Ποτέ δεν έδωσε σημασία στα χρήματα και ποτέ δεν ασχολήθηκε με τη διαχείρισή τους. Δεν τον ενδιέφερε να κάνει λεφτά, να γίνει πλούσιος. Αυτό που τον ενδιέφερε ήταν η μουσική, τα έργα του και οι αγώνες του. Γι’ αυτό και έζησε μια λιτή, αλλά αξιοπρεπή ζωή και έφυγε χωρίς καταθέσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Ζούσε αξιοπρεπώς με τη σύνταξή του, αφού τα τελευταία χρόνια μειώθηκαν σε μεγάλο ποσοστό τα έσοδά του από τα πνευματικά δικαιώματα.

Η Μυρτώ Αλτίνογλου, η γυναίκα του, ήταν αυτή που διαχειριζόταν οτιδήποτε είχε να κάνει με τα οικονομικά. Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ήταν διατεθειμένος να σπαταλήσει χρόνο για να ασχοληθεί με αυτά. Τον πρώτο λόγο, τουλάχιστον όσο το επέτρεπε η κατάσταση της υγείας της, τον είχε πάντα η Μυρτώ.

Ο Μίκης πέθανε χωρίς ιδιαίτερη περιουσία. Ζούσε με τη σύνταξη (έπαιρνε βουλευτική σύνταξη) από την οποία καλύπτονταν και τα έξοδα τόσο του ίδιου όσο και της συζύγου του, δεδομένου ότι λόγω ηλικίας αντιμετώπιζαν και προβλήματα υγείας και είχαν την ανάγκη φροντίδας από εξειδικευμένο προσωπικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, την ακίνητη περιουσία του την είχε ήδη μοιράσει στα δύο παιδιά του, τη Μαργαρίτα και τον Γιώργο.

Πέθανε στο σπίτι του, στην τριώροφη οικία των 350 τ.μ. στη συμβολή των οδών Γαριβάλδη και Επιφανούς, απέναντι ακριβώς από την Ακρόπολη, όπου έζησε για 45 ολόκληρα χρόνια. Παλαιότερα, και όσο τα τέσσερα αγόρια της Μαργαρίτας, που απέκτησε με τον πρώην σύζυγό της, Δημήτρη Παπαγγελίδη, ήταν μικρά, ζούσε πολύ κοντά στους γονείς της, σε ένα νεοκλασικό σπίτι που είχε αγοράσει για εκείνη ο πατέρας της, στην περιοχή της Ακρόπολης, και σήμερα φιλοξενεί έναν από τους γιους της με την οικογένειά του.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, αγόρασε και το εξοχικό στο Βραχάτι Κορινθίας. Στην ίδια περιοχή, ακριβώς απέναντι από το πετρόκτιστο παραθαλάσσιο αγροτόσπιτο, η οικογένεια Θεοδωράκη αγόρασε, αρκετά χρόνια αργότερα, ένα μεγαλύτερο κτήμα, όπου βρίσκεται το σπίτι που έχει επιλέξει να ζει μόνιμα πλέον η κόρη του, Μαργαρίτα Θεοδωράκη.

Για αρκετές δεκαετίες η οικογένεια Θεοδωράκη διατηρούσε, επίσης, ένα διαμέρισμα στο Παρίσι, στο κέντρο της πόλης, όπου κατέφυγαν και διέμειναν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Το συγκεκριμένο σπίτι πουλήθηκε μέσα στην τελευταία πενταετία. Αυτό το διαμέρισμα, σύμφωνα με πληροφορίες, είχε πουληθεί στα 2.000.000 ευρώ, ποσό που μοιράστηκε στα παιδιά του. Την εποχή εκείνη η κατάσταση της υγείας της συζύγου του είχε ήδη επιδεινωθεί και δεν μπορούσε να συνεχίζει να διαχειρίζεται τα οικονομικά, με τις ευθύνες και τις αποφάσεις να περνούν, κατά κύριο λόγο, στην κόρη τους, Μαργαρίτα.

* Τα πνευματικά δικαιώματα ήταν και η κύρια πηγή εσόδων του Μίκη, τουλάχιστον τις δύο τελευταίες δεκαετίες που έχει σταματήσει να δίνει συναυλίες. Εδώ και πολλά χρόνια ο συνθέτης έχει παραχωρήσει τη διαχείριση του μεγαλύτερου μέρους των πνευματικών δικαιωμάτων των έργων του στο γαλλικό οργανισμό SACEM, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον ετήσιο υπολογισμό της χρήσης του ρεπερτορίου αποκλειστικά στο εξωτερικό και της συνακόλουθης απόδοσης των χρημάτων που προβλέπει η σύμβαση που έχει υπογραφεί ανάμεσά τους.

Όσον αφορά στα της Ελλάδας, μετά την αναστολή λειτουργίας της ΑΕΠΙ, λόγω κακοδιαχείρισης, το 2018, τα πνευματικά δικαιώματα του μουσικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη, που χρησιμοποιείται εντός συνόρων, έχει αναλάβει, έπειτα από δική του επιθυμία, ο νεοσύστατος Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης ΕΔΕΜ.

Ωστόσο, όπως συνέβη με όλους τους Έλληνες δημιουργούς, έτσι και ο Μίκης Θεοδωράκης επηρεάστηκε άμεσα από το μεγάλο χρονικό διάστημα της μετάβασης από τον έναν οργανισμό στον άλλον, καθώς τα δικαιώματα δεν εισπράττονταν, ούτε αποδίδονταν στους δικαιούχους για πολύ καιρό.

Αρκεί να σημειώσουμε πως με τα νέα οικονομικά και υγειονομικά δεδομένα που επικρατούν στη χώρα μας την τελευταία διετία τα έσοδα από πνευματικά δικαιώματα για τους δέκα πιο δημοφιλείς δημιουργούς κινούνται μεταξύ 15.000 και 30.000 ευρώ ετησίως!

Όπως είχε δηλώσει παλαιότερα η Μαργαρίτα Θεοδωράκη, ο πατέρας της είχε να εισπράξει δικαιώματα από το 2017, οπότε ξέσπασε το οικονομικό σκάνδαλο της ΑΕΠΙ, ενώ το ποσό που του καταβλήθηκε τελικά από την ΕΔΕΜ αντιπροσώπευε ένα μικρό κομμάτι από το συνολικό που έπρεπε να πάρει.

Η διαθήκη και τα δικαιώματα

Τώρα, πλέον, μετά το θάνατό του, ο νόμος ορίζει πως το 75% των πνευματικών δικαιωμάτων από τα έργα του περνάει στα δύο παιδιά του, τη Μαργαρίτα και τον Γιώργο, και το υπόλοιπο 25% στη σύζυγό του, Μυρτώ, σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη. Ο ίδιος, σύμφωνα με πληροφορίες, είχε φροντίσει να μοιράσει την ακίνητη περιουσία του στους κληρονόμους του εδώ και αρκετά χρόνια. Όχι όμως και τα πνευματικά δικαιώματα. Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι υπάρχει διαθήκη με την οποία ρυθμίζονται όλα μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, όπως άλλωστε είχε κάνει και με το τελετουργικό της κηδείας του - τα είχε ρυθμίσει όλα. Το ίδιο, λένε, έχει κάνει και για τα πνευματικά δικαιώματα, καθώς και για τη διαχείριση του έργου του.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό να έχει ορίσει διαχειριστή της περιούσιας, όπως και το πώς και πού θα πηγαίνουν τα καταπιστεύματα. Επίσης, είναι πολύ πιθανό να έχει ορίσει και ποιος θα έχει δικαίωμα βέτο για τη διαχείριση του έργου του.

Η διαθήκη του Μίκη, σύμφωνα με το νόμο, έχει περιθώριο να ανοιχτεί μέσα σε έξι μήνες από το θάνατό του. Αυτό που δεν μπορεί να ξέρει κανείς είναι αν θα δεχθούν οι κληρονόμοι του τις επιθυμίες του, αλλά και αν θα υπάρξουν συγκρούσεις.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΟΝΤΙΜΕ»