Του Μάνου Οικονομίδη

Twitter@EmOikonomidis

Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα: Το δέος που προκαλεί η ηχώ του ονόματος των ΗΠΑ, αναφορικά με τη διεθνή επιρροή… ανεξαρτήτως εποχής, αποτελεί από μόνο του σημείο αναφοράς για την προχωρημένη εμπλοκή της Ουάσινγκτον στο ελληνικό πρόβλημα. Και την πρόδηλη αγωνία της διακυβέρνησης Ομπάμα για την ομαλή ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης της Αθήνας με το Βερολίνο, συγγνώμη… με τις Βρυξέλλες.
Τα χτυποκάρδια (σχήμα λόγου) στην πέραν του Ατλαντικού όχθη, δεν έχουν φυσικά ως αφετηρία την… παθιασμένη αγάπη του αμερικανικού παράγοντα για την Ελλάδα. Το μόνο πάθος που παραδοσιακά διακρίνει την αμερικανική ηγεσία άλλωστε, όπως και κάθε άλλη χώρα που διεκδικεί την επιβολή της στον διεθνή ανταγωνισμό ως “ηγέτιδα”, είναι το πάθος για ανακυττάρωση της κυριαρχίας της, και μάλιστα σε μια εξαιρετικά σύνθετη περίοδο, λόγω των “κρυφών γωνιών” της παγκοσμιοποίησης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες λοιπόν ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα έχει στην παγκόσμια οικονομία μια κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. Μια χρεοκοπία. Το… θρυλικό Grexit. Επειδή, σε αντίθεση με όλες τις υπόλοιπες κυβερνήσεις που θεωρούνται… άμεσα ενδιαφερόμενες, ακόμη και σε αντίθεση με τη γερμανική κυβέρνηση, οι ΗΠΑ είναι αναγκασμένες να διαδραματίζουν ρόλο “χωροφύλακα” για ολόκληρο τον πλανήτη. Και την ευημερία του, τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνονται εκείνες.
Η Ουάσινγκτον γνωρίζει ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η χρεοκοπία μιας χώρας που παραμένει ενεργό μέλος της ευρωζώνης, δεν θα επηρεάσει απλά και μόνο την ευρωζώνη. Θα επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη. Με απρόβλεπτες συνέπειες. Μπορεί να είναι διαχειρίσιμες; Μπορεί. Όχι πιθανότατα, αλλά μπορεί. Με τον υποθετικό σύνδεσμο ωστόσο, κανείς δεν σχεδιάζει σοβαρά το μέλλον του. Πόσο μάλλον η μοναδική υπερδύναμη που μας κληρονόμησε ο Ψυχρός Πόλεμος.
Στον αντίποδα υπάρχει η ρητορική του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε περί “διαχειρίσιμων” συνεπειών μιας ελληνικής χρεοκοπίας. Στη λογική ότι η ευρωζώνη είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένη, και η “έκθεση κινδύνου” των υπολοίπων οικονομιών στη μαύρη τρύπα της Αθήνας, είναι σαφώς μικρότερη. Την ώρα που ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών κλείνει τις παραπάνω φράσεις, από μέσα του χαμογελάει με νόημα. Επειδή γνωρίζει ότι δεν λέει την αλήθεια. Ή μάλλον, λέει… μέρος της αλήθειας.
Αν κάποιος είναι καλύτερα προετοιμασμένος για την ελληνική χρεοκοπία, δεν είναι η ευρωζώνη ως ενιαίο σύνολο. Είναι η Γερμανία. Η οποία φυσικά αποτελεί την ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας, και πέραν κάθε αμφισβήτησης τη μόνη οικονομία που παράγει πρωτογενώς. Υπό προϋποθέσεις δηλαδή, είναι μια οικονομία που, για κάποιο, μικρό διάστημα, μπορεί να σταθεί στον μικρόκοσμό της. 
Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ειδικά όταν η ελληνική χρεοκοπία θα έχει επηρεάσει όλη την υπόλοιπη ευρωζώνη, και κατά συνέπεια το σύνολο μιας παγκόσμιας οικονομίας που δεν έχει ξεπεράσει την κρίση του 2008. Ποιός πιστεύει σοβαρά ότι η Γερμανία θα… βάλει πλάτη για την ευρωζώνη, όταν θα πρέπει να ενδιαφερθεί πρωτίστως για τα του οίκου της; Ας είμαστε σοβαροί.
Την ίδια ώρα, θα κορυφώνεται ο πόλεμος των δυο κόσμων, ΗΠΑ και Γερμανίας, για το ποιός θα κερδίσει τα περισσότερα από την κρίση την οποία προκάλεσε η ίδια η Αμερική, με την προσχεδιασμένη κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008, ως κληρονομιά… μίσους της διακυβέρνησης Μπους στην επερχόμενη έλευση του Μπαράκ Ομπάμα. 
Τα δεδομένα είναι σύνθετα: Από το καλοκαίρι και μέχρι τον Νοέμβριο του 2016, στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού θα υπάρχει λειτουργία… στο ρελαντί, λόγω της προετοιμασίας και της τελικής μάχης για τις προεδρικές εκλογές του 2016, που εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα κομίσουν “αλλαγή καθεστώτος”, με την εκλογή Ρεπουμπλικανού στον Λευκό Οίκο, μετά από 8 χρόνια διακυβέρνησης των Δημοκρατικών υπό τον Μπαράκ Ομπάμα.
Την ίδια ώρα, η αμερικανική οικονομία που έδειχνε έτοιμη να πατήσει γκάζι προς… θηριώδεις για τη συγκυρία ρυθμούς ανάπτυξης, το… ξανασκέφτεται, λόγω της παγκόσμιας αβεβαιότητας, όπως αποδεικνύει ο δισταγμός της διαδόχου του Μπεν Μπερνάνκι στη Fed, Τζάνετ Γιέλεν, να αυξήσει και πάλι τα (μηδενικά) επιτόκια του δολαρίου. 
Και οι Γερμανοί βέβαια από την πλευρά τους, γνωρίζουν ότι η λιτότητα την οποία το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε επέβαλε στο σύνολο της ευρωζώνης, ως αμυντικογενή μηχανισμό για ανάσχεση της παγκόσμιας κρίσης, είχε την αναπόφευκτη αρνητική συνέπεια να μειωθεί η αγοραστική δύναμη όλων των (υπόλοιπων) λαών της Ευρώπης. Με αποτέλεσμα, οι Γερμανοί βιομήχανοι… χορηγοί της πολιτικής ηγεσίας του Βερολίνου, να βλέπουν τους δυνητικούς αγοραστές των προϊόντων τους να μειώνονται. 
Σε μια τέτοια ισορροπία τρόμου, οι ΗΠΑ έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία από τη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη, για τις ολέθριες συνέπειες που θα είχε για την παγκόσμια οικονομία μια ελληνική χρεοκοπία, για τον εξαιρετικά απλό λόγο ότι…. βίωσαν από πρώτο χέρι τις συνέπειες της κρίσης που οι ίδιοι προκάλεσαν το 2008.
Η ρητορική της… ελαφριάς ανάλυσης, ήταν και τότε παρόμοια. Ποιός ασχολείται με μια “μικρή” (σε σχέση με τους κολοσσούς της Wall Street) τράπεζα σαν τη Lehman Brothers; Όπως αποδείχτηκε, η προβληματική του ερωτήματος βρίσκεται στην ίδια τη φύση του. Γιατί, ανεξαρτήτως του μεγέθους, η συγκεκριμένη ανάλυση προσπερνά τον άγραφο και μη αναστρέψιμο κανόνα, ότι η οικονομία είναι πρωτίστως ψυχολογία. Η χρεοκοπία της Lehman Brothers ποδοπάτησε το αίσθημα ασφάλειας του μέσου Αμερικανού προς το τραπεζικό σύστημα. Και ακολούθησαν… χαριτωμένες στιγμές, από τις οποίες η Wall Street αδυνατεί μέχρι και σήμερα να συνέλθει.
Έτσι και με μια χρεοκοπία της Ελλάδας, πέραν των άμεσων συνεπειών, που για άλλους θα είναι μεγάλες και για άλλους μικρότερες, το μη αναστρέψιμο πρόβλημα θα είναι ότι οι διεθνείς κερδοσκόποι θα “λοκάρουν” στην… επόμενη. Δηλαδή στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, ακόμη και τη Γαλλία, ως χώρες με προβληματικές οικονομίες, που θα μπορούσαν να βρεθούν επίσης στο χείλος του γκρεμού, μετά την Ελλάδα. Όσα… ευρώ κι αν τυπώσει ο Μάριο Ντράγκι, “αγοράζοντας” επί της ουσίας χρέος. 
Από τη στιγμή που μια τέτοια προβληματική θα κυριαρχήσει στη δημόσια σφαίρα, έχει ανατροφοδοτούμενη δυναμική. Και δεν ανακόπτεται.
Αυτό μάλλον το καταλαβαίνουν καλύτερα οι Αμερικανοί, επειδή μας χωρίζει… ωκεανός. Μεταξύ μας, το αντιλαμβάνονται και οι Ευρωπαίοι. Απλώς δεν μπορούν να το παραδεχτούν με τέτοια άνεση και ένταση.