Η Γερμανία έχει και επισήμως την επόμενη καγκελάριο -την ίδια που είχε και τα τελευταία 13 χρόνια. Μετά την δύσκολη έκβαση των τελευταίων εκλογών, ένα ναυάγιο όταν προσπάθησε να φτιάξει κυβέρνηση με τους Φιλελεύθερους και το «ξεπούλημα» στους Σοσιαλδημοκράτες για υπάρξει νέος Μεγάλος Συνασπισμός, η γερμανική Βουλή την εξέλεξε καγκελάριο με 364 «ναι». 

«Σας ρωτώ: Δέχεστε την εκλογή;» ρώτησε την Μέρκελ ο πρόεδρος της Βουλής Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος. «Ναι, κύριε πρόεδρε, την δέχομαι» απάντησε. 

Ανομολόγητη γνώση στην Γερμανία: Αυτή είναι η τελευταία φορά που θα γίνει αυτός ο διάλογος. Η Μέρκελ ξεκινά αυτό που αναμένεται να είναι η τέταρτη και τελευταία της θητεία. 

Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας δεν ήταν εντελώς καλό: Σημαίνει πως η καγκελάριος έχει μόνο εννέα έδρες πλειοψηφία και ότι τουλάχιστον 35 βουλευτές του Μεγάλου Συνασπισμού δεν την ψήφισαν. Ελάχιστα όμως ενδιαφέρει αυτό την Μέρκελ, το κομματικό της στρατόπεδο ή τους συγκυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες. 

Αξίζει κανείς να κάνει ένα βήμα και να θυμηθεί την πρώτη φορά που η Μέρκελ εξελέγη καγκελάριος: Το 2005, η πρώην «χαϊδεμένη» του Χέλμουτ Κολ έβαζε στα γερμανικά λεξικά την λέξη «καγκελαρίνα» ως πρώτη γυναίκα στην ηγεσία την εποχή που -η σύγκριση δείχνει πολλά- στο Παρίσι πρόεδρος ήταν ο Σιράκ, στο Λονδίνο πρωθυπουργός ο Μπλαιρ, στις ΗΠΑ πρόεδρος ο Τζορτζ Ο. Μπους, στην Ιταλία μεσουρανούσε ο Μπερλουσκόνι και στην Αθήνα πρωθυπουργός ήταν ο Κώστας Καραμανλής. Οι εποχές εκείνες φαντάζουν αιώνες πριν. 

Ακόμη περισσότερα δείχνει η σύγκριση με το σήμερα: Στο Παρίσι ο Μακρόν εξελέγη πρόεδρος πάνω στις στάχτες του παλιού δικομματικού συστήματος, στο Λονδίνο η Μέι έγινε «εξ ανάγκης» πρωθυπουργός χαμένη στο Brexit, η Ιταλία ψάχνει την άκρη ανάμεσα στα Πέντε Αστέρια και την ξενοφοβική Λέγκα ενώ το δικό της πολιτικό σύστημα επίσης κατέρρευσε. Στον δε Λευκό Οίκο κάθεται ο Τραμπ. 

Ο χρόνος της Μέρκελ όμως τελειώνει. Όχι γιατί είναι «παιδί» άλλων εποχών, απλά επειδή τέτοια είναι η παράδοση στη Γερμανία που επιτάσσει στους καγκελαρίους να γνωρίζουν πότε να φεύγουν. 

Όλα ίδια; Όχι -απλώς μοιάζουν ίδια

Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει κανείς είναι να πιστέψει, επειδή η καγκελάριος είναι ίδια με πριν και κυβερνητικός συνασπισμός είναι ο ίδιος με πριν, ότι στη Γερμανία όλα έχουν μείνει ίδια με πριν τις εκλογές. Κάθε άλλο: Δεν ήταν μόνο το σοκ της επέλασης του λαϊκιστικού AfD που αλλάζει τα δεδομένα. Ακόμη και η ίδια η «αιώνια καγκελάριος» γνωρίζει ότι έχει πια χάσει την παντοδυναμία της. 

Αν είχαν αποτύχει πριν από έναν μήνα και οι συνομιλίες με το SPD για Συνασπισμό, η Μέρκελ θα είχε χάσει πάρα πολλά και μάλλον το τέλος της θα είχε έρθει απότομα. Η επανεκλογή της δεν είναι αναμενόμενος θρίαμβος: Ήταν, από αυτήν την άποψη, το «παρά λίγο» (οι 35 βουλευτές της συγκυβέρνησης που δεν την ψήφισαν την Τρίτη λειτουργούν απλώς ως υπενθύμιση).

Το ερώτημα είναι πού αποδίδεται αυτό το «φαινόμενο Μέρκελ που τελειώνει» (όπως, λίγο πολύ, γράφουν την Τρίτη οι περισσότερες γερμανικές εφημερίδες). Αρχηγός ενός κεντροδεξιού προς συντηρητικού πολιτικού στρατοπέδου, η Μέρκελ έχει καταλήξει εδώ και χρόνια πολύ πιο κεντρώα από ό,τι η παράδοση του κόμματός της. Αρκετά κεντρώα για να την ψηφίσουν περισσότεροι Γερμανοί, αλλά υπερβολικά κεντρώα για κάποιους ψηφοφόρους των Χριστιανοδημοκρατών -εκεί αποδίδεται, αντίστροφα, η ενίσχυση του AfD- και το κόμμα δεν μιλούσε όσο η Μέρκελ κέρδιζε τις εκλογές. Οι Χριστιανοδημοκράτες ακολουθούσαν τις τελευταίες δεκαετίες έναν πολιτικό νόμο: Πιο δεξιά από αυτούς, δεν έπρεπε να υπάρχει τίποτε εντός του συνταγματικού τόξου. Η μετριοπάθεια της Μέρκελ αυτό το εξαφάνισε. 

Σε έναν κόσμο που ισχυροί ηγέτες είναι (προς το παρόν) οι Τραμπ, Πούτιν ή ο Κινέζος Σι και οι ευρωπαϊκές ηγεσίες είναι πάντα υπό αίρεση, η Γερμανία μόνο φαινομενικά είναι εξαίρεση. Η οικονομική της ευρωστία θέτει προσωρινά στην άκρη την στροφή που, πιο αργά, συντελέστηκε και στη Γερμανία. 

Η καγκελάριος που επέμεινε στο κέντρο

Σήμα κατατεθέν της ήταν ένα: Ο ανελέητος πραγματισμός, μακριά από ιδεολογία (για αυτό και οι σκληροί Χριστιανοδημοκράτες συνοφρυώνονταν πολλές φορές, αλλά κανείς δεν πειράζει το «άλογο» που κερδίζει), το να πηγαίνει με το ρεύμα του κέντρου και στην ανάγκη να αλλάζει και θέση. Πρώτο δείγμα στροφής ήταν η απομάκρυνση από την πυρηνική ενέργεια. Μία μόνο φορά πήγε ξεκάθαρα αντίθετα από το «κοινό αίσθημα» που αποτύπωναν οι δημοσκοπήσεις -στην «ελληνική υπόθεση»-  και άλλη μία πόνταρε στο «κοινό αίσθημα» έξω από το κόμμα της -στο προσφυγικό. Το τελευταίο ήταν που της στοίχισε περισσότερο: Από δήθεν «τεφλόν καγκελάριος» έγινε ευάλωτη, πρώτη φορά στα τόσα χρόνια αμφισβητήθηκε και κινδύνευσε (κάτι μάλιστα που δεν είχε συμβεί ούτε όταν η Γερμανία περνούσε δύο διαστήματα οικονομικής κρίσης, την διεθνή του 2007/08 και την ευρωκρίση).

Ίσως όμως πιο χαρακτηριστικό για το πώς πολιτεύτηκε η Μέρκελ, και γιατί το προφίλ της «συναινετικής νοικοκυράς» που έχει καλλιεργήσει, είχε διαχρονικά τέτοια πολιτική επιτυχία, είναι ένα σχετικά μικρότερο ζήτημα το καλοκαίρι του 2017. Τότε, οι Σοσιαλδημοκράτες έσπασαν τη συμφωνία με την Μέρκελ και έφεραν στη Βουλή τη νομοθέτηση του γκέι γάμου.

Η Γερμανία ήταν μέχρι το καλοκαίρι η τελευταία χώρα της δυτικής Ευρώπης που δεν τον είχε ψηφίσει και αυτό επειδή η Μέρκελ ήταν αντίθετη (είχε κάνει την αδιάφορη ακόμη κι όταν η καθολική Ιρλανδία ψήφιζε, και μάλιστα με δημοψήφισμα, τον γκέι γάμο). Όταν το νομοσχέδιο ήρθε στη γερμανική Βουλή, η Μέρκελ έκανε το εξής βήμα: Επέτρεψε ψήφο κατά συνείδηση. Έτσι άνοιξε τον δρόμο για τους βουλευτές (και τους δικούς της) που, όπως και η χώρα, ήταν έτοιμοι. Όμως η ίδια η Μέρκελ ψήφισε... όχι. Ο γκέι γάμος πέρασε, η καγκελάριος είχε ψηφίσει όχι. 

Υπό άλλες συνθήκες, αυτό θα ήταν ήττα. Όμως τι είχε συμβεί πραγματικά λίγο πριν τις εκλογές, με την Μέρκελ να κάνει τον Πόντιο Πιλάτο; Χάρη σε αυτήν (επειδή σήκωσε ψηλά τα χέρια), ο γκέι γάμος ψηφίστηκε ενώ εκείνη καταψήφισε. Το αποτέλεσμα ήταν: Είτε ήταν κάποιος υπέρ είτε κατά γκέι γάμου, δεν θα είχε πρόβλημα στη συνέχεια να ψηφίσει την Μέρκελ. 

Τέτοιου είδους στάση εξηγεί γιατί η Μέρκελ, σε όλη τη διάρκεια της πολιτείας της, είδε να δικαιώνεται το ότι επένδυσε στο κέντρο (ήταν μέχρι και το σύνθημά της στις προηγούμενες εκλογές). 

Τι θα γίνει στους Χριστιανοδημοκράτες μετά την Μέρκελ; Όταν η Μέρκελ φύγει δεν παραδώσει μόνο μία διαφορετική Γερμανία, αλλά και ένα διαφορετικό κόμμα. Το οποίο όντως πια δεν έχει το μονοπώλιο της δεξιάς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχασε.

Προ εβδομάδων, το CDU προχώρησε σε συνέδριο και αναδείχθηκαν τα στελέχη εκείνα που θα είναι ηγετικά την μεθεπόμενη ημέρα. Το προφίλ τους ταιριάζει περισσότερο με την Μέρκελ που επένδυσε στο κέντρο παρά με τα ηγετικά στελέχη του CDU δύο ή τρεις δεκαετίες πριν. Το ίδιο ισχύει και για κάποιο τμήμα των ψηφοφόρων τους. Κατ' επέκταση, το ίδιο ισχύει και για τη Γερμανία.