Το τουρκικό διπλωματικό σκωτσέζικο ντους συνεχίζεται. Ενώ την περασμένη εβδομάδα οι γείτονες εκτόξευαν απειλές με αφορμή τα θαλάσσια πάρκα, ξαφνικά άρχισαν να προχωρούν σε κινήσεις καλής θέλησης, με ύποπτα κίνητρα. Σε αυτές συγκαταλέγεται η προαναγγελία για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που παραμένει κλειστή από το 1971, όταν το τουρκικό κράτος αποφάσισε με νόμο να σταματήσει η λειτουργία της. Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που ανά τα χρόνια η Αγκυρα λέει ότι θα ικανοποιήσει, χωρίς όμως να το πράττει. Συχνά, μάλιστα, ζητά ανταλλάγματα για τη Θράκη.

Θεολογική Σχολή της Χάλκης: Τα τουρκικά δημοσιεύματα για την επαναλειτουργία της 

Το θέμα έφερε εκ νέου στο προσκήνιο αρχικά η τουρκική εφημερίδα «Karar». Κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο που τιτλοφορείτο «Εκπληξη στη Θεολογική Σχολή». Ηταν, πράγματι, έκπληξη για το ακροατήριο τόσο εντός Τουρκίας όσο και εκτός. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η τουρκική κυβέρνηση φέρεται να προετοιμάζει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Η επαναλειτουργία της σχολής, όπως αναφέρει η εφημερίδα, εξετάζεται στο πλαίσιο του δεύτερου κύματος μεταρρυθμίσεων της τουρκικής κυβέρνησης. Ωστόσο, το περιεχόμενό τους δεν έχει διευκρινιστεί. Επικεφαλής των προετοιμασιών είναι ο Τούρκος υπουργός Παιδείας, Γιουσούφ Τεκίν, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες έχει ήδη ξεκινήσει τις επαφές με αρμόδιους φορείς.

Επικεφαλής των προετοιμασιών είναι ο Τούρκος υπουργός Παιδείας, ο οποίος έχει ξεκινήσει επαφές με αρμόδιους φορείς


Ο κ. Τεκίν εξήγησε πως τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο τον έχουν ο Τούρκος πρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών, μιας και πρόκειται για μια απόφαση με προφανείς πολιτικές διαστάσεις. Ωστόσο, ο Τούρκος υπουργός είπε ανοιχτά: «Εγώ, προσωπικά, θα ήθελα να δω ανοιχτή τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Αυτό που μας αναλογεί είναι αυτό που ζήτησε ο πρόεδρός μας να κάνουμε όταν πήραμε την απόφασή μας για το θέμα αυτό. Μας ζήτησε να διεξαγάγουμε έρευνα σχετικά με το με ποιες μεθόδους μπορούμε να εργαστούμε ή τι είδους διαδικασία μπορούμε να ακολουθήσουμε». Ο Γ. Τεκίν προσέθεσε επίσης πως «υπάρχει μια διαδικασία λειτουργίας στην Τουρκία. Εχουμε μπροστά μας το Αρθρο 40 της Λωζάννης και σύμφωνα με το Σύνταγμά μας οι διεθνείς συμβάσεις είναι υπεράνω των νομικών ρυθμίσεων», ενώ παραδέχθηκε πως στην απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που επικαλέστηκαν οι Τούρκοι για να κλείσουν τη σχολή «δεν υπάρχει κείμενο που να σχετίζεται ευθέως με το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Υπάρχουν μόνο κάποιες ερμηνείες, που αναφέρονται στα Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Επομένως, η Χάλκη έκλεισε βάσει μιας ερμηνείας ή με βάση την πολιτική συγκυρία της εποχής. Αυτή τη στιγμή, ούτως ή άλλως, υπάρχει ένα ανοιχτό Λύκειο, δηλαδή ένα ίδρυμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που λειτουργεί νόμιμα εκεί. Δεν υπάρχουν μαθητές, όμως είναι ανοιχτό».

Η αλλαγή στάσης Ερντογάν

Η επαναλειτουργία της σχολής αποτελεί διαχρονικό αίτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προσωπικό όραμα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και προτεραιότητα των ελληνικών κυβερνήσεων. Λέγεται ότι το ζήτημα τέθηκε και στην πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν. Η αλλαγή στάσης του Τούρκου προέδρου είναι εμφανής.

Στις 6 Δεκεμβρίου του 2023, μία ημέρα πριν έρθει στην Αθήνα δηλαδή, ο κ. Ερντογάν δεν φαινόταν θετικά διακείμενος. «Ολα τα ιδιωτικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στη χώρα μας κρατικοποιήθηκαν το 1971 με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου μας. Η απόφαση αυτή δεν αφορά μόνο τη Θεολογική Σχολή. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει επίσημο ίδρυμα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο οποίο μπορεί να μεταφερθεί η Θεολογική Σχολή, δεν είχε νομική υπόσταση και οι δραστηριότητές της έχουν σταματήσει. Σήμερα η επαναλειτουργία είναι δυνατή μόνο ως αποτέλεσμα συνολικών νομοθετικών αλλαγών», έλεγε τότε στην «Καθημερινή». Ομως, στην πρόσφατη συνέντευξή του στην ίδια εφημερίδα, πριν συναντηθεί με τον Κ. Μητσοτάκη στην Αγκυρα (13 Μαΐου), ο Τούρκος πρόεδρος είπε: «Κάνουμε ακόμη προσπάθειες για να ανοίξουμε τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Αναμένουμε από τη γείτονά μας την ίδια εποικοδομητική προσέγγιση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η “τουρκική” μειονότητα στην Ελλάδα στον τομέα της Εκπαίδευσης».

Κοινώς, ο Τ. Ερντογάν, κατά τη συνήθη τακτική του, αφού βάφτισε τη μουσουλμανική μειονότητα «τουρκική», προσπάθησε να θέσει το ζήτημα σε μια λογική δούναι και λαβείν. Να φανεί, δηλαδή, φιλικός και έτοιμος να ικανοποιήσει το αίτημά μας, ζητώντας παράλληλα ανταλλάγματα για τη Θράκη. Η αλήθεια, όμως, για την εκπαιδευτική κατάσταση της ευημερούσας μουσουλμανικής μειονότητας στη χώρα μας είναι διαφορετική. Η δε σύγκριση, αμείλικτη. Σύμφωνα με -αρκετά πρόσφατα- επίσημα στοιχεία, στη Θράκη λειτουργούν περί τα 99 Δημοτικά Σχολεία. Στον αντίποδα, στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούν μόλις τρία, στην Ιμβρο ένα και στην Τένεδο κανένα. Δυστυχώς για την Τουρκία, οι αριθμοί τούς εκθέτουν και μαρτυρούν ποιος πραγματικά σέβεται και εφαρμόζει τη Συνθήκη της Λωζάννης.

*Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»