Κάθε χρόνο στις 7 Απριλίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, που για το 2014 είναι αφιερωμένη στα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές.

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας, το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. διοργανώνει τη Δευτέρα 7 Απριλίου 2014 δράσεις για την ενημέρωση του κοινού για τα μέτρα ατομικής προστασίας από τους διαβιβαστές. Εξειδικευμένο προσωπικό θα βρίσκεται σε ειδικά διαμορφωμένα stands στην Αθήνα, στην πλατεία Κλαυθμώνος από τις 10:00 έως τις 15:00 και στη Θεσσαλονίκη, στην πλατεία Αριστοτέλους από τις 09:00 έως τις 18:00.

Οι διαβιβαστές (vectors), όπως κουνούπια, σκνίπες, τσιμπούρια (κρότωνες), κοριοί κλπ μεταδίδουν μικροοργανισμούς και παράσιτα σε ζώα και ανθρώπους. Τα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές εμφανίζονται πιο συχνά σε τροπικές περιοχές και μέρη όπου η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό είναι προβληματική και δεν υπάρχει σύστημα διαχείρισης αποβλήτων. 

Το πλέον θανατηφόρο νόσημα που μεταδίδεται με διαβιβαστές παγκοσμίως είναι η ελονοσία, η οποία μόνο το 2010 προκάλεσε κατ’ εκτίμηση 660.000 θανάτους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν σε παιδιά από την Αφρική. Ωστόσο, το νόσημα με την ταχύτερη εξάπλωση στον κόσμο είναι ο δάγκειος πυρετός.

Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, η κλιματική αλλαγή και η αστικοποίηση επιδρούν στη μετάδοση των νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές. Έτσι, τα νοσήματα αυτά εμφανίζονται σε ολοένα περισσότερες χώρες.

Τα τελευταία χρόνια δράσεις και πρωτοβουλίες σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο –με την υποστήριξη κοινωφελών ιδρυμάτων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, του ιδιωτικού τομέα και της επιστημονικής κοινότητας– βοήθησαν ώστε να μειωθούν τα κρούσματα και οι θάνατοι που οφείλονται σε νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές, όπως η ελονοσία.

Ο εορτασμός αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας καθώς τα τελευταία χρόνια τα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε διάφορες περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λοίμωξη από τον Ιό του Δυτικού Νείλου, κρούσματα της οποίας καταγράφονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα από το 2010. Η διασπορά του ιού του Δυτικού Νείλου για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά υποδηλώνει την εγκατάσταση του ιού στην Ελλάδα και αναμένεται η κυκλοφορία του να συνεχιστεί και το φετινό καλοκαίρι. 

Στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για την κλινική εικόνα και τον τρόπο μετάδοσης καθώς και τα επιδημιολογικά δεδομένα (Εκθέσεις επιδημιολογικής επιτήρησης, 2010, 2011, 2012, 2013) και οι δράσεις του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Η ελονοσία, άλλο ένα νόσημα που μεταδίδεται με διαβιβαστές, έχει αναδυθεί σε μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας με την επανεμφάνιση εγχώριων κρουσμάτων, κάθε έτος, από το 2009 και μετά.

Όσον αφορά σε άλλα επιτηρούμενα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές στην Ελλάδα:

- καταγράφονται ετησίως κρούσματα λεϊσμανίασης, 

- έχει καταγραφεί ένα κρούσμα αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας - Κονγκό (το 2008). 

- δυνητικά, εκτιμάται ότι υπάρχει η πιθανότητα μετάδοσης του δάγκειου πυρετού, καθώς σε διάφορες περιοχές της χώρας υπάρχει ο κατάλληλος διαβιβαστής – κουνούπι (κουνούπι τίγρης).

Υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν και άλλα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές στην Ελλάδα, είτε με τσιμπούρια (π.χ. ρικετσιώσεις), είτε με κουνούπια (π.χ. διροφιλαρίαση), τα οποία δεν επιτηρούνται και ως εκ τούτου για τα νοσήματα αυτά δεν υπάρχουν διαχρονικά επιδημιολογικά δεδομένα στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.

Το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. υπενθυμίζει την ανάγκη λήψης μέτρων ατομικής προστασίας από τους διαβιβαστές (κουνούπια, σκνίπες, τσιμπούρια), σε όλες τις περιοχές της χώρας, όπως:

- Κατάλληλα ενδύματα, όπως μακριά μανίκια και παντελόνια. Πιο αποτελεσματικά είναι τα φαρδιά και ανοιχτόχρωμα ρούχα.

- Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών: Ο δροσερός αέρας μειώνει την δραστηριότητα των κουνουπιών και η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση τους. 

- Χρήση εντομοαπωθητικών στο ακάλυπτο δέρμα και πάνω από τα ρούχα.

- Αντι-κουνουπικά πλέγματα (σήτες) σε παράθυρα, φεγγίτες και αεραγωγούς τζακιού.

- Χρήση εντομοκτόνων στον αέρα. Τα εντομοκτόνα δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα.

- Απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, γλάστρες, παλιά λάστιχα υδρορροές και άλλα μέρη του κήπου, ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους.

- Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για τον φωτισμό των εξωτερικών χώρων.

- Κούρεμα γρασιδιού, θάμνων, φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα κουνούπια).

- Πότισμα κατά προτίμηση τις πρωινές ώρες.