Του Γιώργου Νόκου - Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Ενα θετικό στοιχείο της οικονομικής κρίσης είναι η στροφή των Ελλήνων, πολιτών αλλά και πολιτικών, στην αναζήτηση των αιτίων που την προκάλεσαν. Ενα από τα αποτελέσματα αυτής της στροφής είναι η ίδρυση ή η επαναλειτουργία «δεξαμενών σκέψης», γνωστών ως think tanks.
Το σύνηθες για την Ελλάδα φαινόμενο της καθυστέρησης των καινοτομιών εμφανίστηκε και με τη δημιουργία των think tanks. Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα άργησαν χαρακτηριστικά να δημιουργήσουν οργανισμούς σκέψης για να υποστηρίζουν θεωρητικά την πολιτική που ασκούν. Αντιθέτως, αρκετοί πολιτικοί ήταν εκείνοι που κατέφυγαν σε αυτήν τη λύση μακριά από το κόμμα τους, συμπεριλαμβάνοντας στους οργανισμούς πρόσωπα με κύρος από τον επιστημονικό χώρο.

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

Τα πολιτικά κόμματα σήμερα διαθέτουν τα κατάλληλα think tanks ώστε να πλαισιώνουν την πολιτική τους και να δίνουν ένα θεωρητικό υπόβαθρο. Σε αυτό το πρότυπο λειτουργεί και το Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής». Η παράδοση που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, με την παρουσία ενός πολιτικού στο τιμόνι του ινστιτούτου, συνεχίστηκε με την πρώην ευρωβουλευτή Ρόδη Κράτσα να αναλαμβάνει τα ηνία του τον Ιούνιο και τη δημοσιογράφο Μαριάννα Πυργιώτη να είναι γενική διευθύντρια. Αυτήν την περίοδο, η συνεργασία ανάμεσα στο κόμμα της Ν.Δ. και το ινστιτούτο είναι ίσως η στενότερη που υπήρξε ποτέ, αφού, μεταξύ άλλων, πραγματοποιούνται σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα για τα στελέχη του κόμματος.

ΙΣΤΑΜΕ

Το Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου» μπορεί να διανύει πλέον ημέρες απόλυτης παρακμής, αλλά στο μέλλον ίσως αποτελέσει «μήλον της Εριδος» ανάμεσα σε όσους θελήσουν να δημιουργήσουν τη λεγόμενη «Δημοκρατική Παράταξη» με κινήσεις της Κεντροαριστεράς και τον Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος με το τεκμήριο του επωνύμου του θα θελήσει να το χρησιμοποιήσει σε περίπτωση που προχωρήσει στη δημιουργία πολιτικού σχηματισμού.

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ

Και ο χώρος της Κεντροαριστεράς όμως, μαζί με την προοπτική κατάληψης της εξουσίας που έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ, πλέον έχει το δικό του think tank. Το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς» είναι η μετεξέλιξη της Εταιρείας Πολιτικού Προβλη΅ατισ΅ού «Νίκος Πουλαντζάς», που ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1997 ΅ε πρωτοβουλία του Συνασπισ΅ού και πλέον αποτελεί την επίσημη δεξαμενή σκέψης του ΣΥΡΙΖΑ. Οσο μάλιστα το κόμμα του Αλ. Τσίπρα πλησιάζει στην εξουσία τόσο ο ρόλος του θα αναβαθμίζεται, ώστε να μπορεί να αποσαφηνίζει το ιδεολογικό στίγμα του, εξισορροπώντας τις τάσεις που υπάρχουν στο εσωτερικό του. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που ανάμεσα στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου συναντά κανείς τα ονόματα των τριών υπευθύνων της οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννη Δραγασάκη, Γιάννη Μηλιού και Ευκλείδη Τσακαλώτου, ενώ μέλος είναι και ο σκιώδης υπουργός Ανάπτυξης της αντιπολίτευσης, Γιώργος Σταθάκης. Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος του Ινστιτούτου, Χ. Γολέμης, δεν έχει κρύψει τις σκέψεις του για μεταπήδηση στην ενεργό πολιτική, αφού ήταν υποψήφιος στις πρόσφατες ευρωεκλογές.

ΟΠΕΚ

Πρωταγωνιστές, ωστόσο, στον τομέα της ίδρυσης think tanks δεν ήταν μόνο τα πολιτικά κόμματα, αλλά και προσωπικότητες της πολιτικής. Την αρχή έκανε ο Κώστας Σημίτης με τον περιβόητο Ομιλο Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας. Ο ΟΠΕΚ ήταν για χρόνια το ιδεολογικό σημείο αναφοράς των εκσυγχρονιστών του ΠΑΣΟΚ και εδώ και χρόνια έχει πέσει σε χειμερία νάρκη, χωρίς όμως να έχει διαλυθεί. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Λουκά Παπαδήμο το 2011 αποτέλεσε αφορμή για να πραγματοποιηθεί μία εκδήλωση στην οποία ήταν ομιλητής ο σημερινός «τσάρος» της οικονομίας, Γκίκας Χαρδούβελης, δείχνοντας έτσι ότι ανά πάσα ώρα και στιγμή η δεξαμενή σκέψης του εκσυγχρονισμού είναι παρούσα και δραστήρια.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ενας ακόμα πολιτικός του ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε το δικό του think tank ήταν ο Γιάννος Παπαντωνίου, με την ίδρυση του Κέντρου Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής το 2006. Στόχος του ήταν τότε να παρουσιάσει εναλλακτικές σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές σε μια περίοδο που κυριαρχούσε η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή. Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη του ΚΕΠΠ ήταν και ο Γιάννης Βαρουφάκης. Οι δικαστικές περιπέτειες ωστόσο του Γ. Παπαντωνίου τον τελευταίο χρόνο αποτελούν τροχοπέδη στη λειτουργία του.

FORUM ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Από τον χώρο της Κεντροδεξιάς, το «Forum για την Ελλάδα» της Ντόρας Μπακογιάννη ξεκίνησε για να υποστηρίξει ιδεολογικά τη Δημοκρατική Συμμαχία, που ιδρύθηκε λίγους μήνες αργότερα. Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, το κόμμα έχει αναστείλει τη λειτουργία του και το «Forum για την Ελλάδα» λειτουργεί ως αμιγώς φιλελεύθερο think tank.

Ελληνες πολιτικοί εμφανίζονται και στο Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», καθώς ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης είναι επίτιμος πρόεδρος, ενώ οι βουλευτές Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Μανούσος Βολουδάκης και Κυριάκος Βιρβιδάκης είναι μέλη.

ΔΙΚΤΥΟ

H τελευταία προσπάθεια στον χώρο των δεξαμενών σκέψης είναι εκείνη της Αννας Διαμαντοπούλου. Το «Δίκτυο» της πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ συνεργάζεται με το think tank του πρώην προέδρου της Κομισιόν, Ζακ Ντελόρ, αλλά και με άλλους σημαντικούς ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η «Δεξαμενή Σκέψης Ευρωπαίων Μαθητών». Η καινοτομία του «Δικτύου» ωστόσο είναι η λειτουργία του ιστοτόπου ypotrofies.gr, ο οποίος έχει ως στόχο την παρουσίαση υποτροφιών από όλον τον κόσμο, οι οποίες απευθύνονται σε Ελληνες πολίτες.

Παράλληλα, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια ανεξάρτητα think tanks με μακρά παράδοση και σημαντικούς ανθρώπους στις τάξεις τους, όπως το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.