Την επισκευή και συντήρηση φάρων αναλαμβάνουν, για πρώτη φορά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, με αντάλλαγμα τη χρήση τους στην επικοινωνιακή τους προβολή. Η ιδέα αυτή της «αναδοχής» φάρων προβλέφθηκε στη χώρα μας με πρόσφατο νομοσχέδιο, ενώ υπολογίζεται ότι το συνολικό κόστος της συντήρησης του δικτύου εκτιμάται σε 1,5 εκατ. ευρώ ετησίως.

Το δίκτυο των φάρων στη χώρα μας εκτείνεται σε μήκος 18.400 χλμ. και, παρά τον εκσυγχρονισμό των μέσων ναυσιπλοΐας (gps, dgps κ.λπ.), εξακολουθεί να παραμένει ένα απαραίτητο ναυτιλιακό βοήθημα. Οι 1.297 φάροι που συντηρούνται από την Υπηρεσία Φάρων (ανεξάρτητη υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, που υπάγεται απευθείας στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού) εκτιμάται ότι καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες φωτοσήμανσης 9.835 νήσων, νησίδων και βραχονησίδων, καθώς και 1.345 κόλπων και όρμων, 161 στενών και διαύλων και 520 λιμένων, γράφει σήμερα η «Καθημερινή».

Υπάρχουν όμως αρκετά ζητήματα σε σχέση με τη διαχείριση του δικτύου των φάρων. Όπως ανέφερε στη Βουλή η αναπληρώτρια υπουργός ’μυνας Φώφη Γεννηματά, το συνολικό κόστος της συντήρησης του δικτύου εκτιμάται σε 1,5 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, μεγάλος αριθμός παλαιών πέτρινων φάρων έχει πάψει να λειτουργεί, καθώς βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση.

Η πολιτεία, λοιπόν, αποφάσισε να αναζητήσει βοήθεια στον ιδιωτικό τομέα. Ο νόμος 4278/12 (φάροι, στρατολογία και άλλες διατάξεις) θεσμοθέτησε για πρώτη φορά τη δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να ανακηρυχθούν «ανάδοχοι φάρου». Ο «νονός» αναλαμβάνει «υποχρέωση εκτέλεσης εργασιών ή κάλυψης δαπανών εγκατάστασης, συντήρησης, επισκευής ή ανάδειξης ενός ή περισσότερων φάρων για ορισμένο χρονικό διάστημα». Ως αντάλλαγμα, η πολιτεία δίνει στον ανάδοχο «δικαιώματα σχετικά με την επικοινωνιακή τους προβολή και τη χρήση του φάρου, υπό την προϋπόθεση σεβασμού της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής τους αξίας». Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα παραμονής στον φάρο των αναδόχων.

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η διαμονή σε φάρους για λόγους αναψυχής επιτρέπεται και σήμερα: από τις αρχές Μαΐου εκάστου έτους έως και περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 22 φάροι (από τη Σαντορίνη και την Κρήτη έως τη Χαλκιδική) χρησιμοποιούνται ως οικήματα για παραθεριστές του προσωπικού του Πολεμικού Ναυτικού. Η διαδικασία της αναδοχής φάρου θα οριστεί με κοινή απόφαση των υπουργείων Εθνικής ’μυνας και Πολιτισμού, έπειτα από πρόταση της Υπηρεσίας Φάρων και εισήγηση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου του Πολεμικού Ναυτικού.

Τα όρια στην εκμετάλλευση των φάρων από τους αναδόχους που θα τους αναπαλαιώσουν ή θα τους συντηρούν θα τεθούν από την πολιτεία. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες: για παράδειγμα, η εικόνα του φάρου κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στις επικοινωνιακές καμπάνιες των αναδόχων οργανισμών και να «ντύσει» διαφημίσεις, χωρίς αυτό να προσβάλει κανέναν. Σε κάθε περίπτωση, ως νέος θεσμός, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή προκειμένου να μη δούμε... φάρους στα χρώματα εταιρειών κινητής τηλεφωνίας.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ανάγκες είναι μεγάλες. Όπως μας πληροφορεί η ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Φάρων, σήμερα έχουν καταγραφεί σε όλη τη χώρα 144 πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι, από τους οποίους οι 58 είναι επανδρωμένοι ή επιτηρούμενοι από φαροφύλακες, ενώ για τους υπόλοιπους 86 δεν υφίσταται αυτή η δυνατότητα λόγω της πολύ κακής τους κατάστασης. Μέχρι σήμερα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι με αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού 46 εξ αυτών.