Tο κρυφό δωμάτιο είχε μείνει κλειστό για δεκαετίες.

To 2005 μια ανακάλυψη στην Αγία Σοφία αποκάλυψε το «κρυφό ιερό» στο οποίο είχε καταφύγει τον Μάιο του 1453 ο βυζαντινός ιερέας για να κάνει τη θεία λειτουργία που είχε διακοπεί στον ιερό της Αγίας Σοφίας μετά την εμφάνιση του Μωάμεθ του κατακτητή.

Ενα «μυστικό» δωμάτιο στην Αγία Σοφία, που άνοιξε έπειτα από 35 χρόνια, ξετύλιξε μια ιστορία που μοιάζει με παραμύθι. Οταν άνοιξε η πόρτα της ξεχασμένης κάμαρας, που ακόμη και η διεύθυνση του Μουσείου της Αγίας Σοφίας αγνοούσε, αποκαλύφθηκε το εργαστήρι του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα Γκάσπαρο Φοσάτι (1809 - 1883), ο οποίος, ακολουθώντας την εντολή που είχε λάβει από τον σουλτάνο, αναστήλωσε πλήρως το μνημείο στη διάρκεια της περιόδου 1847 - 1849.

Το εργαστήρι του Φοσάτι είχε παραμείνει «κρυμμένο» πίσω από τη λυόμενη κατασκευή για τους φύλακες. Εντοπίστηκε όταν η νέα διευθύντρια του Μουσείου της Αγίας Σοφίας, Ζαλέ Ντεντέογλου, ρώτησε αν υπάρχει χώρος που να μην έχει ανοιχτεί. Τότε κάποιος μίλησε για το κλειστό δωμάτιο.

Πίσω από την κλειστή πόρτα, μια εφημερίδα του 1968, αφημένη πάνω σε ένα πάγκο σκεπασμένο με σκόνη, μαρτυρούσε ότι το δωμάτιο είχε να ανοιχτεί από τότε. Από τους πάγκους, τα σχέδια, τα υλικά αναστήλωσης, μια σκαλωσιά βάρους 10 τόνων, τις αυθεντικές σιδεριές των τρούλων, τα κιούπια, τους αμφορείς, καθώς και τα μικρά κομμάτια από χρυσά ψηφιδωτά, οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι βρίσκονταν μέσα στο εργαστήρι του Φοσάτι.

Το κλειδί της πόρτας που οδήγησε στο εργαστήρι του Φοσάτι δεν βρέθηκε. Η διευθύντρια του μουσείου διέταξε να σπάσουν την κλειδαριά και να ανοιχτεί το δωμάτιο παρουσία μαρτύρων. Τα ευρήματα θα αξιολογηθούν και ορισμένα από αυτά ενδέχεται να εκτεθούν στη στοά του μνημείου, η οποία θα καθαριστεί ώστε να καταστεί επισκέψιμη.

Κάτω από τις οδηγίες του Ιταλού αρχιτέκτονα είχαν ανανεωθεί τα επιχρίσματα των εσωτερικών και εξωτερικών τοίχων του μνημείου, είχαν αποκαλυφθεί και καθαριστεί τα ψηφιδωτά, τα οποία εν συνεχεία καλύφθηκαν εκ νέου με λεπτό επίχρισμα.

Ο Γκάσπαρε Φοσάτι, μετά τη διαμονή του στη Ρώμη όπου διακρίθηκε στο σχέδιο, αναγορεύτηκε σε αυλικό αρχιτέκτονα και εργάστηκε για λογαριασμό του τσάρου στην Αγία Πετρούπολη. Το 1837 μετέβη στην Κωνσταντινούπολη για να αναλάβει την ανέγερση της ρωσικής πρεσβείας. Η δουλειά του εντυπωσίασε τον σουλτάνο, που του παρήγγειλε την αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας.

Η κρύπτη αυτή αποτελεί κατά την ελληνική παράδοση το «κρυφό ιερό» όπου συνεχίστηκε από τον ιερέα η λειτουργία και έκλεισε ερμητικά μετά το πέρας της σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί ανέπαφη.

Δείτε τα σχετικά βίντεο που ακολουθού: