Οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι έχουν έναν συγκεκριμένο μπούσουλα. Κοιτάνε τις ιστορικές πηγές , συγκρίνουν τα ευρήματα με παλαιότερα και βγάζουν συμπεράσματα τα οποία είναι σχεδόν πιο ασφαλή και απο μαθηματικό τύπο. 

Στην περίπτωση της Αμφίπολης (και αυτό είναι που συναρπάζει) δεν έχουν κανέναν από τους δύο αυτούς «οδηγούς». 

Τα ευρήματα είναι μοναδικά και δεν ξέρουν πώς να τα ερμηνεύσουν. Καρυάτιδες σε μακεδονικό τάφο έχουμε πρώτη φορά. Τι θέλει να πει ο «ποιητής» που έφτιαξε τον τάφο , δεν μπορεί να το πει κανένας , αφού δεν υπάρχει αντίστοιχη περίπτωση για ερμηνεία. Κάθε πιθανός ένοικος του τάφου απορρίπτεται όσο τα ευρήματα έρχονται στο φως.

Όποιο όνομα και να έχει ακουστεί ότι μπορεί να έχει ταφεί δεν μπορεί να "συμπίπτει" με τα συγκεκριμένα ευρήματα. 

Για παράδειγμα (και εντελώς σκόρπια) ο Κάσσανδρος (φανατικός με τα μακεδονικά έθιμα) δεν θα μπορούσε να έχει Καρυάτιδες (από τις Καρυές Λακωνίας).  Σε γυναίκα δεν αρμόζει ο Λέων. Στον Νέαρχο δεν μπορεί να είχαν καρυάτιδες και γιατί ο τάφος του να ειναι μεγαλύτερος από του Φιλίππου του Β' . Ο Φίλιππος ο Β' έχει βρεθεί στην Βεργίνα.  Ο Βρασίδας , όπως λένε οι αρχαιολόγοι μάλλον έχει βρεθεί ο τάφος του στο παλιό Γυμνάσιο (και δεν θα είχε ως Σπαρτιάτης Σφίγγες) . Ο γιος του Μεγάλου Αλεξάνδρου (μόλις 13 ετών) δεν είχε πολεμήσει για να έχει τον μεγαλοπρεπή Λέοντα και είχε σκοτωθεί από τον ίδιο τον Κάσσανδρο.  Ο Ηφαιστίωνας υπάρχει πηγή που να λέει ότι θάφτηκε στην Βαβυλώνα. Και αυτά είναι μονο μερικά απλά ερωτήματα , που τίθενται για κάθε πιθανό ή απίθανο ένοικο του τάφου, που έχε ακουστεί τον τελευταίο ένα μήνα.

Και φυσικά δεν μπορούμε να πούμε ότι στην Αμφίπολη είναι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου , γιατί ειδικά για αυτόν δεν υπάρχει καμία ιστορική πηγή. 

Ας μείνουμε λίγο στην περίπτωση αυτή γιατί- δικαιολογημένα- τραβάει το ενδιαφέρον. 

Oι ιστορικές πηγές είναι ελάχιστες και πολλές φορές αλληλοαντικρουόμενες. Αυτά που λένε με περισπούδαστο ύφος καθηγητές μιλώντας με βεβαιότητα για τον τόπο ταφής του,  διαψεύδονται από μια πρόχειρη έρευνα.

 Εξάλλου το πιο πλήρες βιβλίο για την μετά τον Αλέξανδρο εποχή είναι του Αρριανού το «Μετά τον Αλέξανδρο» το οποίο έχει σχεδόν καταστραφεί (σε αντίθεση με το «Αλεξάνδρου Ανάβασις» που σώζεται ολόκληρο) και σταματάει  και αυτό απότομα στην σύσκεψη στον Τριπαράδεισο υπό τον Αντίπατρο , που φαίνεται πως πάρθηκαν σπουδαίες αποφάσεις. Ακριβώς το ίδιο γίνεται και στον Διόδωρο το Σικελιώτη. Οι πηγές που είναι το «α» και το «ω» έχουν χαθεί. 

Όσον αφορά την σορό του Αλεξάνδρου υπάρχει ένα χάος το οποίο εντείνεται καθώς δεν ξέρουμε τι αποφασίστηκε στην σύσκεψη στον Τριπαράδεισο.  Ο Παυσανίας λέει ότι η σορός ξεκίνησε να πάει στις Αιγές και μετά ετάφη στην Μέμφιδα με τα μακεδονικά έθιμα (δηλαδή έγινε καύση) . Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης λέει πως μεταφέρθηκε μετά την Μέμφιδα (που σίγουρα πήγε) στην Αλεξάνδρεια. Ποτέ πάντως κανένας – πλην των Ρωμαίων – δεν είδε τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια και η αναφορά ότι χάθηκε μετά την καταστροφή από τους Χριστιανούς δεν μπορεί να ευσταθεί , γιατί το κτίσμα θα ήταν μεγαλοπρεπές και δεν μπορεί απλά να εξαφανίστηκε.

Πιστεύω πως το κλειδί είναι η σύσκεψη στον Τριπαράδεισο. Αλλά όπως στην δημοσιογραφία , έτσι και στην Αρχαιολογία οι πηγές είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Και εδώ είναι σχεδόν ανύπαρκτες. 

Για να μην πολυλογώ, θεωρώ πως είμαστε μπροστά σε ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά μυστήρια που υπάρχουν. Το γεγονός ότι οι πηγές για το μέλλον της σορού του Αλεξάνδρου έχουν χαθεί ως επί το πλείστον (ακόμα και από την «Βιβιλιοθήκη του Φώτιου» που αντέγραψε τον Αρριανό), σημαίνει ότι πάμε στα τυφλά.Και δεν είναι μόνο ο Αλέξανδρος, που είναι λογικό πως προκαλεί σαν όνομα. Δεν υπάρχει πουθενά καμία αναφορά για την κατασκευή του τάφου, για όποιον και να προοριζόταν , κάτι που μεγαλώνει ακόμα πιο πολύ το μυστήριο και εντείνει την πεποίθηση ότι έχουν χαθεί πηγές.  Και είναι βέβαιο πως μία κατασκευή του Δεινοκράτη,  που προοριζόταν κάποιο τόσο σπουδαίο πρόσωπο, θα ήταν άξια αναφοράς. ’ρα απλά κάποιος κατέστρεψε τις πηγές, άρα στα όποιος είναι "σίγουρος" για οτιδήποτε καλύτερα να κρατάει μικρό καλάθι.

Και μας μένει μόνο η Αρχαιολογία, χωρίς τον πιο πολύτιμο βοηθό της, την Ιστορία.

Ελπίζω τα ευρήματα εντός του τάφου να είναι ατράνταχτα, ώστε όχι μόνο να έχουμε απάντηση για τον ένοικο του τάφου, αλλά και για να συμπληρώσουμε το χαμένο παζλ της ιστορίας. Διαφορετικά θα έχουμε έναν πρωτοφανή εμφύλιο μεταξύ των αρχαιολόγων που έτσι και αλλιώς κατά το ελληνικό έθιμο, δεν τρελαίνεται από συμπάθεια ο ένας για τον άλλον. 

Σ. Π