Νέα προσπάθεια για την ανακύκλωση με ποινές, πρόστιμα και κίνητρα
Κατατέθηκε αργά χθες το βράδυ στη Βουλή, από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), το σχέδιο νόμου για τη διαχείριση αποβλήτων το οποίο περιλαμβάνει σειρά διατάξεων για τη διαχείριση απορριμμάτων, για την ανακύκλωση, για τα περιβαλλοντικά τέλη σε κατηγορίες πλαστικών, καθώς και σχετικές κυρώσεις / πρόστιμα για ιδιώτες και Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Η χώρα μας είναι στους ουραγούς της ΕΕ όσον αφορά στην ανακύκλωση αφού δεν ξεπερνούσε το 16% στο σύνολο των αποβλήτων το 2019. Για τα αστικά στερεά απόβλητα η ανακύκλωση στην Ελλάδα βρίσκονταν στο 21% με τον μέσο όρο της Ε.Ε. στο 47,7%. Μάλιστα την τελευταία δεκαετία κάποιες χώρες που βρίσκονταν πιο πίσω από τη χώρα μας κατάφεραν να φτάσουν σε ποσοστά ανακύκλωσης άνω του 50%.
Το σχήμα για τις μονάδες καύσης και την ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων δεν έχει, πάντως, ανακοινωθεί ούτε διευκρινίζεται στο νομοσχέδιο (πέραν των γνωστών προβλέψεων για τέσσερις μονάδες σε ολόκληρη την Ελλάδα) με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Κ. Σκρέκα να δηλώνει σε σημερινή συνέντευξη τύπου πως είναι υπό διαμόρφωση. Για τις ανάγκες που θα κληθούν να καλύψουν οι μονάδες καύσης αναμένεται μελέτη όπως αναφέρθηκε. Οι μονάδες καύσης προβλέπονται στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ).
Με το σχέδιο νόμου εφαρμόζεται το τέλος ταφής ξεκινώντας στα 20 ευρώ / τόνο από την 1.1.2022, με σταδιακή αύξησή του στα 35 ευρώ / τόνο έως το 2025, από 1.1.2026 σε 45 ευρώ / τόνο και από 1.1.2027 σε 55 ευρώ / τόνο, το οποίο αποδίδεται στον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) από τους τοπικούς φορείς διαχείρισης απορριμμάτων (ΦοΔΣΑ) και αξιοποιείται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. Το τέλος ταφής επιβάλλεται για τις ποσότητες απορριμμάτων που οι δήμοι στέλνουν στις χωματερές με στόχο να αναγκαστούν να προχωρήσουν σε προγράμματα ανακύκλωσης, διαλογής στην πηγή, κ.α. Προβλέπεται εδώ και σχεδόν μία δεκαετία χωρίς ποτέ να εφαρμοστεί.
Προβλέπεται, επίσης, η υποχρεωτική χωριστή συλλογή σε τουλάχιστον επτά νέα ρεύματα αποβλήτων, όπως γεωργικά πλαστικά, στρώματα, έπιπλα, ρουχισμό, παιχνίδια, φάρμακα, αθλητικό εξοπλισμό και τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών για την οργάνωση και την προώθηση προς ανακύκλωση με την κάλυψη του σχετικού κόστους.
Έτσι, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς, το αργότερο έως το 2024, οργανώνουν και λειτουργούν Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), αναλαμβάνοντας το σύνολο του κόστους διαχείρισης των αποβλήτων τους, συμπεριλαμβανομένης της χωριστής συλλογής τους, για μια σειρά προϊόντων, όπως τα θερμοκηπιακά πλαστικά και οι σωλήνες άρδευσης, τα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για οικιακή χρήση, τα κλωστοϋφαντουργικά, τα στρώματα ύπνου, τα είδη επίπλωσης, τα παιχνίδια και ο αθλητικός εξοπλισμός, τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ηλεκτρικά ποδήλατα.
Προωθείται η χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων και βιοαποβλήτων. Με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, με μέτρα όπως η εισαγωγή περιβαλλοντικού τέλους για τα πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα PVC και η διαφοροποίηση της εισφοράς στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα του πλαστικού. Επεκτείνεται η υποχρέωση, το αργότερο έως το 2023, οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης πλέον της ήδη θεσπισμένης αντίστοιχης υποχρέωσης για τις πλαστικές φιάλες.
Ο κ. Σκρέκας παραδέχθηκε πως ήδη υπάρχουν οι διατάξεις για τη χωριστή διαλογή απορριμμάτων στην πηγή. Αυτή φορά, υποστήριξε, πως θα χρηματοδοτηθούν περαιτέρω οι δήμοι για να αναπτύξουν τα συστήματα χωριστής διαλογής (π.χ. καφέ κάδος για τα βιοαπόβλητα). Επιπλέον, μέσω του τέλους ταφής αν οι δήμοι δεν κάνουν κάτι θα έχουν κόστος γιατί θα πληρώνουν για τις ποσότητες απορριμμάτων που πάνε σε χώρους υγειονομικής ταφής. Ο υπουργός πρόσθεσε πως πρέπει να δουλέψουμε και στα σχολεία και στην ευαισθητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας. Ιδρύεται δίκτυο που θα αποτελείται από εκπροσώπους των δήμων ώστε οι τελευταίοι να είναι συμμέτοχοι της προσπάθειας.
Θεσπίζεται, επίσης, η υποχρεωτική χωριστή συλλογή, έως το 2024, των κλωστοϋφαντουργικών και των επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων. Εισάγεται από την 1η Σεπτεμβρίου 2022 στα σχολεία η υποχρεωτική χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων.
Προβλέπεται από την 1.1.2022 ότι οι επιχειρήσεις που αποτελούν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων, υποχρεούνται να τα συλλέγουν χωριστό και να τα οδηγηθούν προς ανακύκλωση με παράλληλη ελάφρυνση των δημοτικών τελών. Τίθεται υποχρεωτική η τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων και παρακολουθείται μέσω της συστηματικής καταγραφής των πλεονασμάτων τροφίμων, για μια σειρά από επιχειρήσεις, όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.ά.
«Πληρώνω όσο Πετάω»
Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η δυνατότητα στους Δήμους να εφαρμόσουν το «Πληρώνω όσο πετάω», με χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όσους παράγουν λιγότερο απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Σήμερα τα δημοτικά τέλη διαμορφώνονται μόνο βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου ενός δημότη. Το μέτρο είναι υποχρεωτικό για δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από την 1.1.2023 και άνω των 20.000 κατοίκων από την 1.1.2028.
Θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% τα 2030 σε σχέση με το 2022, ιδίως με την ενθάρρυνση της χρήσης αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση, με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφής. Προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.
Για την ενίσχυση της ανακύκλωσης δημιουργείται ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχων και κυρώσεων και λαμβάνεται σειρά μέτρων, όπως η σύνδεση του ΕΜΠΑ (Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων) με το ΓΕΜΗ και άλλα συναφή μητρώα, για τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής ενώ εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ). Από την 1.1.2022 επιβάλλεται η τοποθέτηση ηλεκτρονικού συστήματος εντοπισμού θέσης (GPS) σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων και από την 1.1.2023 σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς ΑΕΚΚ.
Επίσης, κατά το υπουργείο, ισχυροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, με μείωση της γραφειοκρατίας, ενίσχυση της διαφάνειας και αύξηση της λογοδοσίας. Αναβαθμίζονται υποχρεωτικά οι εγκαταστάσεις των ΚΔΑΥ, με προσθήκη σύγχρονου εξοπλισμού και θέσπιση των προδιαγραφών των ανακτώμενων υλικών και με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, ενώ γίνεται υποχρεωτικό για μια σειρά εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων να διαθέτει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ενδυναμώνεται ο ρυθμιστικός και εποπτικός ρόλος του ΕΟΑΝ, με τη θεσμική και οικονομική του ενίσχυση.
Προβλέπονται συγκεκριμένες ποινές για τους παραγωγούς αποβλήτων που δεν έχουν συμβληθεί με Σύστηματα Εναλλακτικής Διαχείρισης. Τους δίνεται η δυνατότητα να συμβληθούν μέχρι τέλος του χρόνου με μικρότερο πρόστιμο (να πληρώσουν τις εισφορές για φετινή χρονιά) αλλιώς τα πρόστιμα θα είναι πολύ μεγαλύτερα.
Τέλη, κίνητρα και πρόστιμα
Προβλέπεται πως μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2022 «τα βιολογικά απόβλητα υποχρεωτικά είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμιγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων, προκειμένου να υποβάλλονται σε ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και της χώνευσης, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και το προϊόν που προκύπτει από αυτή να πληροί τα σχετικά πρότυπα υψηλής ποιότητας». Στους δήμους που παραβιάζουν τις σχετικές υποχρεώσεις επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 7,5 ευρώ ανά τόνο σύμμεικτων συλλεχθέντων αποβλήτων.
Για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς επιβάλλεται στους καταναλωτές η καταβολή περιβαλλοντικού τέλους ανά τεμάχιο πλαστικής σακούλας μεταφοράς ανεξαρτήτως πάχους τοιχώματος, με εξαίρεση τις βιοαποδομήσιμες (ή βιοαποικοδομήσιμες) και λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Το τέλος ορίζεται στο ποσό των επτά λεπτών. Από την 1η Ιανουαρίου 2025 οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς περιέχουν υποχρεωτικά τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) ανακυκλωμένο πλαστικό, με εξαίρεση τις πολύ λεπτές σακούλες μεταφοράς και τις βιοαποδομήσιμες ή βιοαποικοδομήσιμες/ λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες μεταφοράς.
Από την 1η Ιουνίου 2022, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς συσκευασιών προϊόντων, μέρος της συσκευασίας των οποίων περιέχει πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), απαγορεύεται να θέτουν είτε επί της ίδιας της συσκευασίας είτε στην ετικέτα αυτής, σήμανση περί δυνατότητας ανακύκλωσης της συσκευασίας. Από την ίδια ημερομηνία στα προϊόντα των οποίων η συσκευασία περιέχει PVC επιβάλλεται τέλος ανακύκλωσης κατά την πώλησή τους σε κάθε νόμιμο σημείο πώλησης. Η καταβολή του τέλους επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος και ορίζεται σε οκτώ λεπτά. Τα έσοδα αποδίδονται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) με σκοπό να διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης.
Από τις 5.1.2023, οι υπόχρεοι φορείς συσκευασίας ποτών από αλουμίνιο έως και ενάμιση λίτρο, από γυαλί μιας χρήσης έως και τρία λίτρα, καθώς και από πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης οφείλουν να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν και να λειτουργήσουν Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, με σκοπό την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης (σ.σ. χρημάτων) για τις εν λόγω συσκευασίες.
Υπόχρεοι είναι οι φορείς λειτουργίας κινηματογράφων, θεάτρων, συναυλιακών χώρων, αθλητικών εγκαταστάσεων, εμπορικών κέντρων, συνεδριακών κέντρων, κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων, εγκαταστάσεων εκπαίδευσης, πανεπιστημίων, νοσοκομείων και κλινικών, αεροδρομίων, λιμανιών, κεντρικών σιδηροδρομικών σταθμών, επιβατηγών – οχηματαγωγών πλοίων, τα καταστήματα μαζικής εστίασης παρασκευής και προσφοράς πλήρους γεύματος με δυνατότητα άνω των εκατό (100) εξυπηρετούμενων ατόμων. Ειδικά τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα που διαθέτουν τουλάχιστον εκατό κλίνες, διασφαλίζουν τη δυνατότητα χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασιών τουλάχιστον για τις πλαστικές συσκευασίες, σε κάθε δωμάτιο.
Τέλος Ιουλίου οι πρώτες προκηρύξεις για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Με το ίδιο σχέδιο νόμου «βελτιώνεται η υφιστάμενη νομοθεσία για τη χωροθετηση Ζωνων Υποδοχής Συντελεστή ολοκληρώνοντας τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την εκκίνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που βάζουν «φρένο» στην εκτός σχεδίου δόμηση και καθορίζουν χρήσεις γης, όρους δόμησης και περιοχές προστασίας στο σύνολο της Επικράτειας ενώ επιταχύνονται περαιτέρω οι εκδόσεις οικοδομικών αδειών, με σημειακές διορθώσεις του ν. 4495/2017».
Μέχρι τέλος Ιουλίου αναμένεται να γίνουν οι πρώτες προκηρύξεις για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που έχουν ενταχθεί και στο Ταμείο Ανάκαμψης. Οι διαγωνισμοί θα γίνουν από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) σε τέσσερις κύκλους με τον πρώτο κύκλο να περιλαμβάνει 11 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Ετοιμάζονται και οι προκηρύξεις για το δεύτερο κύκλο (80) μελέτες για τον Σεπτέμβριο, ενώ οι άλλοι δύο κύκλοι θα προκηρυχθούν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Η χώρα μας είναι στους ουραγούς της ΕΕ όσον αφορά στην ανακύκλωση αφού δεν ξεπερνούσε το 16% στο σύνολο των αποβλήτων το 2019. Για τα αστικά στερεά απόβλητα η ανακύκλωση στην Ελλάδα βρίσκονταν στο 21% με τον μέσο όρο της Ε.Ε. στο 47,7%. Μάλιστα την τελευταία δεκαετία κάποιες χώρες που βρίσκονταν πιο πίσω από τη χώρα μας κατάφεραν να φτάσουν σε ποσοστά ανακύκλωσης άνω του 50%.
Το σχήμα για τις μονάδες καύσης και την ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων δεν έχει, πάντως, ανακοινωθεί ούτε διευκρινίζεται στο νομοσχέδιο (πέραν των γνωστών προβλέψεων για τέσσερις μονάδες σε ολόκληρη την Ελλάδα) με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Κ. Σκρέκα να δηλώνει σε σημερινή συνέντευξη τύπου πως είναι υπό διαμόρφωση. Για τις ανάγκες που θα κληθούν να καλύψουν οι μονάδες καύσης αναμένεται μελέτη όπως αναφέρθηκε. Οι μονάδες καύσης προβλέπονται στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ).
Με το σχέδιο νόμου εφαρμόζεται το τέλος ταφής ξεκινώντας στα 20 ευρώ / τόνο από την 1.1.2022, με σταδιακή αύξησή του στα 35 ευρώ / τόνο έως το 2025, από 1.1.2026 σε 45 ευρώ / τόνο και από 1.1.2027 σε 55 ευρώ / τόνο, το οποίο αποδίδεται στον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) από τους τοπικούς φορείς διαχείρισης απορριμμάτων (ΦοΔΣΑ) και αξιοποιείται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης. Το τέλος ταφής επιβάλλεται για τις ποσότητες απορριμμάτων που οι δήμοι στέλνουν στις χωματερές με στόχο να αναγκαστούν να προχωρήσουν σε προγράμματα ανακύκλωσης, διαλογής στην πηγή, κ.α. Προβλέπεται εδώ και σχεδόν μία δεκαετία χωρίς ποτέ να εφαρμοστεί.
Προβλέπεται, επίσης, η υποχρεωτική χωριστή συλλογή σε τουλάχιστον επτά νέα ρεύματα αποβλήτων, όπως γεωργικά πλαστικά, στρώματα, έπιπλα, ρουχισμό, παιχνίδια, φάρμακα, αθλητικό εξοπλισμό και τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών για την οργάνωση και την προώθηση προς ανακύκλωση με την κάλυψη του σχετικού κόστους.
Έτσι, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς, το αργότερο έως το 2024, οργανώνουν και λειτουργούν Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), αναλαμβάνοντας το σύνολο του κόστους διαχείρισης των αποβλήτων τους, συμπεριλαμβανομένης της χωριστής συλλογής τους, για μια σειρά προϊόντων, όπως τα θερμοκηπιακά πλαστικά και οι σωλήνες άρδευσης, τα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για οικιακή χρήση, τα κλωστοϋφαντουργικά, τα στρώματα ύπνου, τα είδη επίπλωσης, τα παιχνίδια και ο αθλητικός εξοπλισμός, τα ηλεκτρικά πατίνια και τα ηλεκτρικά ποδήλατα.
Προωθείται η χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων και βιοαποβλήτων. Με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, με μέτρα όπως η εισαγωγή περιβαλλοντικού τέλους για τα πλαστικά μπουκάλια με ετικέτα PVC και η διαφοροποίηση της εισφοράς στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα του πλαστικού. Επεκτείνεται η υποχρέωση, το αργότερο έως το 2023, οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης πλέον της ήδη θεσπισμένης αντίστοιχης υποχρέωσης για τις πλαστικές φιάλες.
Ο κ. Σκρέκας παραδέχθηκε πως ήδη υπάρχουν οι διατάξεις για τη χωριστή διαλογή απορριμμάτων στην πηγή. Αυτή φορά, υποστήριξε, πως θα χρηματοδοτηθούν περαιτέρω οι δήμοι για να αναπτύξουν τα συστήματα χωριστής διαλογής (π.χ. καφέ κάδος για τα βιοαπόβλητα). Επιπλέον, μέσω του τέλους ταφής αν οι δήμοι δεν κάνουν κάτι θα έχουν κόστος γιατί θα πληρώνουν για τις ποσότητες απορριμμάτων που πάνε σε χώρους υγειονομικής ταφής. Ο υπουργός πρόσθεσε πως πρέπει να δουλέψουμε και στα σχολεία και στην ευαισθητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας. Ιδρύεται δίκτυο που θα αποτελείται από εκπροσώπους των δήμων ώστε οι τελευταίοι να είναι συμμέτοχοι της προσπάθειας.
Θεσπίζεται, επίσης, η υποχρεωτική χωριστή συλλογή, έως το 2024, των κλωστοϋφαντουργικών και των επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων. Εισάγεται από την 1η Σεπτεμβρίου 2022 στα σχολεία η υποχρεωτική χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων.
Προβλέπεται από την 1.1.2022 ότι οι επιχειρήσεις που αποτελούν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων, υποχρεούνται να τα συλλέγουν χωριστό και να τα οδηγηθούν προς ανακύκλωση με παράλληλη ελάφρυνση των δημοτικών τελών. Τίθεται υποχρεωτική η τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων και παρακολουθείται μέσω της συστηματικής καταγραφής των πλεονασμάτων τροφίμων, για μια σειρά από επιχειρήσεις, όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.ά.
«Πληρώνω όσο Πετάω»
Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η δυνατότητα στους Δήμους να εφαρμόσουν το «Πληρώνω όσο πετάω», με χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όσους παράγουν λιγότερο απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Σήμερα τα δημοτικά τέλη διαμορφώνονται μόνο βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου ενός δημότη. Το μέτρο είναι υποχρεωτικό για δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από την 1.1.2023 και άνω των 20.000 κατοίκων από την 1.1.2028.
Θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% τα 2030 σε σχέση με το 2022, ιδίως με την ενθάρρυνση της χρήσης αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση, με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφής. Προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.
Για την ενίσχυση της ανακύκλωσης δημιουργείται ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχων και κυρώσεων και λαμβάνεται σειρά μέτρων, όπως η σύνδεση του ΕΜΠΑ (Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων) με το ΓΕΜΗ και άλλα συναφή μητρώα, για τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής ενώ εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ). Από την 1.1.2022 επιβάλλεται η τοποθέτηση ηλεκτρονικού συστήματος εντοπισμού θέσης (GPS) σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων και από την 1.1.2023 σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς ΑΕΚΚ.
Επίσης, κατά το υπουργείο, ισχυροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, με μείωση της γραφειοκρατίας, ενίσχυση της διαφάνειας και αύξηση της λογοδοσίας. Αναβαθμίζονται υποχρεωτικά οι εγκαταστάσεις των ΚΔΑΥ, με προσθήκη σύγχρονου εξοπλισμού και θέσπιση των προδιαγραφών των ανακτώμενων υλικών και με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, ενώ γίνεται υποχρεωτικό για μια σειρά εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων να διαθέτει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ενδυναμώνεται ο ρυθμιστικός και εποπτικός ρόλος του ΕΟΑΝ, με τη θεσμική και οικονομική του ενίσχυση.
Προβλέπονται συγκεκριμένες ποινές για τους παραγωγούς αποβλήτων που δεν έχουν συμβληθεί με Σύστηματα Εναλλακτικής Διαχείρισης. Τους δίνεται η δυνατότητα να συμβληθούν μέχρι τέλος του χρόνου με μικρότερο πρόστιμο (να πληρώσουν τις εισφορές για φετινή χρονιά) αλλιώς τα πρόστιμα θα είναι πολύ μεγαλύτερα.
Τέλη, κίνητρα και πρόστιμα
Προβλέπεται πως μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2022 «τα βιολογικά απόβλητα υποχρεωτικά είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμιγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων, προκειμένου να υποβάλλονται σε ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και της χώνευσης, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και το προϊόν που προκύπτει από αυτή να πληροί τα σχετικά πρότυπα υψηλής ποιότητας». Στους δήμους που παραβιάζουν τις σχετικές υποχρεώσεις επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 7,5 ευρώ ανά τόνο σύμμεικτων συλλεχθέντων αποβλήτων.
Για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς επιβάλλεται στους καταναλωτές η καταβολή περιβαλλοντικού τέλους ανά τεμάχιο πλαστικής σακούλας μεταφοράς ανεξαρτήτως πάχους τοιχώματος, με εξαίρεση τις βιοαποδομήσιμες (ή βιοαποικοδομήσιμες) και λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Το τέλος ορίζεται στο ποσό των επτά λεπτών. Από την 1η Ιανουαρίου 2025 οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς περιέχουν υποχρεωτικά τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) ανακυκλωμένο πλαστικό, με εξαίρεση τις πολύ λεπτές σακούλες μεταφοράς και τις βιοαποδομήσιμες ή βιοαποικοδομήσιμες/ λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες μεταφοράς.
Από την 1η Ιουνίου 2022, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς συσκευασιών προϊόντων, μέρος της συσκευασίας των οποίων περιέχει πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), απαγορεύεται να θέτουν είτε επί της ίδιας της συσκευασίας είτε στην ετικέτα αυτής, σήμανση περί δυνατότητας ανακύκλωσης της συσκευασίας. Από την ίδια ημερομηνία στα προϊόντα των οποίων η συσκευασία περιέχει PVC επιβάλλεται τέλος ανακύκλωσης κατά την πώλησή τους σε κάθε νόμιμο σημείο πώλησης. Η καταβολή του τέλους επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος και ορίζεται σε οκτώ λεπτά. Τα έσοδα αποδίδονται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) με σκοπό να διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση δράσεων ανακύκλωσης.
Από τις 5.1.2023, οι υπόχρεοι φορείς συσκευασίας ποτών από αλουμίνιο έως και ενάμιση λίτρο, από γυαλί μιας χρήσης έως και τρία λίτρα, καθώς και από πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης οφείλουν να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν και να λειτουργήσουν Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, με σκοπό την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης (σ.σ. χρημάτων) για τις εν λόγω συσκευασίες.
Υπόχρεοι είναι οι φορείς λειτουργίας κινηματογράφων, θεάτρων, συναυλιακών χώρων, αθλητικών εγκαταστάσεων, εμπορικών κέντρων, συνεδριακών κέντρων, κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων, εγκαταστάσεων εκπαίδευσης, πανεπιστημίων, νοσοκομείων και κλινικών, αεροδρομίων, λιμανιών, κεντρικών σιδηροδρομικών σταθμών, επιβατηγών – οχηματαγωγών πλοίων, τα καταστήματα μαζικής εστίασης παρασκευής και προσφοράς πλήρους γεύματος με δυνατότητα άνω των εκατό (100) εξυπηρετούμενων ατόμων. Ειδικά τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα που διαθέτουν τουλάχιστον εκατό κλίνες, διασφαλίζουν τη δυνατότητα χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασιών τουλάχιστον για τις πλαστικές συσκευασίες, σε κάθε δωμάτιο.
Τέλος Ιουλίου οι πρώτες προκηρύξεις για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια
Με το ίδιο σχέδιο νόμου «βελτιώνεται η υφιστάμενη νομοθεσία για τη χωροθετηση Ζωνων Υποδοχής Συντελεστή ολοκληρώνοντας τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την εκκίνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που βάζουν «φρένο» στην εκτός σχεδίου δόμηση και καθορίζουν χρήσεις γης, όρους δόμησης και περιοχές προστασίας στο σύνολο της Επικράτειας ενώ επιταχύνονται περαιτέρω οι εκδόσεις οικοδομικών αδειών, με σημειακές διορθώσεις του ν. 4495/2017».
Μέχρι τέλος Ιουλίου αναμένεται να γίνουν οι πρώτες προκηρύξεις για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που έχουν ενταχθεί και στο Ταμείο Ανάκαμψης. Οι διαγωνισμοί θα γίνουν από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) σε τέσσερις κύκλους με τον πρώτο κύκλο να περιλαμβάνει 11 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Ετοιμάζονται και οι προκηρύξεις για το δεύτερο κύκλο (80) μελέτες για τον Σεπτέμβριο, ενώ οι άλλοι δύο κύκλοι θα προκηρυχθούν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
