«Έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 111 ετών μια γυναίκα η οποία είδε με τα μάτια της δύο παγκόσμιους πολέμους, το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων από τους ναζί, αλλά και τον Εμφύλιο. Η Ελένη Τζόβολου ήταν η γηραιότερη γυναίκα των Καλαβρύτων και άφησε την τελευταία της πνοή τον περασμένο Αύγουστο. Η γυναίκα έζησε τις σημαντικότερες φάσεις της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Το 1943 ήταν 34 ετών και είχε ήδη γίνει μητέρα τριών παιδιών. Στις 29 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς τα γερμανικά στούκας βομβάρδισαν το χωριό της, το Τρεχλό, αλλά και τα χωριά Μάνεσι και Λαπάτα. Στο πρώτο κύμα της επίθεσης ο άμαχος πληθυσμός χτυπήθηκε βάναυσα από τους ναζί, αλλά η ίδια κατάφερε να σώσει τα παιδιά της. Κατά τη δεύτερη επίθεση ο τότε 5χρονος γιος της Νίκος έχασε τη ζωή του από θραύσμα. «Η ίδια τραυματίστηκε ελαφρά στο αριστερό χέρι, εγώ σώθηκα καθώς τα θραύσματα σταμάτησαν στο καλαθάκι. Ήμουν μόλις ενός μηνός και ευτυχώς φασκιωμένος…», ανέφερε ο 78χρονος γιος της Νίκος Τζόβολος, ο οποίος πήρε το όνομά του από τον αδικοχαμένο αδερφό του.

Δύσκολη καθημερινότητα

Η καθημερινότητα στην επαρχία ήταν δύσκολη για την Ελένη Τζόβολου, που έτρεχε για τη φροντίδα των παιδιών και των χωραφιών, αλλά και τις αγροτικές δουλειές. Στη διάρκεια του Εμφυλίου η ζωή στάθηκε σκληρή μαζί της, καθώς έχασε το σύζυγό της.

«Ο πατέρας μου Δημήτρης έφυγε άδικα, το 1948, κατά τον ανταρτοπόλεμο. Το βάρος από το πολλαπλό χτύπημα της μοίρας έπεσε πάνω της. Εκτός από τον πρωτότοκο γιο και τον σύζυγό της, κάποια στιγμή θα έπρεπε να αποχωριστεί και κάποιους από εμάς», είπε ο Νίκος Τζόβολος. Τα παιδιά της υποχρεώθηκαν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ για να βρουν δουλειά και μια καλύτερη ζωή.

Ο Νίκος Τζόβολος εργάστηκε στις οικοδομές και πήρε στις ΗΠΑ και τη μητέρα του. «Το χειμώνα, μετά την επιστροφή από τις ΗΠΑ τον περνούσαμε στην Πάτρα και το καλοκαίρι στο χωριό μαζί μας, μαζί με όλους τους αγαπημένους της.

Με τις αναμνήσεις ζωντανές. Από τον πατέρα που εργαζόταν στα χωράφια αλλά και ως τσαγκάρης. Στις μηλιές και τις καρυδιές του. Θυμάμαι τη μητέρα με τα ζώα της, την πρώτη αγελάδα που έφερε από το χωριό της το Λαγοβούνι για να κάνει γάλα και να ημερέψει τον ταύρο που έκανε τα χωράφια της οικογένειας», εξήγησε ο Νίκος Τζόβολος. Μέχρι σχεδόν το τέλος της ζωής της η υπέργηρη διατηρούσε καλή υγεία, στεκόταν στα πόδια της και κατάφερε να σφίξει στην αγκαλιά της 9 δισέγγονα και ένα τρισέγγονο.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΟΝΤΙΜΕ