and Road Initiative, του «Δρόμου του Μεταξιού». Η Κίνα αντέδρασε με φόντο τα παραπάνω σφοδρά στην ισραηλινή κίνηση, την ώρα που στη Σομαλιλάνδη έχει σημαντική παρουσία ήδη η Ταϊβάν, με εταιρεία από την εν λόγω χώρα να έχει λάβει άδεια εξόρυξης λιθίου, που είναι κρίσιμο ιδίως στην κατασκευή μπαταριών. Η Σομαλιλάνδη, άλλωστε, θεωρείται πως έχει αξιοποιήσιμα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχοντας ήδη εκχωρήσει άδειες εξόρυξης σε μια βρετανική εταιρεία (Genel Energy) και σε μια εταιρεία από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (RAK Gas), με στόχο την έναρξη εξορύξεων εντός του 2026.

Η στάση των ΗΠΑ και η βάση-κλειδί

Οι ΗΠΑ δεν λείπουν από την εξίσωση: έχοντας υπερκεράσει την Κίνα σε επενδύσεις στην Αφρική το 2023 για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, με βάση στοιχεία του China Africa Research Initiative του Johns Hopkins University, η Ουάσιγκτον δεν διάκειται αρνητικά στην προοπτική ανεξαρτησίας της Σομαλιλάνδης. Πέραν των προσβλητικών αναφορών του στους Σομαλούς σε Υπουργικό Συμβούλιο στις αρχές του μήνα, με φόντο το μεταναστευτικό (π.χ. «Η χώρα τους βρωμάει», «απλά τρέχουν και σκοτώνουν ο ένας τον άλλον»), ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δηλώσει τον Αύγουστο πως «εξετάζουμε το θέμα αυτή τη στιγμή», χαρακτηρίζοντάς το «περίπλοκο».

china-usa-fdi-africa
Τα στοιχεία δείχνουν πόσα κεφάλαια (σε δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) επένδυσαν εταιρείες και από τις δύο χώρες στην Αφρική με τη μορφή άμεσων επενδύσεων ή απέσυραν από εκεί κατά το αντίστοιχο έτος. Με το γαλάζιο χρώμα συμβολίζεται η Κίνα, με το σκούρο μπλε χρώμα οι ΗΠΑ. Γράφημα: Deutsche Welle


Ο πρόεδρος της Σομαλιλάνδης, Αμπντιραχμάν Μοχάμεντ Αμπντουλάχι, είχε δε δηλώσει τον Μάιο στη βρετανική εφημερίδα Guardian ότι ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων στρατιωτικοί και ο ανώτατος αξιωματούχος των ΗΠΑ για το Κέρας της Αφρικής, Μπράιαν Κούσμαν, είχαν επισκεφθεί την περιοχή, λέγοντας ότι η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ήταν «θέμα χρόνου. Δεν είναι το αν, αλλά το πότε και ποιος θα ηγηθεί της αναγνώρισης».

Σύμφωνα, δε, με την εφημερίδα Guardian, η αμερικανική βάση Camp Lemonnier στο γειτονικό Τζιμπουτί θεωρείται «βάση κλειδί», με την Ουάσιγκτον να ανησυχεί για την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην Αφρική.

camp-lemonnier-djibouti-somaliland


Σημειώνεται τέλος πως τον Ιούνιο του 2025, ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Scott Perry της Πενσυλβάνια υπέβαλε νομοσχέδιο για την επίσημη αναγνώριση της Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης, ενώ τονν Αύγουστο, ο (επίσης Ρεπουμπλικανός) γερουσιαστής Ted Cruz του Τέξας, ο οποίος προεδρεύει της Υποεπιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας για την Αφρική, κάλεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναγνωρίσουν επίσημα τη Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης.