O Ελευθέριος Σταματόπουλος, δασολόγος-περιβαλλοντολόγος και καθηγητής στη Σχολή Δασολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μιλάει για τις συνέπειες των φονικών πυρκαγιών των τελευταίων ημερών, ενώ επισημαίνει τα βήματα που θεωρεί πως πρέπει να γίνουν για την αναγέννηση των δασών.

Το τελευταίο διάστημα στη χώρα εκδηλώθηκαν πρωτοφανείς πυρκαγιές και κάηκαν χιλιάδες στρέμματα δάσους. Ποιες θα είναι οι συνέπειες από αυτή την καταστροφή;

Τα τελευταία 25 χρόνια, από τότε, δηλαδή, που ανέλαβε η Πυροσβεστική τον συντονισμό της κατάσβεσης των δασικών πυρκαγιών, έχουν καεί πάνω από 23.000.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεών μας. Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα δάση μας αυτά έχουν καεί δύο και τρεις φορές, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε ολοκληρωτική κατάρρευσή τους. Αναμένουμε, δυστυχώς, μεγάλα χειμαρρικά φαινόμενα, που, εκτός του ότι αποτελούν απειλή για τις πόλεις και τα χωριά μας, διαβρώνουν και τα εδάφη, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσκολότερη η αναγέννηση των δασών.

88
Ειδικά για την Αττική, που σταδιακά ξεμένει εντελώς από πράσινο και δεδομένου ότι είναι μια ήδη περιβαλλοντικά επιβαρυμένη πόλη, τι θα βρούμε μπροστά μας;

Οταν έχει καύσωνα, μέσα στα δάση απολαμβάνουμε 10- 15 βαθμούς μικρότερη θερμοκρασία. Οταν έχει έντονα παγωμένη ατμόσφαιρα, μέσα στα δάση νιώθουμε μια θαλπωρή. Τώρα που η πόλη έχασε τα φυσικά κλιματιστικά της, θα βρούμε μπροστά μας αύξηση των ακραίων θερμοκρασιών το καλοκαίρι και μείωση των ακραίων θερμοκρασιών τον χειμώνα. Η πόλη δεν διαθέτει πια τα πλευρικά ρεύματα ανανέωσης του αέρα της.

Ποια είναι τα πιο σημαντικά βήματα που πρέπει να γίνουν για να προστατεύσουμε και να αναγεννήσουμε τα δάση μας;

Ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας. Μάλιστα, η ενίσχυση μπορεί σήμερα να γίνει σχεδόν αζημίως με: Μετάταξη των περίπου 150 δασολόγων από την Πυροσβεστική στο Δασικό Σώμα. Μετάταξη των περίπου 100 δασοπόνων από την Πυροσβεστική στο Δασικό Σώμα. Μετάταξη των περίπου 300 ειδικών δασικής προστασίας από την Πυροσβεστική στο Δασικό Σώμα. Υλοποίηση των αποφασισμένων και προγραμματισμένων προσλήψεων 150 δασολόγων και 100 δασοπόνων επιτυχόντων στον πρόσφατο διαγωνισμό ΑΣΕΠ. Μεταφορά 1.000 πυροσβεστικών οχημάτων (από τα 3.700) στο Δασικό Σώμα. Αναδιοργάνωση της Δασοφυλακής με μεταφορά (προαιρετικά) της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας στη Δασοφυλακή, ύστερα από την εκπαίδευσή τους. Μεταφορά όλης της χρηματοδότησης της Πρόληψης στη Γενική Γραμματεία Δασών. Παράλληλα, ανάληψη της επιτήρησης του έργου της δασοπυρόσβεσης στα δάση από το Δασικό Σώμα, όπως αποφάσισε η Βουλή το 1993, σύμφωνα με τα πορίσματα μετά τις καταστροφές του 2007 και 2018. Και, τέλος, αυτονόμηση του Ταμείου Δασών από το Πράσινο Ταμείο. Οσα χρήματα εισπράττουμε από τη διαχείριση δασών να επανεπενδύονται στα δάση.

Η κλιματική αλλαγή, για την οποία γίνεται μεγάλη κουβέντα τα τελευταία χρόνια, πόσο ρόλο έχει παίξει στις πυρκαγιές;

Ασφαλώς και η κλιματική αλλαγή παίζει και στο μέλλον θα παίξει ακόμα σημαντικότερο ρόλο. Ομως, δεν φταίει μόνο αυτό. Φταίει η ανικανότητα του συστήματος. Και άλλες χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ομως καμία δεν έχει αποξενώσει τη Δασική Υπηρεσία της από τον συντονισμό της κατάσβεσης των πυρκαγιών. Σε όλες τις χώρες υπάρχουν κατά περιόδους σημαντικές απώλειες. Ομως, πουθενά δεν έχουμε τόσο σημαντικές απώλειες σε τόσο μεγάλη συχνότητα. Εκείνο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι ότι πουθενά στον κόσμο δεν γίνεται αυτό το κακό, πουθενά δεν ξοδεύονται τόσα χρήματα (1-1,5 δισ. τον χρόνο είναι πολλά). Εμείς έχουμε: Περίπου 11 νεκρούς, κατά μέσο όρο, τον χρόνο (257 από το 1998 που ανέλαβε η Πυροσβεστική τη δασοπυρόσβεση). Τη μεγαλύτερη Πυροσβεστική στον κόσμο (τηρουμένων των αναλογιών). Τον μεγαλύτερο στόλο εναέριων μέσων στον κόσμο. Τις περισσότερες καταστροφές ακόμα και δροσερών οικοσυστημάτων. Τις περισσότερες καταστροφές αγροτικών εκτάσεων.

Τώρα που η πόλη έχασε τα φυσικά κλιματιστικά της, θα βρούμε μπροστά μας αύξηση των ακραίων θερμοκρασιών το καλοκαίρι και μείωση των ακραίων θερμοκρασιών τον χειμώνα


Σε προσωπικό επίπεδο, τι είναι αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη δασολογία και το περιβάλλον;

Θα έλεγα ότι ήρθε σιγά-σιγά. Αν και ήμουν πάντα παιδί της Αθήνας, από μικρός είχα την τύχη να απολαύσω οικογενειακές εκδρομές με τον πατέρα μου, που μας γνώρισε όλη την ορεινή Ελλάδα. Μετά με κέρδισε η αγάπη για τη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια τα οικοσυστήματα του Αγίου Ορους, του Δάσους της Δαδιάς και του υγροβιότοπου του Εβρου. Με τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Παρίσι γνώρισα και άλλες χώρες με διαφορετικά οικοσυστήματα και ερημικά οικοσυστήματα. Επειτα παραδόθηκα στη χαρά της διδασκαλίας στη σημερινή Σχολή Δασολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημμίου Θεσσαλονίκης.

Πώς βλέπετε έπειτα από δέκα χρόνια τη δική σας ζωή, αλλά και τη δική μας, σε σχέση με το περιβάλλον;

Δυστυχώς, οδηγούμαστε στην κλιματική κρίση γυμνοί από δάση, ό,τι δηλαδή το χειρότερο. Και δεν είμαι σίγουρος πως θα γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές, έτσι ώστε να επενδύσουμε λίγα χρήματα για να σώσουμε εκατονταπλάσια. Το ζήτημα είναι ότι μέσω των κρυφών ταμείων της Πολιτικής Προστασίας και των κρυφών λογαριασμών (Αρθρο 53 του Ν.4662/2020) τρέχουν πολλά άχρηστα προγράμματα, τα αποτελέσματα των οποίων ποτέ δεν είδαμε, που μοναδικό στόχο έχουν να γεμίσουν οι τσέπες διάφορων ασχέτων με το αντικείμενο. Να είστε σίγουροι για τρελές προτάσεις. Ακούσαμε την πρόταση να κόψουμε τα φυσικά πεύκα και να βάλουμε αγριοσυκιές, οξιές εκεί όπου δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν κ.λπ. Είδαμε δημάρχους (κυρίως της Αττικής) που δεν έχουν επαφή με το αντικείμενο να τρώνε τα χρήματα του λαού σε drones (με αυτονομία ώρας πτήσης 1 ώρα). Με αυτονομία μία ωρίτσα πτήσης θα καθοδηγήσετε κατάσβεση δασικής πυρκαγιάς; Καλά τα drones, αλλά είναι επικουρικά μέσα. Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι ισχυρή Δασική Υπηρεσία και η ανάληψη της δασοπυρόσβεσης από εκείνη. Και δεν έχουμε πια χρόνο.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 2/9