Του Σταύρου Παπαντωνίου

Στο κεντρικό καφενείο του μικρού χωριού της Αρχαίας Νεμέας κάθεται ένα τύπος χαλαρός και πίνει το τοπικό κρασί, μιλώντας με τους συγχωριανούς του. Όπως τον βλέπει κάποιος δεν πάει το μυαλό του ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος έχει πίσω του μια μεγάλη ιστορία. Για χρόνια διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, υπηρέτησε ως καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια , ενώ έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη της Τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Στέφαν Μίλερ, συνταξιούχος πλέον, μόνιμος κάτοικος Νεμέας, απολαμβάνει τους κόπους 40 ετών. Τόσα έχουν περάσει από την στιγμή που πρωτοείδε την Νεμέα το 1972,  όταν ήρθε απεσταλμένος από το Πανεπιστήμιο του για να ξεκινήσει εργασίες στην μικρή κωμόπολη της Κορίνθου. 

Μια ζωή στην Νεμέα

«Το μέρος αυτό το αγάπησα , όπως και τους ανθρώπους του» λέει ο ίδιος , που πριν ξεκινήσει από τις ΗΠΑ, είχε ήδη αρχίσει να μαθαίνει αρχαία ελληνικά, χωρίς να ξέρει ότι ο δρόμος του θα τον βγάλει κάποια στιγμή στην Ελλάδα. «Μου φαινόταν εξαιρετική η ιδέα να διαβάζω Πλάτωνα από το πρωτότυπο κείμενο» . Όταν του πρότειναν να έρθει στην Ελλάδα για να αρχίσει να κάνει ανασκαφές στην Αρχαία Νεμέα , δεν το σκέφτηκε λεπτό. Δεν περίμενε όμως ότι το ταξίδι αυτό θα είχε διάρκεια 40 ετών.

Ξεκινώντας τότε με την αποκάλυψη του αρχαίου Σταδίου, ο Στέφαν Μίλερ, συνέχισε με την αναστήλωση του ιερού του Διός, φέρνοντας στο φως ένα μεγάλο κομμάτι του γνωστού κέντρου της αρχαιότητας. «Μένει ένα σημαντικό κομμάτι, που είναι ο αρχαίος δρόμος. Αλλά δεν πιστεύω ότι θα ζήσω για το δω εγώ αυτό να αποκαλύπτεται» αναφέρει ο συνταξιούχος πλέον αρχαιολόγος. Με την Αρχαία Νεμέα ο Μίλερ συνέδεσε την ζωή του σε τέτοιο βαθμό, που από πολύ νωρίς άρχισε να δίνει αγώνα με φορείς για την αναβίωση των Νέμεων Αγώνων. Ο Σύλλογος για την αναβίωση των αγώνων, ιδρύθηκε το 1995 ,με την πεποίθηση ότι μέσω της αναβίωσης αυτής , θα διασωθεί η ιδέα του αθλητικού ιδεώδους και της ευγενούς άμιλλας.

Έτσι, στις τέσσερις προηγούμενες διοργανώσεις (1996,2000,2004,2008), όπου συμμετείχαν πάνω από 2000 αθλητές από 45 χώρες, δεν καταγράφηκαν ρεκόρ, δεν απονεμήθηκαν μετάλλια , καθότι οι νικητές ελάμβαναν τα ίδια σύμβολα νίκης : μία κορδέλα δεμένη στο κεφάλι και ένα κλάδο φοινικιάς, ενώ στο τέλος της ημέρας , όλοι οι νικητές στεφανώθηκαν με στεφάνι αγριοσέλινου, καθώς η οργάνωση έγινε σύμφωνα με την αρχαία παράδοση διεξαγωγής των αγώνων. 

Σε μία μάλιστα από τις διαλέξεις που έδινε πριν από περίπου 15 χρόνια , γνώρισε και την μέλλουσα σύζυγο του, η οποία είναι ελληνίδα, κάτι που τον έδεσε ακόμα περισσότερο με τον τόπο. 

«Δεν είναι στην Αμφίπολη ο Μέγας Αλέξανδρος»

Πριν από πολλά χρόνια , στην αρχή της καριέρας του, ο Στέφαν Μίλερ είχε επισκεφτεί την Αμφίπολη, απεσταλμένος την Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, καθώς υπήρχε η πληροφορία πως αρχαίες πέτρες είναι πεταμένες μέσα στο Στρυμόνα. Ο νεαρός τότε Στέφαν Μίλερ, περισυνέλεξε τις πέτρες, τοποθετώντας τες στον περίβολο του Λέοντα της Αμφίπολης, που είναι μέχρι σήμερα, κάνοντας παράλληλα και μία εργασία. Μεταξύ άλλων ανέφερε με περιέργεια πως δεν βρήκε πουθενά γωνία πάνω στις πέτρες, κάτι που καταγράφει στην μελέτη του. «Τόσα χρόνια μετά κατάλαβα γιατί δεν υπήρχαν γωνίες. Όλες οι αρχαίες πέτρες ήταν από τον περίβολο του τύμβου του λόφου Καστά» λέει σήμερα. 

Όσον αφορά τον σάλο που έχει δημιουργηθεί με το τι κρύβει η Αμφίπολη, ο καθηγητής είναι κάθετος. «Αποκλείεται να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Υπάρχουν ιστορικές πηγές  που λένε που βρίσκεται» και συνεχίζει με βεβαιότητα στις ιστορικές γνώσεις του «Αν είχα επαρκή χρηματοδότηση πιστεύω ότι θα τον έβρισκα σε 5 χρόνια. Αλλά θέλει πολλά χρήματα μια τέτοια διαδικασία» αναφέρει κάνοντας μία κίνηση με το χέρι, πως κοντά στην Αλεξάνδρεια υπάρχει συγκεκριμένο σημείο όπου το έδαφος, ενώ παντού είναι επίπεδο, εκεί ανεβαίνει σταδιακά το ύψος φτάνοντας τα 2 μέτρα. Εκεί θεωρεί πως πρέπει να γίνει ανασκαφή. 

Ο έμπειρος αρχαιολόγος προσθέτει πάντως με νόημα «απαντώντας» στους απανταχού θιασώτες των σεναρίων. «Η αρχαιολογία είναι τσάπα. Αν δεν σκάψει η τσάπα να βρεις τα ευρήματα τα οποία μιλάνε από μόνα τους, όλα τα υπόλοιπα είναι θεωρίες» . 

Η επιστολή στον Ομπάμα για την Μακεδονία

Ο Στέφαν Μίλερ είχε πρωτοσταστήσει το 2005 και σε μία επιστολή που είχε την υπογραφή κορυφαίων επιστημόνων του χώρου του , προς τον Λευκό Οίκο, με την οποία ζητούσαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, να βοηθήσει ώστε να σταματήσουν τα Σκόπια να παραποιούν την ελληνική ιστορία. Μεταξύ άλλων ανέφερε πως :

«Με την παρούσα επιστολή, οι υπογράφοντες ζητούμε με κάθε σεβασμό την παρέμβασή σας για να τακτοποιηθούν συντρίμμια ιστορικής αταξίας που άφησε πίσω της στη νοτιοανατολική Ευρώπη η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ.Στις 4 Νοεμβρίου 2004, δύο ημέρες μετά την επανεκλογή του Προέδρου George W. Bush, η κυβέρνησή του ομόφωνα αναγνώρισε τη ‘Δημοκρατία της Μακεδονίας’.Αυτή η πράξη όχι μόνο κατέλυσε γεωγραφικά και ιστορικά δεδομένα, αλλά και έδωσε έναυσμα να ξεσπάσει μια επικίνδυνη επιδημία ιστορικού ρεβιζιονισμού, του οποίου το πιο προφανές σύμπτωμα είναι η καταχρηστική οικειοποίηση από την κυβέρνηση των Σκοπίων του πιο διάσημου Μακεδόνα, του Μέγα Αλέξανδρου.Πιστεύουμε ότι αυτή η ανοησία έχει ξεπεράσει κάθε όριο και ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν καμιά δουλειά να υποστηρίζουν την παραποίηση της ιστορίας».

O ίδιος ο καθηγητής αναφέρει πως δεν υπήρξε ποτέ καμία απάντηση από τις ΗΠΑ. «Στενοχωριέμαι απίστευτα όταν διαβάζω τόσο παραποιημένη την ιστορία της Μακεδονίας» 

«Αυτό είναι το παιδί μου»

Τον ρωτάω αν νοιώθει Έλληνας ή Αμερικανός , καθώς περισσότερο από την  μισή ζωή του την έχει ζήσει στην Ελλάδα, όταν ήρθε σε ηλικία 30 ετών. Βγάζει με καμάρι να μου δείξει την ταυτότητα του που έγραφε πάνω «Ελληνική Δημοκρατία» και το όνομα του αναγραφόταν ως «Στέφανος» και μου γυρνάει την ερώτηση «Τι σημαίνει Έλληνας. Αν σημαίνει να ζεις με τις ελληνικές αρχές, τότε είμαι πολύ περισσότερο Έλληνας από πολλούς πολιτικούς».Πάντως από το 2005 που συνταξιοδοτήθηκε επέλεξε μόνιμα να μείνει στην Ελλάδα και πηγαίνει για περίπου ένα μήνα το χρόνο , συνήθως Φεβρουάριο που έχει βαρύ καιρό στις ΗΠΑ. «Μετά γυρνάω. Εδώ είναι το σπίτι μου, έχω τον κήπο μου και το παιδί μου» λέει χαρακτηριστικά δείχνοντας προς τον αρχαιολογικό χώρο.