Τα δύσκολα είναι πίσω μας αναφορικά με την πανδημία, πιστεύει η πλειοψηφία των Ελλήνων, που έχει αρχίσει να εργάζεται σε πιο κανονικούς ρυθμούς. Οι εμβολιασμοί έχουν συνεισφέρει ιδιαίτερα σε αυτήν την αισιοδοξία, ωστόσο τα κυρίαρχα συναισθήματα των Ελλήνων σήμερα είναι η απαισιοδοξία και η ανασφάλεια.
Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα τού έκτου κύματος της Πανελλήνιας δημοκοπικής έρευνας «Πώς Ζουν Οι Έλληνες στην Πανδημία» της διαΝΕΟσις που χαρτογραφεί τις στάσεις και τις απόψεις των Ελλήνων για την πανδημία και ειδικότερα τις τάσεις σχετικά με το θέμα του εμβολιασμού.
Ενδιαφέρον έχει επίσης η ηλικιακή διαφορά στις εκτιμήσεις, με τους 18 – 24 να δηλώνουν λιγότερο αισιόδοξοι για την επιστροφή στην κανονικότητα συγκριτικά με τους άνω των 65 ετών να είναι λιγότερο επιφυλακτικοί.
Η έρευνα εκπονήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Metron Analysis, στο διάστημα από 7 έως 15 Μαΐου 2021, σε Πανελλαδικό δείγμα 1.101 ατόμων, ηλικίας από 17 και άνω, για να αποτυπωθούν οι στάσεις και οι απόψεις των Ελλήνων σε αυτή τη χρονική συγκυρία.
Σημειώνεται πως το ερωτηματολόγιο αυτού του κύματος, όπως και των τριών προηγουμένων, συντάχθηκε σε συνεργασία με τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και το υπουργείο Υγείας.
Επιστροφή στον χώρο εργασίας
Σχεδόν 2 στους 3 Έλληνες εργάζονται κανονικά με φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας τους (63,8%, από 53,9% τον περασμένο Μάρτιο και μόλις 25,4% τον Απρίλιο του 2020, εν μέσω του πρώτου lockdown), ενώ 1 στους 5 εργάζονται ακόμη με τηλεργασία.
Η μεγάλη αλλαγή, βεβαίως, είναι το ότι έχει μειωθεί πάρα πολύ ο αριθμός των εργαζομένων που βρίσκονται σε κάποια μορφή άδειας ή αναστολής.
Πορεία πανδημίας και διαχείριση
Όπως προκύπτει από την έρευνα, οι αλλαγές είναι κυρίως ψυχολογικές. Από την έκρηξη αισιοδοξίας του Απριλίου του 2020, όπου το 85,7% των ερωτηθέντων θεωρούσε ότι η χώρα μας κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση», ακολούθησε μια σταδιακή αποκλιμάκωση, μέχρι την προηγούμενη έρευνα της διαΝΕΟσις, τον Μάρτιο του 2021, όταν πια η αισιόδοξη («προς τη σωστή») με την απαισιόδοξη («προς τη λάθος») στάση ήταν σχεδόν ισόπαλη. Τώρα, δυο μήνες μετά, η ψαλίδα ανοίγει και πάλι: σχεδόν 6 στους 10 θεωρούν ότι πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η αισιοδοξία δεν κατανέμεται ομοιόμορφα
Ωστόσο, αυτή η αισιοδοξία, δεν κατανέμεται αισιόδοξα σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού. Την ασπάζονται περισσότερο μεγαλύτερες ηλικίες. Ειδικότερα: το 70,7% των ηλικίας άνω των 65 θεωρούν ότι πάμε προς τη σωστή κατεύθυνση –αλλά μόνο το 43,8% των ηλικίας 17-24 συμφωνεί.
Μεγάλη είναι η διαφορά ανάμεσα στις ηλικίες και στο θέμα της διαχείρισης της πανδημίας: 69,1% των ηλικιών 65+ θεωρούν πως η διαχείριση της πανδημίας ήταν « σωστή», αλλά 73,9% των ηλικιών 17-24 θεωρούν ότι ήταν « λάθος». Χάσμα γενεών, δε, υπάρχει και στην ερώτηση για το πότε έπρεπε να γίνει η άρση του lockdown. Το 28,5% των ηλικίας 65+ θεωρεί ότι «έπρεπε να είχε γίνει» νωρίτερα από ό,τι έγινε, την ώρα που στις ηλικίες 17-24 την ίδια άποψη έχει το 59,7%.
«Αβεβαιότητα», «Ανασφάλεια» και «Άγχος»
Η «αβεβαιότητα» και η « ανασφάλεια» εξακολουθούν να είναι τα πιο έντονα συναισθήματα που οι ερωτηθέντες δήλωσαν πως τους διακατέχουν, μια και εξακολουθούν να φοβούνται τον Covid-19.
Το 80,4% συμφωνεί –διαχρονικά- «ότι αποτελεί μια σοβαρή απειλή». Οι μισοί θεωρούν «αρκετά» ή «πολύ» πιθανό να προσβληθούν από κοροναϊό (από 32% το Σεπτέμβριο του 2020) και 2 στους 3 πιστεύουν πως αν προσβληθούν κινδυνεύουν σοβαρά από τη νόσο –δυο ποσοστά που παραμένουν λίγο –πολύ σταθερά από τον Δεκέμβριο του 2020, παρόλο το θεαματικά αυξημένο ποσοστό των εμβολιασμένων. Πλέον, ένα 6% των Ελλήνων δηλώνει ότι έχουν νοσήσει οι ίδιοι από ενώ το 12,9% δηλώνει ότι έχει νοσήσει μέλος του νοικοκυριού τους.
Τα προσωπικά μέτρα προστασίας
Οι ερωτηθέντες εξακολουθούν να δηλώνουν σε εξαιρετικά υψηλή ποσοστά ότι τηρούν τα προσωπικά μέτρα προστασίας –και πως τα θεωρούν και πολύ πετυχημένα. Το 94,6% δηλώνουν ότι φορούν μάσκα «συχνά» ή «πολύ συχνά», το 96,6 ότι « πλένουν τα χέρια», το 91% ότι κρατούν αποστάσεις. Ποσοστό άνω του 90% συμφωνεί ότι αυτά τα μέτρα προστασίας « συνέβαλαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας».
Οι προσδοκίες
Όπως λένε, από τη διαΝεοσις, από την έρευνα προκύπτει ότι πλέον οι προσδοκίες για την εξέλιξη της κρίσης είναι ρεαλιστικές και προσγειωμένες. Ενώ τον Απρίλιο του 2020, 7 στους 10 πίστευαν ότι θα έχουμε επανέλθει στην κανονικότητα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020, σήμερα 7 στους 10 πιστεύουν πως θα επανέλθουμε σε μια κανονική καθημερινότητα κάποια στιγμή από το 2022 και μετά (1 στους 3 μάλιστα πιστεύει πια ότι θα επανέλθουμε κάποια στιγμή «μετά το 2022»).
«Κατά τη γνώμη σας, σε ποιο στάδιο της κρίσης του κοροναϊού βρισκόμαστε;»
Τον Σεπτέμβριο του 2020 , όταν πρωτοέγινε αυτή η ερώτηση, 3 στους 4 θεωρούσαν ότι «έρχονται δυσκολότερες μέρες» και μόνο το 18,8% θεωρούσε ότι « τα χειρότερα έχουν περάσει». Σήμερα οι απαντήσεις είναι ανάποδες: 7 στους 10 θεωρούν ότι οι χειρότερες φάσεις της κρίσης είναι πίσω μας.
Εμβολιασμοί
Το 38,9% των ερωτηθέντων σε αυτήν την έρευνα δήλωσαν ότι έχουν ήδη εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση ( από μόλις 9,4% στην έρευνα του περασμένου Μαρτίου), και από αυτούς σχεδόν οι μισοί ( το 44,2%) έχουν εμβολιαστεί και με τις δυο δόσεις. Το 56,8% δε, δήλωσε πως κάποιο μέλος της οικογενείας του έχει εμβολιαστεί.
Ο ρυθμός των εμβολιασμών
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δηλώνει ευχαριστημένη με το ρυθμό των εμβολιασμών (52,4% από 32,7% τον περασμένο Μάρτιο), με εξαίρεση, τις ηλικίες 17-39, που είτε πήραν τελευταίες σειρά, είτε δεν έχουν πάρει σειρά ακόμη. Εξάλλου , 2 στους 3 ερωτηθέντες συμφωνούν με την έκδοση ενός «πιστοποιητικού εμβολιασμού» (από 55,3% τον περασμένο Μάρτιο)- ένα ποσοστό που φθάνει το 85% ανάμεσα στους ήδη εμβολιασμένους –ενώ η ικανοποίηση των ερωτηθέντων « από τη διαδικασία του εμβολιασμού» είναι καθολική, και κυμαίνεται στο 97,8%.
Τα δημοφιλή και τα μη δημοφιλή εμβόλια
Στην ΕΕ έχουν εγκριθεί τέσσερα διαφορετικά εμβόλια ως ασφαλή και αποτελεσματικά, αλλά μετά τη χορήγηση δεκάδων εκατομμυρίων δόσεων, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έρευνα « κάποιες εξαιρετικά σπάνιες παρενέργειες σε κάποια από αυτά, αλλά και η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος από τις διεθνείς αρχές και τα ΜΜΕ έχουν επηρεάσει τη στάση της κοινής γνώμης σε κάποιο βαθμό, τόσο τη δική μας όσο και σε άλλες χώρες».
Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, πάνω από τους μισούς εμβολιασμούς έχουν γίνει με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech (52,6%) ενώ 1 στους 3 έχει εμβολιαστεί με Astra Zeneca. Ένα 12,7% έχει εμβολιαστεί με Moderna και ένα 2,1% με Johnson & Johnson/Jansen – το τελευταίο εμβόλιο που διατέθηκε στη χώρα έως τώρα, το οποίο είχε αρχίσει να χορηγείται μόλις λίγες μέρες πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (56,1%) δήλωσε ότι δεν είχε παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό, ενώ ένα 42,3% ένοιωσε «κάποιες ελαφριές παρενέργειες».
Με ποιο από τα εγκεκριμένα εμβόλια θα προτιμούσατε να εμβολιαστείτε;
Στην προαναφερόμενη ερώτηση το εμβόλιο Pfizer/BioNTech συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιμήσεις (58,3%) με αυτά της Moderna και της Johnson &Johnson /Jansen να ακολουθούν με 13,7% και 10,9%. Μόνο το 4% των ερωτηθέντων επιλέγει το εμβόλιο της AstraZeneca, ενώ το 9,9% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν έχει κάποια προτίμηση. Το 94,4% των ερωτηθέντων συμφωνεί με την άποψη ότι « τα εμβόλια σώζουν ζωές». Και από τους εμβολιασμένους, 2 στους 3 που δήλωσαν πως αισθάνονται «καλύτερα ψυχολογικά» μετά τον εμβολιασμό τους.
Συντριπτικά υπέρ των εμβολιασμών
Σύμφωνα με την έρευνα, το 14,3% των Ελλήνων που τον Δεκέμβριο του 2020 απαντούσε στο αν θα εμβολιαστεί με « σίγουρα όχι» πλέον έχει συρρικνωθεί στο 6,2%. Το 13,2% που έλεγαν «μάλλον όχι» είναι πλέον 4,8%. Και αυτοί που απαντούν «σίγουρα ναι» και «μάλλον ναι» μαζί με αυτούς που έχουν ήδη εμβολιαστεί φτάνουν το 87% του δείγματος.
Έχει ενδιαφέρον ότι στις ηλικίες 65+, για τις οποίες η πρόσβαση σε ραντεβού έχει ανοίξει εδώ και πολλές εβδομάδες, και στις οποίες το ποσοστό των ανεμβολίαστων μεταξύ των ερωτηθέντων παραμένει γύρω στο 30%, η μεγάλη πλειοψηφία των ανεμβολίαστων (το 66%) δηλώνουν ότι «σίγουρα ναι», θα εμβολιαστούν.
Γονείς και εμβολιασμός παιδιών
Τις τελευταίες μέρες της έρευνας προστέθηκε μια επιπλέον ερώτηση, η οποία έτρεξε σε ένα υποσύνολο του δείγματος – σε περίπου 500 ερωτηθέντες- εκ των οποίων οι 132 είναι γονείς. Οι γονείς ρωτήθηκαν για το αν θα συμφωνούσαν να εμβολιαστούν τα παιδιά τους, αν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Το αποτέλεσμα λόγω του μικρού δείγματος, όπως λένε από τη διαΝΕΟσις, είναι μόνο ενδεικτικό, αλλά έχει ενδιαφέρον: το 58,1% των γονιών δήλωσαν πως δεν θα εμβολίαζαν τα παιδιά τους.
