Αυτήν τη στιγμή, που γίνονται προσπάθειες για ειρήνη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ύστερα από 46 μήνες πολέμου, συμβαίνουν τα εξής: οι Ρώσοι αποκαλούν τους Ευρωπαίους «πολεμοκάπηλους», ο Σεργκέι Λαβρόφ καταγγέλλει ουκρανική επίθεση στο σπίτι του Βλαντίμιρ Πούτιν με drones, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ χρησιμοποιεί τις λέξεις «Χάρος» και Ζελένσκι στην ίδια πρόταση, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας δηλώνει ανερμάτιστα ότι δεν εμπιστεύεται τον ομόλογό του της Ρωσίας, οι Αμερικανοί θέλουν να δώσουν όλο το Ντονμπάς στους Ρώσους και ο Πούτιν έχει απειλήσει την Ευρώπη με πόλεμο, ενώ δεν δείχνει διάθεση να υπαναχωρήσει για ολική κυριαρχία στο μεγαλύτερο σταθμό πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη, στο Ενέργονταρ, που αυτήν τη στιγμή ελέγχει ο στρατός των εισβολέων. 

Διαβάστε: Ρωσία: Μεταφέρει πυραύλους που δέχονται πυρηνικές κεφαλές στη Λευκορωσία - Η Συμμαχία των Προθύμων δεν πιστεύει τον Πούτιν για την επίθεση στο σπίτι του

Επιπλέον, η Συμμαχία των Προθύμων πιστεύει τον Ζελένσκι και κατηγορεί τους Ρώσους για δικαιολογίες προκειμένου να κλιμακώσουν τις επιθέσεις τους και οι Ουκρανία δεν θέλουν καν να ακούνε ότι τα εδάφη που ελέγχει ο στρατός τους στην περιφέρεια του Ντονμπάς θα περάσουν σε ρωσική κατοχή. Επιπλέον, και η πρόταση για αποστρατιωτικοποιημένη και ουδέτερη ζώνη στο Ντόνετσκ, που θα ελέγχεται από την Ουκρανία, έχει πέσει σε τοίχο. Το δεύτερο σκέλος, όχι το πρώτο. Οι Ρώσοι θα συμφωνούσαν στην ουδέτερη ζώνη, εφόσον ανήκε στην Ομοσπονδία της Ρωσίας. 

Πόλεμος στην Ουκρανία: Ζητείται εμπιστοσύνη

Ο Ντόναλντ Τραμπ, εξάλλου, μίλησε για «ένα ή δύο πολύ δύσκολα, πολύ επίπονα ζητήματα», που «τορπιλίζουν» το σχέδιο ειρήνης. Για δύο κάνει λόγο και το BBC. Δηλαδή, το εδαφικό και ο πυρηνικός σταθμός του Ενέργονταρ. Τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στο Ντονμπάς; Οι ρωσικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής Λουγκάνσκ στα ανατολικά, αλλά λίγο περισσότερο από το 75% του Ντόνετσκ, και ο Πούτιν τα θέλει όλα, συμπεριλαμβανομένων των υπόλοιπων πόλεων «ζώνης οχυρών» Σλοβιάνσκ και Κραματόρσκ. Ο Ζελένσκι απαντά σε αυτό: «Δεν μπορούμε απλά να αποσυρθούμε, είναι παράνομο. Δεν είναι μόνο ο νόμος. Εκεί ζουν άνθρωποι, 300.000 άνθρωποι… Δεν μπορούμε να χάσουμε αυτούς τους ανθρώπους».

Στο Κίεβο, πάντως, σαρκάζουν και την τοποθέτηση του Κρεμλίνου για διαπραγματεύσεις σε τελικό στάδιο, αλλά και το αίτημα περί εμπιστοσύνης μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών. Όταν ο Τραμπ είπε ότι ο Πούτιν «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει… συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας ενέργειας… σε πολύ χαμηλές τιμές», ο Ζελένσκι δήλωσε χωρίς μαλλιά στη γλώσσα: «Δεν εμπιστεύομαι τους Ρώσους και… δεν εμπιστεύομαι τον Πούτιν, ο οποίος δεν επιθυμεί την επιτυχία της Ουκρανίας». Ο Ουκρανός Πρόεδρος έχει προγραμματισμένη για τις 6 Ιανουαρίου συνάντηση στη Γαλλία, με τους Εμανουέλ Μακρόν, Κιρ Στάρμερ και Φρίντριχ Μερτς. Αναφέρεται η σημασία της, αν και δεν είναι εύκολο να γίνει κατανοητό το ποια είναι αυτή. 

Τι συμβαίνει με την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη

Η διαφωνία σε ό,τι αφορά την αποστρατιωτικοποιημένη ή ελεύθερη οικονομική ζώνη αφορά στο ποιος θα έχει τον έλεγχο. Εφόσον αποσυρθούν οι στρατοί, σε ποιον θα ανήκει. Η τρέχουσα γραμμή επαφής θα ελέγχεται τότε από διεθνείς δυνάμεις. Ο Πούτιν έχει τονίσει πως αν δεν γίνουν αυτά που θέλει στο Ντονμπάς -τα οποία δεν είναι περίπλοκα, αφού θέλει όλο το Ντονμπάς- έχει όλο το χρόνο του κόσμου ώστε ο στρατός της Ρωσίας να το κατακτήσεις. Εκτιμήσεις, πάντως, που είναι απότοκα υπολογισμών με τον τρέχοντα ρυθμό προέλασης, κάνουν λόγο για τον Αύγουστο του 2027. Αυτές έχουν κάνει αναλυτές του Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου. Αμφιβάλλουν, δε για το  αν καταφέρουν να διατηρήσουν τον τρέχοντα ρυθμό προώθησής τους – κάτι που δεν είναι δεδομένο.

Ο συμβιβασμός του Ζελένσκι θα απαιτούσε επίσης την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από άλλες περιοχές του ουκρανικού εδάφους όπου διατηρούν περιορισμένη παρουσία, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Χάρκοβο και Σούμι στο βορρά, Ντνιπροπετρόφσκ στο ανατολικό τμήμα και Μικόλαϊφ στο νότο. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά το Ντονμπάς, οι Ρώσοι συμβιβάζονται έως ενός σημείου. Ο απεσταλμένος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ δήλωσε πρόσφατα ότι «είναι απολύτως πιθανό να μην υπάρχουν στρατεύματα ούτε ρωσικά ούτε ουκρανικά». Το έδαφος, πάντως, όπως υπογράμμισε, θα αποτελεί μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Ο πυρηνικός σταθμός του Ενέργονταρ

Από τον Μάρτιο του 2022, η Ρωσία έχει καταλάβει τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης στο Ενεργοντάρ, στις όχθες του ποταμού Δνείπερου.
Ωστόσο, οι έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες του σταθμού Ζαπορίζια δεν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια -όλοι βρίσκονται σε κατάσταση ψυχρής διακοπής λειτουργίας για περισσότερα από τρία χρόνια- και η εξωτερική τροφοδοσία ηλεκτρικής ενέργειας από την Ουκρανία διατηρεί τον σταθμό σε λειτουργία για να αποτρέψει την κατάρρευση.

Για να τεθεί ξανά σε λειτουργία, χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, εν μέρει για την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου υδροηλεκτρικού φράγματος Καχόβκα, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την παροχή νερού ψύξης στο εργοστάσιο. Η Ουκρανία πιστεύει ότι η περιοχή πρέπει επίσης να αποστρατιωτικοποιηθεί και να μετατραπεί σε ελεύθερη οικονομική ζώνη. Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, η πρόταση των ΗΠΑ είναι να διαχειριστούν το εργοστάσιο ως κοινή επιχείρηση με τη Ρωσία και την Ουκρανία. Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι αυτό είναι μη ρεαλιστικό και ότι, αντ’ αυτού, οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα μπορούσαν να το διαχειριστούν από κοινού σε αναλογία 50-50, με τις ΗΠΑ να αποφασίζουν πού θα πηγαίνει το ήμισυ της ενέργειας – υπονοώντας ότι θα πηγαίνει στη Ρωσία.

Το πρόβλημα της Ουκρανίας είναι ότι η Ρωσία δεν θα το αφήσει. Ο επικεφαλής της ρωσικής πυρηνικής υπηρεσίας Rosatom, Αλεξέι Λικάτσεφ, έχει τονίσει φυσικά πως μόνο η Ρωσία μπορεί να το λειτουργήσει και να διασφαλίσει την ασφάλειά του. Ωστόσο, το το ενδεχόμενο η Ουκρανία να μπορεί να χρησιμοποιεί την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το εργοστάσιο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας, είναι ανοιχτό. Το αληθινό ζήτημα είναι ότι οι Ουκρανοί δεν εμπιστεύονται τους Ρώσους. Δεν θεωρούν ότι θα τηρούσαν τέτοια συμφωνία, αν αυτή υπήρχε. 

Οι εγγυήσεις

Το Κίεβο έχει ζητήσει από τους ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης εγγυήσεις ασφάλειας, ώστε να εξασφαλιστεί μια αντίδραση τύπου ΝΑΤΟ σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης. Η Ουκρανία επιδιώκει επίσης να διατηρήσει στρατό 800.000 ανδρών. Αν και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ενδέχεται να υπογράψουν συμφωνία για την ασφάλεια, η Ρωσία δεν θα δεχτεί την παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Οι οικονομικές απώλειες για την Ουκρανία έχουν εκτιμηθεί σε 800 δισ. δολάρια (600 δισ. λίρες), οπότε ένα άλλο βασικό ζήτημα είναι το πόσο θα συνεισφέρει η Ρωσία σε αυτό. Οι ΗΠΑ συζητούν για ένα κοινό επενδυτικό ταμείο με την Ευρώπη και η Ρωσία διαθέτει περιουσιακά στοιχεία αξίας 210 δισ. ευρώ (183 δισ. λίρες) στην Ευρώπη. Φυσικά, τα περίφημα «παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία» εξετάζεται ο τρόπος που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την Ουκρανία παρά το απαγορευτικό που έχει βάλει η Μόσχα. Σε ό,τι αφορά την ένταξη της Ουκρανίας στο NATO, ο ίδιος ο Ζελένσκι είπε ότι δεν την θέλει, αν και εφόσον βρεθεί κοινή γραμμή στο εδαφικό. 

Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί επίσης ένα πιθανό εμπόδιο, ίσως λιγότερο για τη Ρωσία από ό,τι για τις χώρες που προηγούνται της Ουκρανίας στην ουρά για ένταξη στην ΕΕ. Λίγοι πιστεύουν ότι θα συμβεί πολύ σύντομα. Θα μπορούσαν οι Ουκρανοί να ψηφίσουν για μια συμφωνία; Ο Ουκρανός ηγέτης επικαλέστηκε δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι το 87% των Ουκρανών επιθυμεί την ειρήνη, ενώ ταυτόχρονα το 85% απορρίπτει την αποχώρηση από το Ντονμπάς.  Επομένως, θεωρεί ότι ουδεμία απόφαση για το Ντονέτσκ και συνολικά το σχέδιο 20 σημείων είναι εφικτό να ληφθεί χωρίς δημοψήφισμα και 60ήμερη εκεχειρία για την προετοιμασία του: «Ένα δημοψήφισμα είναι ο τρόπος για να το αποδεχθούμε ή να το απορρίψουμε». Το Κρεμλίνο δεν το θέλει, μιλώντας για παρατεταμένες συγκρούσεις, και ο Τραμπ συμφωνεί. Ο Ζελένσκι, που ζητά εγγυήσεις ασφαλείας είτε για δημοψήφισμα είτε για εκλογές, τονίζει ότι ο λαός πρέπει να αποφασίσει για αυτά τα ζητήματα.