Τσικνοπέμπτη σήμερα και οι προετοιμασίες έχουν ξεκινήσει για τα καλά για τους «απαραίτητους» εορτασμούς της σημερινής ημέρας, με τις ψησταριές να έχουν ήδη πάρει φωτιά!

Τι είναι η «Τσικνοπέμπτη»

«Τσικνοπέμπτη» αποκαλείται η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου και γιορτάζεται κάθε χρόνο, 11 ημέρες πριν από την Καθαρά Δευτέρα. Είναι κινητή εορτή και έχει καθιερωθεί εκείνη την μέρα να καταναλώνουμε κρέας.  

Το Τριώδιο αποτελείται από τρεις εβδομάδες πριν από την είσοδο στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή την περίοδο της νηστείας πριν από το Πάσχα:
  • η 1η εβδομάδα ονομάζεται Προφωνή ή Προφωνέσιμη ή και Απολυτή,
  • η 2η εβδομάδα Κρεατινή ή Κρεοφάγος και
  • η 3η εβδομάδα αποκαλείται Τυρινή ή Τυροφάγος που πλέον δεν καταναλώνεται κρέας, αλλά γίνεται κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων
Η λέξη «Τσικνοπέμπτη» προέρχεται,  όπως είναι προφανές από την λέξη «τσίκνα», όπως αποκαλείται η μυρωδιά του ψημένου κρέατος. Έχει καθιερωθεί αυτή την ημέρα να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα, είτε έχει να κάνει με το κρέας, είτε με το κρασί, για να θυμίζει το επερχόμενο Πάσχα.

 Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-cznb4mi9t2eh)

Glomex Player(40599x1hkkig7d8l, v-czna1k028vgx)

Πώς καθιερώθηκε η Τσικνοπέμπτη

Οι λόγοι της καθιέρωσης της ημέρας αυτής και της κατανάλωσης κρέατος έχουν να κάνουν με την επερχόμενη μεγάλη νηστεία της Τεσσαρακοστής. Παραδοσιακά αυτήν την ημέρα δινόταν στα νοικοκυριά η δυνατότητα να καταναλώσουν το κόκκινο κρέας, που είχε απομείνει πριν από τη νηστεία, με εορταστικό τρόπο.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Τριωδίου σταματάει η τακτική νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής, σε αντίθεση με την δεύτερη εβδομάδα κατά την οποία ισχύει η νηστεία. Η Τσικνοπέμπτη θεωρείται μέρα γιορτής, αφού έρχεται μετά από νηστεία και την επομένη είναι πάλι νηστεία.

Τα έθιμα ανά την χώρα

Αυτή την ημέρα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, εκτός από την κατανάλωση κρέατος έχουν καθιερωθεί διάφορα έθιμα.

Ακολουθούν μερικά από αυτά, που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, τιμώνται σε διάφορες περιοχές της χώρας:
  • Στην Πάτρα υπάρχει το έθιμο της Κουλούρας που έχει να κάνει με τον γάμο. Η «ιστορία» αναφέρει, ότι η Γιαννούλα η Κουλουρού, θεωρούσε, ότι Ναύαρχος Ουίλσων ήταν τόσο τρελά ερωτευμένος μαζί της, που είχε σκοπό να την παντρευτεί. Έτσι, εκείνη ντύνεται νύφη και κατεβαίνει στο λιμάνι να τον υποδεχτεί με τη συνοδεία των συμπατριωτών της, οι οποίο διασκεδάζουν και χορεύουν.
  • Τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια» είναι μία άλλη παράδοση στην Κέρκυρα. Η πετεγολέτσα ή πετεγουλιό, σύμφωνα με τους ντόπιους, είναι η προσφιλής, σε πολλούς, συνήθεια του κουτσομπολιού. Στην Κέρκυρα κατά παράδοση πραγματοποιείται την Τσικνοπέμπτη το βράδυ. Στην ουσία, στήνεται κάτι σαν «σκετς», όπου οι ντόπιοι υποδύονται τους κουτσομπόληδες και μοιράζονται ιστορίες.
  • Στην Ίο, το βράδυ της «Τσικνοπέμπτης» μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα του νησιού και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα.
  • Στον Πόρο, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ο νέοι πρέπει να κλέψουν ένα...μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.
  • Κάτι αντίστοιχο ισχύει και στην Ήπειρο, αλλά εκεί οι νέοι βάζουν στο μαξιλάρι τους κορδέλες από το παραδοσιακό γαϊτανάκι.
  • Στη Νάουσα περίφημη είναι η λαϊκή παράδοση με τους «Γενίτσαρους» και τις «Μπούλες».
  • Στην Αρκαδία η Τσικνοπέμπτη είναι μέρα κρεατοφαγίας, οικογενειακής συγκέντρωσης και διασκέδασης.
  • Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.
  • Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι»
  • Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.

Ο εορτασμός της Τσικνοπέμπτης και σε άλλες χώρες

Ο εορτασμός της ημέρας αυτή δεν είναι μονάχα ελληνική «προνόμιο».

Σε περιοχές της νότιας Γερμανίας και της Ελβετίας γιορτάζεται η Schmutziger Donnerstag («βρώμικη» Πέμπτη). Πρόκειται για την Πέμπτη πριν από την Τετάρτη της Τέφρας, που σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής για τους Καθολικούς. Αυτή η Πέμπτη ήταν επίσης η τελευταία μέρα σφαγής πριν από το Πάσχα και πρόσφερε ακόμα μια ευκαιρία για εκτενές γλέντι πριν από την εντολή της εκκλησίας για αποχή από το κρέας. Στο παρελθόν, τα προϊόντα κρέατος μπορούσαν να διατηρηθούν μόνο σε περιορισμένο βαθμό στις 40 ημέρες νηστείας. Η απαγόρευση του κρέατος περιελάμβανε επίσης όλα τα ζωικά προϊόντα όπως αυγά, γάλα και λαρδί.

Ο όρος «Schmotz», λοιπόν, αναφέρεται στο λίπος. Το λίπος σφαγής από χοίρους και χήνες ήταν άφθονο την Πέμπτη εκείνη και δεδομένου ότι αυτή τη μέρα ήταν επίσης η συνηθισμένη μέρα ψησίματος, λουκουμάδες και τηγανίτες σε λίπος ήταν εξίσου δημοφιλή εδέσματα στον Μεσαίωνα και είναι δημοφιλή ακόμη σήμερα.

Οι Γάλλοι γιορτάζουν την Mardi Gras (Λιπαρή Τρίτη). Ημέρα κατά την οποία παραδοσιακά τρώνε κρέπες συνοδεία λιπαρών.

Στην Ισπανία η αντίστοιχη ημέρα είναι η Jueves Lardero, ενώ ανάλογες παραδόσεις παρατηρούνται και σε άλλες χώρες με χριστιανικούς πληθυσμούς, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.